Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα παρουσιάζει έκθεση με τίτλο «Διονύσιος Σολωμός…δύο φλόγες…Μανώλης Χάρος» στην Πτέρυγα Μακρυγιάννη, έως τις 30 Ιουνίου, σε επιμέλεια της Διευθύντριας της Βιβλιοθήκης Μαρίας Γεωργοπούλου και του Σίμου Ζένιου, Δρ. Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Αναπληρωτή Διευθυντή στο Κέντρο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για τη Μελέτη του Ελληνικού Πολιτισμού στο UCLA [Σουηδίας 61, Κολωνάκι].
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 20 Ιουνίου, στις 7.00 μ.μ., διάλεξη του Σίμου Ζένιου με τίτλο «Η ποίηση και τα κοινά (της): Εντάσσοντας τον Σολωμό στην Εποχή των Επαναστάσεων», στο αμφιθέατρο της Αμερικανικής Σχολής Cotsen Hall [Αναπήρων Πολέμου 9, Κολωνάκι].
Με τον εικαστικό Μανώλη Χάρο, είχαμε τη χαρά και τιμή να μιλήσουμε.
«Διονύσιος Σολωμός… δύο φλόγες… Μανώλης Χάρος»· τι θα συναντήσει ο επισκέπτης της έκθεσης;
«Στην έκθεση υπάρχουν τα έργα που έχουν γίνει τα τρία τελευταία χρόνια και που είχαν να κάνουν με το πολύ σημαντικό κείμενο του Δ. Σολωμού “Διάλογος”. Ένας διάλογος ανάμεσα στον ίδιο τον Ποιητή, έναν φίλο του και έναν διανοούμενο της εποχής (Σοφολογιότατος). Μέσα από το κείμενο, βλέπουμε τις απόψεις του Σολωμού για την ελευθερία, τη γλώσσα, τον αγώνα, τον λαό. Από μια φράση του κειμένου προήλθε ο τίτλος της έκθεσης, αφού όπως αναφέρει και ο ίδιος ο ποιητής: “Σε κάθε άνθρωπο μέσα βρίσκονται δυο φλόγες”. Επίσης, θα δείτε την επιλογή και παρουσίαση των κειμένων που έχω κάνει με χαρακτικά σε σύγχρονες βιβλιοφιλικές εκδόσεις, του κειμένου του “Διαλόγου”, τριών νεανικών ποιημάτων του Σολωμού και επίσης μια έκδοση – έργο που αφορά το ποίημα του Σολωμού “Ο Κρητικός”. Ένα πολύ ιδιαίτερο για μένα έργο, από το οποίο κράτησα μόνο δυο φράσεις. Τέλος, υπάρχουν τρεις βιτρίνες με σπάνιο υλικό από τις συλλογές της Γενναδείου, βιβλία από την εποχή του Σολωμού που αναδεικνύουν το πνευματικό τοπίο της εποχής καθώς επίσης και δύο χειρόγραφα του ποιητή».
Τι σας εμπνέει στον Διονύσιο Σολωμό;
«Η σκέψη του, η φλόγα του, η αγάπη του στις ιδέες, η συστράτευσή του στους ρομαντικούς ποιητές εκείνης της εποχής. Επίσης, η περσόνα του, η προσπάθειά του να μάθει τη γλώσσα για να υπηρετήσει την επανάσταση στο όνομα του αγώνα του λαού, η πίστη του, η πολυμάθειά του στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, η πολυγλωσσία του, ο τρόπος που ενσαρκώνει την έννοια του ρομαντικού ποιητή».
Πώς έγινε η σύνδεση με το έργο του στην έκθεση αυτή;
«Η έκθεση αφορούσε εξ αρχής το έργο του Σολωμού. Στην προκειμένη περίπτωση, η συνεργασία με τον καθηγητή Σίμο Ζέννιο, μεγάλο λάτρη του ποιητή, με βοήθησε σημαντικά. Οι κουβέντες μας και η συμβολή του σχετικά με το πώς θα παρουσιαστούν τα ποιήματα στις βιβλιοφιλικές εκδόσεις ήταν πάρα πολύ ουσιαστική. Τα ποιήματα κυκλοφορούσαν από χειρόγραφα του ίδιου του ποιητή ή αντίγραφα φίλων του. Έπρεπε, λοιπόν, να μπω στο έργο μέσα από τη δουλειά κάποιου άλλου. Η σύνδεση αφορούσε μικρές αλλά ουσιαστικές διαφορές, που κυρίως είχαν να κάνουν με το πώς είχαν οι επόμενοι στο νου τους τον Σολωμό και το έργο του και πώς τελικά θα μπορούσα να δω, όσο γινόταν πιο καθαρά, το έργο στην πραγματική του μορφή».
Γιατί επιλέξατε τον «Διάλογο» και λυρικά ποιήματα της πρώιμης περιόδου του;
«Ο “Διάλογος” νομίζω είναι το έργο-βάση για τη σύγχρονη ελληνική γλώσσα, αλλά συγχρόνως είναι ένα υπέροχο κείμενο ενός ποιητή που παθιάζεται για αυτά που αγαπά. Μιλάει με πάθος για την ελευθερία, για τον λαό που την υπηρετεί με το αίμα του, για τη γλώσσα που πάνω της οριοθετείται “το γένος”. Για την αλήθεια του κειμένου όταν το γράφει ο δημιουργός του, για ζητήματα που θα φαινόντουσαν βαρετά στον μέσο αναγνώστη, αλλά επειδή ακριβώς τα λέει με τόσο πάθος, το κείμενο γίνεται γοητευτικότατο. Στα πρώιμα ποιήματα, είναι ο ρομαντικός ποιητής του 19ου αιώνα που μιλάει για τη σελήνη. Αυτή η γλυκιά και τρυφερή διάσταση του Ποιητή που την ξεχνάμε εξ αιτίας του εθνικού ύμνου που όλοι έχουμε κατά νου, είναι όμως ένας λαμπρός ποιητής που αξίζει να τον ξέρουμε».
Πώς επιτυγχάνεται με αυτήν την έκθεση ένας διάλογος με τα σύγχρονα εικαστικά δρώμενα;
«Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Μετέχω αυτού που λέγεται σύγχρονη δημιουργία, με τα μέσα, τη γνώση, την πληροφορία, τη σπουδή. Αναγκαστικά συνδιαλέγομαι με αυτό που λέγεται σύγχρονη εικαστική σκηνή. Με επιτυχία ή όχι νομίζω θα φανεί αργότερα, αλλά εγώ νομίζω πως σε αυτόν τον διάλογο μετέχω με ειλικρίνεια και προσπάθεια. Με ενδιαφέρουν τα νέα σύνορα της εικόνας. Τα νέα μέσα, τα καινούρια μάτια που βλέπουν τη δουλειά μου».
Ποιο είναι για σας το θαύμα της έμπνευσης;
«Όταν μετά από χρόνια -επειδή την έχω, πλέον, αυτή τη πολυτέλεια λόγω ηλικίας-, βλέπω παλιά έργα μου και μ’ αρέσουν, τότε λέω στον εαυτό μου: “Για δες!! Ήταν φωτεινή στιγμή”. Εκ των υστέρων μόνο, μπορώ να μου αποδώσω έμπνευση. Στην καθημερινότητα έχω όρεξη για δουλειά και προσπαθώ να είμαι καθημερινά στο εργαστήριό μου. Κάθε μέρα για κάποια ώρα, βρίσκομαι εκεί, ψάχνοντας το θαύμα που λέτε. Αν το βρω, το καταλαβαίνω πολύ πολύ αργότερα. Απλά κάποιες μέρες που έχω μεγάλη όρεξη, τα πράγματα ρέουν. Ρευστή νομίζω πως είναι και η ίδια η έμπνευση».
Ποιο έργο σας ξεχωρίζετε και γιατί;
«Σε αυτή την έκθεση στη Γεννάδειο, ξεχωρίζω το μεγάλο, πολύ μεγάλο κόκκινο έργο που είναι μέσα στο αίμα και τη φωτιά, ενώ είναι χάρτινο, σαν τις εφήμερες αφίσες στους τοίχους της πόλης. Αίμα και φωτιά. Και δίπλα σ’ αυτό το έργο-βιβλίο, σαν τραύμα για μένα, τον Κρητικό. Γιατί… “άκουγα (κι εγώ) τα μάτια της μέσα στα σωθικά μου”.
