Ολοκληρώθηκε η φετινή ανασκαφική περίοδος στο ιστορικό ναυάγιο «Μέντωρ» στον Αβλέμονα Κυθήρων από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Δρ. Δημήτρη Κουρκουμέλη.
Όπως είναι γνωστό, το μπρίκι «Μέντωρ», ιδιοκτησίας του Λόρδου Έλγιν, βυθίσθηκε λόγω κακοκαιρίας -μετά από πρόσκρουση σε βράχια- στον όρμο του Αγίου Νικολάου (έξω από το λιμάνι του Αβλέμονα) στα Ν.Α. Κύθηρα το 1802 ενώ μετέφερε μέρος των αρχαιοτήτων που είχαν αφαιρεθεί από την ομάδα του Λόρδου Έλγιν από τον Παρθενώνα, την Ακρόπολη και άλλα αρχαία μνημεία των Αθηνών.
Προορισμός του πλοίου ήταν η Μάλτα και από εκεί το πολύτιμο φορτίο θα μεταφερόταν στην Αγγλία. Το ναυάγιο δεν είχε θύματα, καθώς όλοι πρόλαβαν να εγκαταλείψουν τον «Μέντορα» εγκαίρως και με ασφάλεια. Όμως ο ανυπολόγιστος θησαυρός της Ακρόπολης με τα Γλυπτά του Παρθενώνα κατέληξε στον βυθό της θάλασσας.
Σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες αρχαιολόγων και δυτών, το γεγονός ότι το πλοίο βούλιαξε σχεδόν αμέσως, βοήθησε να διασωθούν τα μάρμαρα. Το φορτίο ήταν τοποθετημένο μέσα σε 17 κιβώτια τα οποία παρασύρθηκαν μαζί με το σκαρί.
Μια περιουσία για την ανέλκυση των Γλυπτών
Ο Έλγιν όσο αδίστακτος και αποφασισμένος φάνηκε με την αρπαγή των Γλυπτών, άλλο τόσο οργισμένος και επίμονος έγινε για να ανασύρει τη «λεία» από τον βυθό της θάλασσας.
Επιστράτευσε τους καλύτερους «βουτηχτές» της εποχής από την Κάλυμνο για να αναλάβουν τη δύσκολη αποστολή της ανέλκυσης. Τα τεχνικά μέσα ήταν σχεδόν ανύπαρκτα και το μόνο που βοηθούσε τους δύτες της εποχής ήταν ότι το ναυάγιο βρισκόταν σε σχετικά μικρό βάθος (λίγο παραπάνω από 20 μέτρα).
Χρειάστηκαν να περάσουν τρία ολόκληρα χρόνια και ο Έλγιν να ξοδέψει μεγάλο μέρος της προσωπικής του περιουσίας για να φέρει το φορτίο στην επιφάνεια.
Κύθηρα: Νέα ευρήματα στο ναυάγιο του «Μέντορα»
Η φετινή ανασκαφή που διενεργήθηκε από 12μελή ομάδα και στο διάστημα από 27 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου, επικεντρώθηκε τόσο στον καθαρισμό του σωζόμενου τμήματος του σκαριού, ώστε να γίνει εκ νέου ένα ορθοφωτομωσαϊκό και να διαπιστωθεί η κατάσταση διατήρησης του μετά το 2012, όσο και στην ανασκαφή τομής στο σημείο όπου έχει σπάσει το σκαρί του πλοίου.
Η τομή αποτελεί συνέχεια της τομής που είχε ερευνηθεί το 2017. Διαπιστώθηκε ότι στο χώρο αυτό υπάρχει μεγάλος αριθμός μαδεριών και νομέων διάσπαρτων που θάφτηκαν στο χώρο μετά τη βύθιση και τη διάλυσή του για να διενεργηθεί η ναυαγιαιρεσία του φορτίου.
Από τα κινητά ευρήματα που εντοπίσθηκαν και ανελκύσθηκαν αξιοσημείωτα είναι ένα ακέραιο μαγειρικό σκεύος με εφυάλωση στο εσωτερικό του, ένα χρυσό δαχτυλίδι με σχηματοποιημένα άνθη από σύρμα και σφαιρίδια και σχοινοειδή διακόσμηση στο δακτύλιο, ένα ζευγάρι χρυσά σκουλαρίκια, ένα σκέλος ξύλινου διαβήτη, ένα θραύσμα λαβής αρχαίου ροδιακού αμφορέα με σφράγισμα και επιγραφή «ΑΝΤΙΜΑΧΟΥ» με κηρύκειο (συνολικά έχουν βρεθεί τέσσερις λαβές), τρία ακόμα πιόνια σκακιού (έχουν επιπλέον εντοπισθεί τις προηγούμενες χρονιές ακόμα τέσσερα).
Επίσης, στα ευρήματα συμπεριλαμβάνονται διάφορα οστέινα και ξύλινα αντικείμενα καθώς και ένας σημαντικός αριθμός τουλάχιστον δέκα τροχαλιών και μακαράδων, που ορισμένοι σώζουν τα κομμάτια των σχοινιών στα οποία ήταν προσδεμένοι, κάτι που επιβεβαιώνει μάλλον τη διαπίστωση που είχε διατυπωθεί το 2017, ότι δηλαδή πρόκειται για τη θέση του ενός εκ των δύο ιστών του πλοίου, καθώς και άλλα ξύλινα και σιδερένια αντικείμενα που σχετίζονται με τον εξαρτισμό του πλοίου.
Στην έρευνα συμμετείχαν αρχαιολόγοι, θαλάσσιοι βιολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων, δύτες, τεχνικοί βυθού και εργατοτεχνίτες και συγκεκριμένα οι παρακάτω: Δρ. Σ. Βραχιονίδου, Δ. Δημητρίου, Δρ. Γ. Ίσσαρης, Ε. Καραδήμου, Μ. Κουρκουμέλης, Ειρ. Μάλλιου, Α. Μιχαήλ, Σπ. Μουρέας, Δρ. Α. Τούρτας, Μ. Τζεφρώνης, Χρ. Φουσέκη, Μ. Φωτιάδη.
Η φετινή έρευνα πέραν από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού υποστηρίχτηκε και από την Ilios Shipping Co και τον Στ. Τριφύλλη.
