Ο Λουκάς Σαμαράς, ένας πρωτοπόρος Καστοριανός απόδημος καλλιτέχνης, πέθανε στη Νέα Υόρκη σε ηλικία 87 ετών.
Ο Λουκάς Σαμαράς ήταν Ελληνοαμερικάνος καλλιτέχνης. Στην αρχή της καριέρας του ασχολήθηκε με την ζωγραφική, τη γλυπτική και τα εικαστικά αλλά σύντομα τον κέρδισε η τέχνη της φωτογραφίας. Μάλιστα σε αφιέρωμα γι’ αυτόν οι New York Times γράφουν ότι πέθανε «ο άνθρωπος που ήταν ο ίδιος του ο καμβάς».
Όπως γράφει το αφιέρωμα στην γκαλερί του: «Δουλεύοντας στην ψηφιακή σφαίρα πολύ πριν συνδεθεί με τις καλές τέχνες, ο Σαμαράς πρωτοστάτησε σε ριζοσπαστικούς νέους τρόπους δημιουργίας εικόνας σε όλη την ιστορική του καριέρα, ωθώντας και επαναπροσδιορίζοντας τα όρια της προσωπογραφίας και της αυτοπροσωπογραφίας κατά τη διάρκεια επτά δεκαετιών. Με επίκεντρο το σώμα και την ψυχή, το αυτοβιογραφικό έργο του Σαμαρά σε φωτογραφία, ζωγραφική, εγκατάσταση, συναρμολόγηση, σχέδιο, κλωστοϋφαντουργία και γλυπτική συχνά στοχάζεται στην εύπλαστη, μεταβαλλόμενη φύση του εαυτού. ‘Μου αρέσει να ξαναφτιάχνω τον εαυτό μου στη φωτογραφία’, είπε κάποτε ο καλλιτέχνης»
Γεννημένος στην Καστοριά της Ελλάδας το 1936, ο Σαμαράς μετανάστευσε με την οικογένειά του στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1948 και εγκαταστάθηκαν στη Δυτική Νέα Υόρκη στο Νιου Τζέρσεϊ. Παρακολούθησε το Πανεπιστήμιο Rutgers στο New Jersey από το 1955 έως το 1959, σπουδάζοντας κοντά στους καλλιτέχνες Allan Kaprow και George Segal. Ο Σαμαράς γνώρισε επίσης στο Rutgers τον συμφοιτητή του Robert Whitman, έναν καλλιτέχνη με τον οποίο θα συνεργαζόταν τα επόμενα χρόνια. Το 1959, σπούδασε ιστορία της τέχνης υπό τον Meyer Schapiro στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης.
Τα τελευταία χρόνια οι αναφορές στο όνομά του πλήθαιναν στη χώρα μας, ενώ διοργανώθηκαν σημαντικές εκθέσεις αφιερωμένες στο έργο του. Άλλωστε σχετικά πρόσφατα, το 2009, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Biennale της Βενετίας. Το αν η Ελλάδα ανακάλυψε κάπως καθυστερημένα το έργο του, ή αν τώρα παρουσιάζεται έτοιμη να το προσεγγίσει, δεν έχει μεγάλη σημασία. Γεγονός πάντως είναι, ότι ο περί ελληνικότητας λόγος για τους καλλιτέχνες ελληνικής καταγωγής που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό έχει χάσει την ουσία του στις μέρες μας.
Συλλυπητήριο μήνυμα της Υπουργού Πολιτισμού
Πληροφορούμενη τον θάνατο του Λουκά Σαμαρά, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
Ο Λουκάς Σαμαράς, ο «άνθρωπος που ήταν ο ίδιος του ο καμβάς», όπως προσφυώς τον χαρακτήρισαν οι New York Times, υπήρξε πρωτοπόρος εικαστικός, που κατέκτησε, με το πολύπλευρο και διαρκώς ανανεούμενο έργο του, παγκόσμια ακτινοβολία. Καλλιτέχνης ανήσυχος σε όλη του την πορεία, πειραματιζόταν διαρκώς με νέα εργαλεία και τεχνικές, ξεκινώντας από τη ζωγραφική και τη γλυπτική για να περάσει γρήγορα στη φωτογραφία, επί πολλά χρόνια στην αναλογική και εσχάτως και στην ψηφιακή της διάσταση, ανάγοντάς τη σε κατ’ εξοχήν εκφραστική του δίοδο. Το έργο του Σαμαρά μοιάζει αυτοβιογραφικό, καθώς επικεντρώνεται στο σώμα του, που αποτελεί και το κύριο αντικείμενο των πειραματισμών του. Ο Σαμαράς φτάνει, όμως, πολύ πιο μακριά. Εκκινεί από τον εαυτό του, τον οποίο επανατοποθετεί, μετωνυμικά και απροσωποποιημένα, στη σιωπή και τη βουή της μεγαλούπολης, της οποίας αναδεικνύεται σε εικαστικό ανθρωπολόγο. Η δεξίωση και η οικείωση του έργου στην Ελλάδα υπήρξε σχετικά αργή, αλλά καθολική. Στους οικείους του απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια.
