ένα παράξενο κοχύλι που δοκίμαζε
να το εξηγήσει επίμονα η ψυχή μας.
Γιώργος Σεφέρης, «Φυγή», Ποιήματα (Ίκαρος 1974)
Λίγο πριν το ξημέρωμα, μετά το πιο βαθύ σκοτάδι, επικρατεί ένα λεπτό απόλυτης σιγής. Βρισκόμαστε ακριβώς σε αυτό το σημείο, τη στιγμή πριν την αρχική κατάσταση, μια συγκεκριμένη στιγμή στο χρόνο που θα υπάρχει για πάντα. Δεν μπορείς να τη θυμηθείς, παρά μόνο να την αισθανθείς.
Η ιστορία του Σημείου 0 της Κατερίνας Χάρου, δηλαδή του υπαρκτού τίποτα* γεννήθηκε πριν χρόνια εδώ/HERE, στο νησί της θεάς Αφροδίτης, του κρυμμένου έρωτα, της επιθυμίας – αυτής που δεν γνωρίζεις και ξαφνικά προβάλλεται μπροστά σου με τη μορφή ενός ταπεινού οστράκου, (σύμβολο γονιμότητας από τις απαρχές του χρόνου). Για την καλλιτέχνιδα το κοχύλι κρατά όλα τα μυστικά από τα βάθη του χρόνου, μεταφέρει τη σοφία του και παράλληλα είναι ένα ίχνος -ένα σχεδόν τίποτα- στο χρόνο που όπως λέει η ίδια «αν κοιτάξεις επίμονα μέσα σε αυτό θα δεις ολόκληρο τον κόσμο».
Η έκθεση Chapter 0 περιλαμβάνει μια σειρά από σχέδια (ink jet, ακρυλικά και παστέλ σε χαρτί) σε διαφορετικά μεγέθη καθώς και μια βίντεο-προβολή με καταγραφές από ζουμί παντζαριού (που το ονομάζει «ο κόσμος στο πιάτο μου»).
Κεντρικός άξονας του έργου είναι το σύμβολο της θεάς Αφροδίτης. Το όστρακο απεικονίζεται μέσα σε όλα τα σχέδια, είναι ουσιαστικά ο καμβάς της όπου μεταφέρει κοσμικά “μηνύματα”, από το σημείο που βρίσκεται αναλλοίωτη η πληροφορία που αφορά τους μύθους, το παρελθόν το παρόν και το μέλλον μαζί.
Τα σχέδια της παραθέτουν ένα διάλογο ανάμεσα στο πρωτόγονο και το σύγχρονο ίχνος, καθώς ραίνει αυθόρμητα και αποφασιστικά έντονο φλούο χρώμα πάνω στο χαρτί. Θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει τις άλλοτε αιχμηρές και άλλοτε καμπύλες γραμμές σημάδια παραμόρφωσης, αλλά για την Κατερίνα Χάρου φέρνουν στην επιφάνεια ένα πιο ουσιαστικό συμβολισμό. Μας υποδεικνύει τη στιγμή πριν την αρχική κατάσταση, το μυστηριώδες κενό στο χάρτη του νησιού, τα αόρατα σημεία που τέμνονται και δημιουργούν τον “Θείο σταθμό” εκείνης/HER’s της μυθολογικής ύπαρξης που εν τέλη, ίσως και να μην υπήρξε ποτέ.
Τι εκφράζει λοιπόν η έκθεση Chapter 0; Και τι περιγράφει;
Μια προσωπική εμπειρία; Μια χειρονομία και μια εμμονή της καλλιτέχνιδας;
Η ίδια χαρακτηρίζει τα έργα της «δοχεία τεκμηρίων» ενός κόσμου που δεν υπάρχει συνειδητά στη μνήμη μας και ξαφνικά αναδύεται από τον αφρό σαν μια κυτταρική μνήμη – επιθυμία. Το πανάρχαιο αυτό σύμβολο σηματοδοτεί τη γέννηση μιας σκέψης, μιας ιδέας, ενός υλικού ίχνους και έτσι δημιουργείται ένας απέραντος εσωτερικό χώρος όπου όλοι οι χρόνοι συστέλλονται και το ρυθμό δίνει ένα όστρακο, δηλαδή το σημείο εκκίνησης.
Ένα κοχύλι -όπως και ο μύθος της Αφροδίτης- αντικατοπτρίζει έναν κόσμο ασύλληπτα μακρινό από τον δικό μας. Ένα μαλάκιο, όπως ένα οικοσύστημα ή η ανυπολόγιστη αλληλεπίδραση ενός ξαφνικού θαλάσσιου κύματος, δεν διαχωρίζει τη γεωμετρία του από τη φυσική του υπόσταση. Ωστόσο, ακόμη και το πιο ταπεινό ή αδιάφορο όστρακο επιδεικνύει, γράφει ο Paul Valéry στο Ο άνθρωπος και το κοχύλι, “τη σιγουριά της εκτέλεσης, την εσωτερική αναγκαιότητα, τον άρρηκτο δεσμό μεταξύ μορφής και υλικού” που αναζητούν εδώ και αιώνες πολλοί καλλιτέχνες όπως και οι τεχνίτες. Απορώντας με την τεράστια ποικιλία των κοχυλιών – τις έλικες, τις σπείρες, τις λείες ή επικαλυμμένες επιφάνειες με εξογκώματα ή αγκάθια, τους βολβούς και τις κοιλότητες, τις τραχιές εξωτερικές πλευρές και τις επιφάνειες στο εσωτερικό – ο Valéry συγκρίνει την καλλιτεχνική δημιουργία των ανθρώπων μ’ αυτήν την αργόσυρτη και αδιάκοπη διαμόρφωση που είναι η φυσική δημιουργία στο βυθό του μύθου.
Μια τέτοια άτεχνη τελειότητα αναδεικνύει με μια σειρά θραυσματικές ζωγραφικές χειρονομίες η Κατερίνα Χάρου, μέσα από ένα φασματικό συμπλήρωμα, ένα μέλος φάντασμα του “ψυχικού σώματός” της: οι έντονες αυτές χειρονομίες στο χαρτί μας επαναφέρουν στην ίδια την προέλευση της γραφής και, υπό μια έννοια, δεν είναι τίποτα λιγότερο από τα ίδια τα ίχνη του μύθου. Ακριβώς, δηλαδή, το Chapter 0.
Η Κατερίνα Χάρου γεννήθηκε το 1990 στην Αθήνα, το 2009 μετακόμισε στο Παρίσι και σπούδασε στο École nationale supérieure des Beaux-Arts και φοίτησε δίπλα στον Jean Marc Bustamante και τον Werhner Bouwens. Το 2015 αποφοίτησε με άριστα το μεταπτυχιακό της στη ζωγραφική και new media. Έχει συμμετέχει σε ομαδικές εκθέσεις στη Γαλλία, Εκουαδόρ, Ηνωμένες Πολιτείες, Μαρόκο, Σερβία, Τουρκία και Ελλάδα. Το έργο της παρουσιάστηκε στο μουσείου του Λούβρου τον Μαΐο του 2022 και τον Ιούνιο του 2017 και στο φεστιβάλ Ιστορίας της τέχνης στο Château de Fontainebleau, 2018. Τον Απρίλιο του 2019 ίδρυσε μαζί με άλλους δυο καλλιτέχνες τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό NOUCMAS με στόχο τη δημιουργία μιας νέας πλατφόρμας – γέφυρας για νέους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
