Το καινούριο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), «Οι νέοι της όπερας», εγκαινιάζεται με την όπερα του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, «Ιδομενέας, βασιλιάς της Κρήτης», που παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ: λεωφ. Συγγρού 364), στις 4 και 6 Φεβρουαρίου, στις 8.30 το βράδυ, με ελεύθερη είσοδο (με δελτία προτεραιότητας).
Το 1781, ο Μότσαρτ, σε ηλικία μόλις 25 ετών, παρουσίασε με μεγάλη επιτυχία, στο Μόναχο, την τρίπρακτη όπερα «Ιδομενέας, βασιλιάς της Κρήτης», που βασίζεται στον γνωστό αρχαιοελληνικό μύθο και στο πεντάπρακτο δράμα του Αντουάν Ντανσέ, το οποίο επεξεργάστηκε ο λιμπρετίστας κληρικός Τζαμπατίστα Βαρέσκο. Ήρωάς της είναι ο βασιλιάς της Κρήτης, Ιδομενέας, που, μετά την πολιορκία της Τροίας, επιστρέφει στην πατρίδα του. Προκειμένου να σώσει το βασίλειό του, καλείται να θυσιάσει τον γιο του, τον Ιδαμάνθη, ο οποίος βρίσκεται εγκλωβισμένος ανάμεσα στον έρωτα δύο γυναικών: της αιχμάλωτης Τρωάδας, Ίλιας, και της Ηλέκτρας. Το δράμα κορυφώνεται με την πρόθεση της Ίλιας και του βασιλιά Ιδομενέα να θυσιαστούν.
Σε μουσική διεύθυνση και επιμέλεια μουσικού υλικού του Μιχάλη Παπαπέτρου και σκηνοθεσία της Μαρίας Γυπαράκη, η όπερα αυτή παρουσιάζεται σε μεταγραφή για έξι έγχορδα και τσέμπαλο και επιλέχτηκε για δύο λόγους: πρώτον, ουσιαστικά, ολοκληρώνει την εποχή της «σοβαρής όπερας» (opera seria), όπως αναπτύχθηκε στην Ευρώπη από το 1720 έως το 1800, και, δεύτερον, το μουσικό υλικό θέτει προκλήσεις, χωρίς να βάζει ανυπέρβλητα τεχνικά εμπόδια για τους νέους καλλιτέχνες.
«Νεωτερικό, αλλά και βαθύτατα πολιτικό»
Με υπεύθυνο τον διακεκριμένο τενόρο Βαγγέλη Χατζησίμο, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Οι νέοι της όπερας» απευθύνεται σε νέους καλλιτέχνες, που έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους και βρίσκονται στα πρώτα βήματα της επαγγελματικής τους διαδρομής.
Στο σημείωμά της, η σκηνοθέτις Μαρία Γυπαράκη γράφει: «“Σου στέλνω το λιμπρέτο και το πλάνο, για να μπορέσει ο κόμης του Γιόζεφ Zέαου να δει πως όλα έγιναν σύμφωνα με τις προσταγές του” γράφει ο Λεοπόλδος Μότσαρτ, από το Σάλτσμπουργκ, στον γιο του, που τέλειωνε τη σύνθεση του “Ιδομενέα”, στο Μόναχο. Γραμμένη για την αυλή του πρίγκιπα εκλέκτορα Καρλ Τεοντόρ, η όπερα που είχε ως πρότυπό της την ομώνυμη λυρική τραγωδία του Αντρέ Καμπρά κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τον Διαφωτισμό, σκιαγραφώντας το πορτρέτο ενός μονάρχη που έρχεται σε αντιπαράθεση με τους αυστηρούς κανόνες της ελέω Θεού μοναρχίας, η οποία έχει αρχίσει να φθίνει. Νεωτερικό, αλλά και βαθύτατα πολιτικό, το λυρικό αυτό έργο ήταν, θέλω να πιστεύω, η σωστή επιλογή, για το πρώτο “μάθημα” των “Νέων της όπερας”, που, εδώ και μήνες, ετοιμάζονται να βγουν στη σκηνή.
Η συνύπαρξη δασκάλων και μαθητών – γιατί ως δάσκαλοι θέλουμε να πιστεύουμε πως σταθήκαμε δίπλα τους – κλείνει αυτήν την παράσταση, που αποσκοπεί όχι τόσο σε ένα θέαμα αψεγάδιαστο, αλλά σε μια ερμηνεία συγκίνησης, σε μια έκφραση “αθωότητας”, μακριά από τους ανταγωνισμούς και τα πάθη, με τα οποία, αργά ή γρήγορα, βρίσκονται αντιμέτωποι όλοι όσοι διαβαίνουν την είσοδο του λυρικού κόσμου. Ας κάνουν, λοιπόν, τα πρώτα βήματά τους με τη μουσική του Μότσαρτ, που παραμένει ο αιώνιος συνομήλικός τους».
Ταυτότητα παράστασης
Μουσική διδασκαλία – μουσική διεύθυνση: Μιχάλης Παπαπέτρου, φωνητική διδασκαλία: Βαγγέλης Χατζησίμος – Σοφία Κυανίδου, σκηνοθεσία: Μαρία Γυπαράκη, επιμέλεια σκηνικού χώρου και κοστουμιών: Αλεξία Θεοδωράκη, φωτισμοί: Δημήτρης Κουτάς, επιμέλεια κίνησης: Ζιστίν Γκισό. Ερμηνεία: Ιδομενέας: Χρήστος Δεληζώνας, Ιδαμάνθης: Ελένη Κομνή (4/2) – Λεονώρα Γαϊτάνου (6/2), Ίλια: Δέσποινα Παναγιώτου (4/2) – Μαριέττα Σαρρή (6/2), Ηλέκτρα: Ελεάννα Κωνσταντά (4/2) – Αγγελική Βαρδάκα (6/2), Αρβάκης: Κωνσταντίνος Ζαμπούνης, φωνή από το μαντείο του Ποσειδώνα: Γιώργος Παπαδημητρίου. Φωνητικό σύνολο: Αγγελική – Ζωή Καραγκούνη, Άννυ Φασσέα. Μουσικοί: Διονύσης Βερβιτσιώτης (βιολί), Περικλής Τιμπλαλέξης (βιολί), Aλίκη Στεφανοπούλου (βιόλα), Ελευθερία Τόγια (βιόλα), Σοφία Ευκλείδου (βιολοντσέλο), Χάρης Παζαρούλας (κοντραμπάσο).
