Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
«Δεν επιχειρείται μία φιλολογική, ψυχαναλυτική, συμβολιστική ή άλλου τύπου ερμηνεία και ανάγνωση του μύθου, αλλά μία πρώτη προσέγγισή του» εξηγεί ο Γιάννης Καλαβριανός μιλώντας για τη σκηνοθεσία του στο έργο «Βελλεροφόντης [παλεύοντας με τα τέρατα]». Η παράσταση ανεβαίνει στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων στις 20 Αυγούστου, στο πλαίσιο του 2ου Διεθνούς Εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος που διοργανώνουν το 61ο Φεστιβάλ Φιλίππων και το ΔηΠεΘε Καβάλας.
Το Εργαστήρι –που αποτελεί τον πυρήνα του Φεστιβάλ Φιλίππων και επαναλαμβάνεται μετά την περσινή επιτυχία-, θα καταλήξει στη δημιουργία τριών νέων παραστάσεων εμπνευσμένων από το αρχαίο δράμα. Συγκεκριμένα, από τις αρχές Αυγούστου, στις Κρηνίδες Καβάλας βρίσκονται με τις ομάδες τους οι σκηνοθέτες Γιάννης Καλαβριανός, Γεωργία Μαυραγάνη και Θοδωρής Γκόνης, για να παρουσιάσουν, αντίστοιχα, τα έργα «Βελλερεφόντης», «Προμηθέας Δεσμώτης» και «Οιδίποδας», στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων στις 20, 21 και 22 Αυγούστου, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
Συνολικά 33 ηθοποιοί, σκηνογράφοι, δραματουργοί, σκηνοθέτες, φωτιστές διαμένουν και εργάζονται στις Κρηνίδες στο πλαίσιο του πρωτότυπου διεθνούς θεατρικού camp, με χαρακτήρα καλλιτεχνικό αλλά και εκπαιδευτικό.
Οι δοκιμές και όλη η προετοιμασία κάθε παράστασης είναι ανοιχτές για το κοινό και λειτουργούν σαν Εργαστήρι για τους φοιτητές, την τοπική κοινότητα και κάθε ενδιαφερόμενο. Το ίδιο ανοιχτά είναι και workshops που πραγματοποιούν οι σκηνοθέτες, παρουσιάζοντας τη δουλειά τους σχετικά με την παράσταση που δημιουργούν.
Μιλήσαμε με τον Γιάννη Καλαβριανό για το Εργαστήρι και για το έργο που σκηνοθετεί –για τον μύθο του Βελλεροφόντη που έγινε, κατά λάθος, δολοφόνος του αδελφού του, άλλαξε όνομα, εγκατέλειψε τη γενέτειρά του την Κόρινθο και άρχισε μία αναμέτρηση με τη ζωή και τα θηρία της, ανθρώπινα και μυθικά-.
Πώς βιώνετε όλη αυτή την πρωτότυπη εμπειρία τέχνης;
«Είναι η δεύτερη φορά που βρισκόμαστε συγκεντρωμένοι όλοι οι συντελεστές δουλεύοντας και ζώντας όλοι μαζί στον χώρο που θα γίνει η παράσταση.
Η πρώτη φορά έγινε στο Βερολίνο, όπου δουλέψαμε και παρουσιάσαμε στο Deutsches Theater Berlin, αποσπάσματα από το έργο “Νάθαν ο Σοφός”, του Λέσινγκ. Το να μένεις με όλο τον θίασο 24 ώρες το 24ωρο, ουσιαστικά τοποθετεί την πρόβα και την διαχέει στις ζωές όλων, πράγμα που δεν μπορεί να γίνει όταν παράλληλα τρέχει η ξεχωριστή καθημερινότητα του καθενός».
Μιλήστε μας για το έργο που σκηνοθετείτε.
«Το κείμενο της παράστασης είναι μια απόπειρα σύστασης και γνωριμίας μας με τη μάλλον άγνωστη ζωή του μυθικού ήρωα Βελλεροφόντη, χρησιμοποιώντας διάφορες πηγές και κείμενα.
Έχουν ενσωματωθεί στίχοι από τα σπαράγματα δύο μερικώς σωζόμενων τραγωδιών του Ευριπίδη που σχετίζονται με τον μύθο (“Βελλεροφόντης” και “Σθενέβοια”) καθώς και υλικό από την “Ιλιάδα” και ειδικότερα τη Ραψωδία Ζ’, τη “Θεογονία” του Ησίοδου, τον “Ιππόλυτο” του Ευριπίδη, για τις ομοιότητες Φαίδρας-Σθενέβοιας, το “Ελλάδος περιήγησις” του Παυσανία, αποσπάσματα από τον Πίνδαρο και τις μελέτες των Πιερ Γκριμάλ (“Λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής Μυθολογίας”), Καρλ Κερένυι (“Η Μυθολογία των Ελλήνων”) και Έρικα Σιμόν (“Οι Θεοί των Αρχαίων Ελλήνων”).
Δεν επιχειρείται μία φιλολογική, ψυχαναλυτική, συμβολιστική ή άλλου τύπου ερμηνεία και ανάγνωση του μύθου, αλλά μία πρώτη προσέγγισή του».
Υπάρχουν σημεία ταύτισης ή διδαχής για τον σύγχρονο άνθρωπο μέσα στον μύθο του Βελλεροφόντη;
«Οι μύθοι γεννήθηκαν για να υμνήσουν, να διδάξουν, να προειδοποιήσουν, να ενώσουν κοινότητες και να συσφίξουν δεσμούς.
Κάθε απόπειρα ανασύστασης και αφήγησής τους αποτελεί ερμηνεία και εξαρτάται τόσο από τον αφηγητή, όσο και από τον ακροατή. Ο καθένας λοιπόν, όπως συνήθως γίνεται με όλες τις ιστορίες, τους ερμηνεύει και εστιάζει όπως και όπου θέλει.
Ο Κερένυι σημείωνε πως οι μύθοι δίνουν διδάγματα για τους θεούς, άρα και διδάγματα για τους ανθρώπους.
Ο παλιός άνθρωπος, έφτιαξε ιστορίες ηρώων και θεών, δίνοντάς τους ανθρώπινη μορφή και έξεις. Σίγουρα όχι για να φουσκώσει ανθρώπινους εγωισμούς.
Το επικίνδυνο, που τα τελευταία χρόνια γίνεται σωρηδόν, ιδίως από την εθνικιστική και ακροδεξιά ρητορική, είναι να χρησιμοποιούνται οι μύθοι για να βρεθούν στηρίγματα σε φαντασιακά κατασκευάσματα και να θεμελιωθούν ανύπαρκτες και καταγέλαστες θεωρίες ανωτερότητας φυλών και εθνών, διαστρεβλώνοντας ουσιαστικά το οικουμενικό και πανανθρώπινο μήνυμα των ιστοριών αυτών».
Τι αποτελεί για εσάς πηγή έμπνευσης;
«Η “πηγή έμπνευσης”, δεν έχει αξία από μόνη της, είναι ένα κατασκεύασμα, στην προσπάθειά μας να εξηγήσουμε και να τοποθετήσουμε χρονικά την απαρχή μιας διαδικασίας, που ουσιαστικά έχει ξεκινήσει πολύ πολύ πριν.
Διαβάζεις, σημειώνεις, ζεις, σκέφτεσαι, για να έρθει ένα φαινομενικά άσχετο ερέθισμα, που συνήθως είναι κάτι ελάχιστο, για να αρχίσουν να μετακινούνται και να ταιριάζουν πράγματα και σκέψεις. Η έμπνευση, λοιπόν, δεν είναι η αρχή, αλλά το τέλος μιας προηγούμενης μακροχρόνιας και συστηματικής εξάσκησης στη ζωή».
Μια ευχή σας για τον τόπο μας.
«Να του προσφέρουμε όλοι τον καλύτερό μας εαυτό».
