Ένα σημαντικό κεφάλαιο της Ιστορίας της Θεσσαλονίκης αποτυπώνεται στην έκθεση «Το τέλος της παλιάς μας πόλης – Θεσσαλονίκη 1870 – 1917», που παρουσιάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης (Βίλα Καπαντζή: λεωφ. Βασ. Όλγας 108) του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), και θα διαρκέσει έως τις 18 Φεβρουαρίου 2018, με ελεύθερη είσοδο.
Η έκθεση αποτελεί μια εξιστόρηση για την ακμή και το απότομο τέλος της κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης, στον σχεδόν μισό αιώνα που σημάδεψε την πρώτη μετάβασή της από τους μέσους χρόνους στη νεωτερική εποχή, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη σύγχρονη Ελλάδα, από την κοινοτική οργάνωση στο ομοιογενές εθνικό κράτος, από την εύφλεκτη ξυλόπηκτη πόλη στα μέγαρα από μπετόν αρμέ, από τα δαιδαλώδη αδιέξοδα στις χαράξεις του σχεδίου Εμπράρ. Αυτό το τέλος, που περιέκλειε μια νέα αρχή, ή, ορθότερα, μια νέα συνέχεια.
Το ΜΙΕΤ συνεργάστηκε με φορείς και ιδιώτες που διέθεσαν υλικό από τα αρχεία τους για την πραγματοποίηση της έκθεσης. Ξεκινώντας χρονολογικά από τις παλαιότερες φωτογραφίες της δεκαετίας 1863 – 1873, αποτυπώνεται η κατάσταση της περίκλειστης Θεσσαλονίκης, πριν από την κατεδάφιση του θαλάσσιου τείχους που σηματοδότησε το πέρασμα στη νεωτερική εποχή.
Τις φωτογραφίες, τα πανοράματα, τις αεροφωτογραφίες, τις καρτ ποστάλ και τους χάρτες πλαισιώνει μια πληθώρα από ακουαρέλες Άγγλων και Γάλλων στρατιωτών, που υπηρέτησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου και αποτύπωσαν όχι μόνο μνημεία και τοπία της Θεσσαλονίκης, αλλά και τους καθημερινούς ανθρώπους της στους δρόμους και τις αγορές, αυτούς που, κυρίως, επλήγησαν από την πυρκαγιά του 1890 (οι Δυτικοί στρατιώτες γοητεύονταν από τον «ανατολίτικο εξωτισμό» των φυλών, των ενδυμασιών και των στάσεων του πολύμορφου πληθυσμού της πόλης). Τα έργα αυτά, τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά, ανήκουν, πρωτίστως, στη συλλογή των Αρσέν & Ρουπέν Καλφαγιάν και, δευτερευόντως, στη συλλογή Μάνου Χαριτάτου, από το ΕΛΙΑ – ΜΙΕΤ Θεσσαλονίκης.
Επίσης, θα εκτεθούν τα πέντε σωζόμενα πρωτότυπα σχέδια του Εμπράρ, από τη συλλογή Αλέξανδρου & Στέφανου Καλλιγά, που είχαν πρωτοπαρουσιαστεί από τον Βασίλη Κολώνα στο Μουσείο Μπενάκη και στο ΜΜΣΤ. Τα σχέδια αυτά αποτυπώνουν το νέο πνεύμα που εισήγαγε η δυτική πολεοδομία, νεότευκτη τότε επιστήμη, στον εκ βάθρων ανασχεδιασμό της Θεσσαλονίκης, οδηγώντας σε οριστικό τέλος την παλιά πόλη, που είχε καταφέρει να επιβιώσει, λίγο έως πολύ, αλώβητη μέχρι το 1917 και, σε κάποιες περιοχές, μέχρι τον σεισμό του 1978.
Την έκθεση πλαισιώνουν κείμενα των Βασίλη Γούναρη, Ρόντερικ Μπέιλι, Ευάγγελου Χεκίμογλου, Αλέκας Καραδήμου – Γερόλυμπου, Βασίλη Κολώνα, Μαρίας Καμπούρη – Βαμβούκου και του επιμελητή της έκθεσης, Γιάννη Επαμεινώνδα.
Ξεναγήσεις και διαλέξεις
Περιπατητικές ξεναγήσεις στην έκθεση θα πραγματοποιούνται από τις αρχές Δεκεμβρίου, κάθε Κυριακή, στις 11 το πρωί, και διαλέξεις (για καθημένους), κάθε Τετάρτη, στις 6 το απόγευμα, από τον επιμελητή της έκθεσης και διευθυντή του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, Γιάννη Επαμεινώνδα. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό, αλλά, λόγω της παλαιότητας του κτηρίου, ο αριθμός των επισκεπτών σε κάθε ομάδα είναι περιορισμένος. Δηλώσεις συμμετοχής στα τηλέφωνα: 2310 295170 και 2310 295171, καθημερινά: 9:00 – 15:00.
Πληροφορίες
Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Βίλα Καπαντζή): λεωφ. Βασ. Όλγας 108 – Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 295170 – 1 (καθημερινές: 9.00 – 14.30) και 2310 295149 (τις ώρες λειτουργίας της έκθεσης). Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη – Κυριακή: 10.00 – 18.00, Δευτέρα: κλειστά.
