H «Ελένη» του Ευριπίδη, η καλοκαιρινή παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας, σε μετάφραση Παντελή Μπουκάλα και σκηνοθεσία του Βασίλη Παπαβασιλείου, μετά το εντυπωσιακό ξεκίνημα στη Θεσσαλονίκη, κατεβαίνει στις 6,7 και 8 Αυγούστου, στις 9 το βράδυ, στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.
Πρόκειται για μια μεγαλειώδη γιορτή αισθήσεων και συναντήσεων, τεχνών κι ανθρώπων που συγκίνησε και ενθουσίασε κοινό και κριτικούς, συμπαρασύροντας τους θεατές σε ένα νοητό ταξίδι απ’ τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Σπάρτη και την Τροία κι απ’ την Αίγυπτο ως τους Φιλίππους, το Δίον και την Επίδαυρο -όπου θέατρο συνεπάγεται αγωγή ψυχής και ίαση, ταυτόχρονα.
Η παράσταση καταδεικνύει τη ματαιότητα του πολέμου, αφού τόσο για τους νικητές όσο και για τους νικημένους οι συνέπειές του διαχρονικά είναι εξίσου ολέθριες.
Ταξίδι και φυγή, ένα αέναο ερωτηματικό, ένα αίνιγμα άλυτο ακόμη και για την Σφίγγα, μεταξύ αίσθησης και παραίσθησης και ατέλειωτων μαχών σώμα με σώμα στην οριογραμμή ενός και μόνο βλέμματος… Της δισυπόστατης πολυθρύλητης Ελένης, συμβόλου πάθους και πόθου, των αφορμών για την αιτία, των διαδράσεων ανάμεσα σε είναι και σε φαίνεσθαι, της πολύχρονης κατακραυγής, της καιροφύλακτης αξιοπρέπειας, της σθεναρής αντίστασης σε κελεύσματα απατηλής ευκολίας, της αναζήτησης ομιχλοσκόνιστου μισεμού και κραταιάς παλινόστησης.
Ηρόδοτος, Όμηρος και Ευριπίδης
Ο Ηρόδοτος, ιστορώντας τα σχετικά με την Ελένη, ισχυρίζεται ότι πήγε όντως στην Τροία και ότι το ίδιο λέει και ο Όμηρος, ο οποίος στην Οδύσσεια παρουσιάζει την Ελένη να προσφέρει στον Τηλέμαχο το φάρμακο της λησμονιάς· της το είχε δώσει η Πολύδαμνα, γυναίκα του Θόωνα, όχι πάντως στις συνθήκες που αναφέρει ο Ευριπίδης.
Ηρόδοτος και Όμηρος ισχυρίζονται πως μετά την άλωση της Τροίας, η Ελένη περιπλανήθηκε μαζί με τον Μενέλαο, κι όταν έφτασαν στην Αίγυπτο, προμηθεύτηκε το φάρμακο.
Ο Ευριπίδης, αντίθετα, διατείνεται πως η πραγματική Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία. Μόνο το είδωλό της πήγε εκεί. Γιατί την έκλεψε ο Ερμής, ακολουθώντας τη βούληση της Ήρας, και την παρέδωσε στον Πρωτέα, τον βασιλιά της Αιγύπτου, για να την προστατέψει.
Κι όταν πέθανε ο Πρωτέας, ο γιος του ο Θεοκλύμενος επιδίωξε να την παντρευτεί -η Ελένη, όμως, πήγε και στήθηκε ικέτισσα δίπλα στο μνήμα του Πρωτέα.
Εκεί τής παρουσιάζεται ο Μενέλαος, που είχε χάσει τα πλοία του στο πέλαγος και προσπαθούσε να σώσει τους λιγοστούς συντρόφους του, που τους είχε αφήσει κρυμμένους σε μια σπηλιά. Οι δυο τους συνεννοήθηκαν, μηχανορράφησαν και εξαπάτησαν τον Θεοκλύμενο. Ανέβηκαν έπειτα σ’ ένα πλοίο, τάχα για να τελέσουν θυσία στη θάλασσα, στη μνήμη του Μενέλαου, κι έτσι σώθηκαν και επέστρεψαν στην πατρίδα τους.
Γραμμένο λίγο μετά τη συντριπτική ήττα των Αθηναίων στη Σικελική Εκστρατεία, το έργο Ελένη του Ευριπίδη διακρίνεται τόσο για τον αντιπολεμικό χαρακτήρα του όσο και για την ανάδειξη αρετών όπως η δύναμη του όρκου και η ευφυΐα, που προσωποποιούνται στη μορφή της κεντρικής ηρωίδας. Αντλώντας όχι από την ομηρική εκδοχή του μύθου, αλλά από αυτήν που δημιούργησε ο λυρικός ποιητής Στησίχορος, ο Ευριπίδης παρουσιάζει τον Τρωικό Πόλεμο σαν μια σφαγή χάριν ενός «ειδώλου» και όχι μιας πραγματικής γυναίκας. Αυτή η σχεδόν καταχρηστικά θεωρούμενη «τραγωδία», καθώς διακρίνεται για τα κωμικά στοιχεία της, παρουσιάζεται τώρα στην Επίδαυρο από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου.
Παίζουν: Έμιλυ Κολιανδρή (Ελένη), Θέμης Πάνου (Μενέλαος), Αγορίτσα Οικονόμου (Θεονόη), Γιώργος Καύκας (Θεοκλύμενος), Έφη Σταμούλη (Γερόντισσα), Δημήτρης Κολοβός (Αγγελιοφόρος Α΄), Άγγελος Μπούρας (Αγγελιοφόρος Β΄), Δημήτρης Μορφακίδης (Τεύκρος), Παναγιώτης Παπαϊωάννου (Θεράπων), Νικόλας Μαραγκόπουλος, Ορέστης Παλιαδέλης (Διόσκουροι).
Χορός: Νεφέλη Ανθοπούλου, Σταυρούλα Αραμπατζόγλου, Λουκία Βασιλείου, Μομώ Βλάχου, Ελένη Γιαννούση, Ηλέκτρα Γωνιάδου, Νατάσα Δαλιάκα, Χρύσα Ζαφειριάδου, Σοφία Καλεμκερίδου, Αίγλη Κατσίκη, Άννα Κυριακίδου, Κατερίνα Πλεξίδα, Μαριάννα Πουρέγκα, Φωτεινή Τιμοθέου, Χρύσα Τουμανίδου.
