Έρωτας και πόλεμος, πάθος και ανελέητα παιχνίδια εξουσίας, τρυφερότητα και η αέναη μάχη των δύο φύλων κυριεύουν τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση (λεφ. Συγγρού 107), μέσα από το έργο του Χάινριχ φον Κλάιστ, «Πενθεσίλεια», που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία του Παντελή Δεντάκη, από τις 14 έως τις 23 Φεβρουαρίου (εκτός Δευτέρας και Τρίτης), στις 9 το βράδυ.
Δεν μπόρεσαν να το καταλάβουν και να το αποδεχτούν
Υπάρχει το σχήμα «κυρίαρχος και αιχμάλωτος» στην αγάπη; Μπορεί κανείς να ερωτευτεί τον εχθρό του; H «Πενθεσίλεια» ανέβηκε για πρώτη φορά στη σκηνή το 1876, περίπου 70 χρόνια μετά τη συγγραφή της. Οι σύγχρονοι του έργου δεν μπόρεσαν να το καταλάβουν και να το αποδεχτούν. Χαρακτηριστική είναι η φράση του Γκαίτε: «Δεν μπορώ να καταλάβω την “Πενθεσίλεια”. Ανήκει σε ένα φύλο τόσο θαυμαστό και αλλόκοτο και κινείται σε μια περιοχή τόσο ξένη, που χρειάζομαι χρόνο, για να βρω τα κατατόπια».
Το έργο άρχισε να ανεβαίνει πιο συχνά μετά το 1911 (100 χρόνια από τον θάνατο του Κλάιστ). Η Ricarda Schmidt εκτιμά ότι δύο λόγοι εμπόδισαν τη σκηνική πορεία του έργου τον 19ο αιώνα: «Η απεικόνιση της γυναίκας ως όντος ικανού να δράσει αποτελεσματικά στον πόλεμο και στις υποθέσεις του κράτους, δηλαδή σε παραδοσιακά “αρσενικές” περιοχές, και η φρικτή πράξη κανιβαλισμού στο φινάλε του έργου». Δεν είναι τυχαίο ότι η «Πενθεσίλεια» άρχισε να γίνεται πιο δημοφιλής με την αφύπνιση του γυναικείου κινήματος, στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι καλλιτέχνες άρχισαν να τη «διαβάζουν» ως παραβολή για την αιώνια μάχη των δύο φύλων.
Γίνονται τέρατα σε ένα επικίνδυνο ερωτικό παιχνίδι
«Εκεί έχω αποθέσει τα τρίσβαθα του είναι μου, όλη τη λάσπη, όλη τη λάμψη της ψυχής μου» γράφει ο Κλάιστ σε επιστολή του για την «Πενθεσίλεια». Συγγραφέας πρωτότυπος και μοναδικός στην εποχή του, ούτε ρομαντικός, ούτε κλασικός, εμπνέεται από ένα – άγνωστο σε πολλούς – τρωικό επεισόδιο, για να αφηγηθεί μια συντριπτική ερωτική ιστορία, που εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου.
Οι Έλληνες και οι Αμαζόνες πολεμούν μπροστά στα τείχη της Τροίας. Η βασίλισσα των Αμαζόνων, Πενθεσίλεια, και ο αρχηγός των Ελλήνων, Αχιλλέας, μετατρέπουν σταδιακά τις μάχες σε ένα επικίνδυνο ερωτικό παιχνίδι. Οι ερωτευμένοι γίνονται τέρατα που θέλουν να καταστρέψουν ο ένας τον άλλον. Έτσι, η εμμονική ανάγκη για κυριαρχία του ενός επί του άλλου εξελίσσεται σε ένα φρικιαστικό όργιο αίματος.
«Η “Πενθεσίλεια” είναι ένας γιγάντιος πόθος που γκρεμίζεται και γίνεται κομμάτια» γράφει ο συγγραφέας και φίλος του Κλάιστ, φον Κόμελ. Το έργο διατρέχουν, όμως, δύο ιστορίες και δύο συγκρούσεις: της Πενθεσίλειας με τον Αχιλλέα και της Πενθεσίλειας με το Χρέος και τον Νόμο.
Τραγικοί και κωμικοί ταυτόχρονα
«Σε θέλω, σε ποθώ, σ’ αγαπώ, σε λατρεύω, είσαι τα πάντα για μένα. Αρκεί να σ’ έχω κατακτήσει, να “είσαι” μόνο για μένα, να είσαι κτήμα μου, να σε εξουσιάζω. Αλλιώς, θα σε διαλύσω, θα σε καταστρέψω, θα σε συντρίψω». Κάπως έτσι φαντάζεται την “Πενθεσίλεια”, αυτό το άγριο και εκστατικό έργο των αρχών του 19ου αιώνα, ο σκηνοθέτης Παντελής Δεντάκης.
Στην παράσταση, τα πρόσωπα του έργου αναδίδουν αρχικά μια αίσθηση αβεβαιότητας και απορίας. Σαν να είναι τοποθετημένα εκεί τυχαία, αντιμετωπίζουν τα πάντα με διάθεση παιχνιδιού, που αγγίζει τα όρια της σάτιρας. Κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει και να εξηγήσει τη συμπεριφορά της Πενθεσίλειας και του Αχιλλέα, αλλά και οι ίδιοι δεν έχουν τη νηφαλιότητα να καταλάβουν τι ακριβώς τους συμβαίνει.
Τη μια στιγμή, θέλουν να αγκαλιάσουν και, την άλλη, να κατασπαράξουν ο ένας τον άλλον. Τραγικοί και κωμικοί ταυτόχρονα, όπως κάθε ερωτευμένος, άλλοτε παρασύρονται από την ποίηση ενός καλπάζοντος λόγου, άλλοτε στέκονται αμήχανοι μπροστά του.
Η αρχική ονειρική ατμόσφαιρα του σκηνικού χώρου μετασχηματίζεται σε ένα τοπίο αποδόμησης και καταστροφής. Πρόκειται για «μια σύνθεση αφηγηματικού θεάτρου, κωμικής πρόζας που αγγίζει τα όρια της φάρσας και, σταδιακά, οδηγείται στο πεδίο της αρχαίας τραγωδίας και του σπλάτερ» αναφέρει ο Παντελής Δεντάκης.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας, σκηνοθεσία: Παντελής Δεντάκης, σκηνικά – κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης, επιμέλεια κίνησης: Αγγελική Στελλάτου, μουσική: Λευτέρης Βενιάδης, φωτισμοί: Σίμος Σαρκετζής, βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Γεωργουδάκη, μετάφραση υπερτίτλων στα αγγλικά: Μέμη Κατσώνη, εκτέλεση παραγωγής: Λυκόφως – Γιώργος Λυκιαρδόπουλος, παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. Παίζουν: Βίκυ Βολιώτη, Θάνος Τοκάκης, Αργύρης Ξάφης, Σύρμω Κεκέ, Άλκηστη Πουλοπούλου, Ηρώ Μπέζου, Κώστας Κορωναίος, Αινείας Τσαμάτης.
Πληροφορίες
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση: λεωφ. Συγγρού 107 – Αθήνα, τηλ.: 210 9005800. Παραστάσεις με υπέρτιτλους στα αγγλικά: 17, 18, 22 και 23 Φεβρουαρίου. Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 15 και 7 ευρώ, μειωμένο ή μικρή παρέα (5 – 9 άτομα): 12 ευρώ, μεγάλη παρέα (10+ άτομα): 11 ευρώ, κάτοικος γειτονιάς: 7 ευρώ, ΑΜΕΑ – άνεργοι: 5 ευρώ, συνοδός ΑΜΕΑ: 10 ευρώ. Πώληση εισιτηρίων: ταμείο Στέγης (Δευτέρα – Κυριακή: 9:00 – 21:00), εμπορικό κέντρο Golden Hall (ισόγειο), καταστήματα: Γερμανός, Cosmote και Ιανός οδού Σταδίου, τηλεφωνικά: 210 9005800, ομαδικές κρατήσεις: 213 0178176 και ηλεκτρονικά στο [email protected], γραμμή Φίλων της Στέγης: 213 0178200 (Δευτέρα – Κυριακή: 9:00 – 20:00), ηλεκτρονική προπώληση: sgt.gr, η υπηρεσία print@home είναι διαθέσιμη για τις online αγορές εισιτηρίων. Τυπώστε το εισιτήριό σας, από όπου κι αν βρίσκεστε, και μπείτε με αυτό απευθείας στην αίθουσα.
