Ερχόμενη από μια άλλη εποχή που, όμως, μοιάζει τόσο με τη δική μας, μία απολαυστική κωμωδία αποκαλύπτει με αξιοθαύμαστη τόλμη τις μεθόδους και τις πρακτικές, που, από τότε, διέπουν το πολιτικό μας σύστημα: την εξασφάλιση ξένης υποστήριξης, τη διαπλοκή, την εξαγορά συνειδήσεων, τις πελατειακές σχέσεις και τη θυσία του δημοσίου στο ατομικό συμφέρον.
Το έργο, που γράφτηκε από τον Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, στα 1843, αμέσως μετά το «μνημόνιο» με τους δανειστές εκείνης της εποχής και την επιβολή στη χώρα μας, από τις Μεγάλες Δυνάμεις, δυσβάστακτων όρων, που οδήγησαν στην εξέγερση της 3ης του Σεπτέμβρη, «Του Κουτρούλη ο γάμος», παρουσιάζεται σε επεξεργασία κειμένου και σκηνοθεσία του Γιάννη Καλατζόπουλου.
Η πιο «αριστοφανική» κωμωδία του νεοελληνικού θεάτρου θα περιοδεύσει σε όλη την Ελλάδα, ξεκινώντας από το Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» στον Βύρωνα, τη Δευτέρα 27 Ιουνίου.
Έχοντας προσωπική πείρα
Φαναριώτης ευρύτατης παιδείας και πολυγραφότατος λόγιος, ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής ήταν, ταυτόχρονα, και δραστήριος πολιτικός, που έζησε «από τα μέσα» τις ίντριγκες, τις ξένες επεμβάσεις, τους συμβιβασμούς και την – με κάθε μέσο – προσπάθεια για κατάκτηση και διατήρηση της εξουσίας από τα πρώτα κόμματα, που εμφανίστηκαν μετά την Επανάσταση του ’21, κόμματα που δεν έκρυβαν την εξάρτησή τους από ξένα κέντρα. Αντίθετα, έφεραν με υπερηφάνεια τους τίτλους «Αγγλόφιλον», «Γαλλόφιλον» και «Ρωσόφιλον».
Μέσα από την ξεκαρδιστική ιστορία του Κουτρούλη, του καλοκάγαθου ράφτη από την Σύρο, που, για να τον δεχτεί για σύζυγό της η ωραία Ανθούσα, του θέτει ως όρο να γίνει υπουργός, ο Ραγκαβής αναδεικνύει αυτήν την κατάσταση. Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο συμβολικό πλαίσιο του ξενοδοχείου «Η Ελλάς», όπου ο Ραγκαβής κατορθώνει να αναβιώσει και να ανανεώσει τη φόρμα της αριστοφανικής κωμωδίας, αξιοποιώντας όχι μόνο τον Χορό πολιτών – πελατών, αλλά και όλα τα δοκιμασμένα τεχνάσματα του είδους: την Παράβαση, τα Επεισόδια, τον Αγώνα, τον Υμέναιο και, φυσικά, τις κωμικές ανατροπές, το γέλιο, τα τραγούδια και την πανηγυριώτικη διάθεση.
Με αγορασμένους υποστηρικτές
Ήρωας του έργου είναι ο πάμπλουτος, αλλά ταπεινής καταγωγής Εμμανουήλ Κουτρούλης, ράφτης από τη Σύρα, ο οποίος καταφθάνει στην Αθήνα, συνοδευόμενος από τον κατεργάρη υπηρέτη του, Στροβίλη, αποφασισμένος να ζητήσει σε γάμο την πανέμορφη, φιλόδοξη και πολύ νεότερή του Ανθούσα, κόρη του μεγαλοξενοδόχου και κοινωνικά ανερχόμενου κυρ – Σπύρου.
Η Ανθούσα, η οποία έχει – κρυφά από τον πατέρα της – δεσμό με τον νεαρό κομψευόμενο Ξανθούλη, θέλοντας να αποφύγει αυτόν τον αταίριαστο γάμο, χωρίς να δυσαρεστήσει τον πατέρα της, θέτει έναν όρο, που είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί: θα πάρει τον Κουτρούλη, μόνο αν αφήσει τη ραπτική και γίνει υπουργός.
Έτσι, ο ερωτοχτυπημένος Κουτρούλης αρχίζει, με τη βοήθεια του υπηρέτη του, να αγοράζει υποστηρικτές, που θα του εξασφαλίσουν πρόθεσιν ψήφου. Ο ανταγωνισμός των τότε Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), η προθυμία συναλλαγής ορισμένων εκδοτών, η ευκολία, με την οποία διάφοροι κομματάρχες αλλάζουν στρατόπεδο με αντάλλαγμα διάφορα οφίτσια, η ματαιοδοξία κάποιων καλλιτεχνών που σπεύδουν να υμνήσουν το νέο αστέρι της πολιτικής, οι εκβιασμοί, τα σκάνδαλα και, φυσικά, η ευπιστία του μέσου νεοέλληνα ψηφοφόρου θα κάνουν το θαύμα τους και ο Κουτρούλης θα οδηγήσει την Ανθούσα νυφούλα στην εκκλησία. Όλα φαίνεται να πηγαίνουν καλά, ώσπου αποκαλύπτεται η απάτη και επεμβαίνει η δικαιοσύνη.
«Η Τέχνη οφείλει να τέρπει ή να διδάσκει»;
Ο σκηνοθέτης της παράστασης σημειώνει: «Υπάρχουν μερικά έργα, που όσο περισσότερο καταπιάνεσαι μαζί τους, τόσο νιώθεις ότι δεν έχεις ακόμα εξοφλήσει το χρέος σου απέναντί τους. Ο “Κουτρούλης” είναι σίγουρα ένα τέτοιο έργο. Γράφτηκε από έναν “ανήσυχο” άνθρωπο, σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη στιγμή της πατρίδας μας: στα 1843, το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος προσπαθεί να βρει τον βηματισμό του, ύστερα από μια ηρωική επανάσταση και έναν ντροπιαστικό εμφύλιο. Η Ελλαδίτσα, με τα όνειρά της να φτάνουν μέχρι την αναβίωση του χρυσού αιώνα του Περικλή και τα σύνορά της μέχρι τη Λαμία, έχει Βαυαρό βασιλιά, Αγγλο – γαλλο – ρώσους προστάτες κι ένα δάνειο στην πλάτη, που, μην μπορώντας να το εξυπηρετήσει, υποχρεώνεται να υπογράψει το πρώτο “Μνημόνιο” της ιστορίας της.
Ο Αλέξανδρος Ρίζος – Ραγκαβής, Φαναριώτης, λόγιος, κάτοχος ευρύτατης ευρωπαϊκής παιδείας και διαποτισμένος από τα οράματα του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, ανάμεσα στα κυβερνητικά του καθήκοντα και τις επιστημονικές του ενασχολήσεις, χρησιμοποιεί το θέατρο σαν όχημα, για να διατυπώσει όχι μόνο το πολιτικό, αλλά, κυρίως, το πολιτιστικό του “μανιφέστο”. Γράφει τον “Κουτρούλη”, όπου καταφέρνει να δώσει απάντηση με μοναδικό τρόπο στο ερώτημα, που ακόμα βασανίζει καλλιτέχνες και θεωρητικούς: Η Τέχνη οφείλει να τέρπει ή να διδάσκει; Ο Ραγκαβής αποκαλύπτει πόσο ψευδές και εκ του πονηρού είναι αυτό το δίλημμα. Η ξεκαρδιστική περιπέτεια του ερωτευμένου ράφτη, που “αναγκάζεται” να γίνει υπουργός, μας δίνει ανάγλυφα την τραγικότητα ενός λαού, που, όπως πολύ εύστοχα λέει ο Εμμανουήλ Ροΐδης: “αποκοιμηθείς δούλος και ανατολίτης, εξύπνησεν ελεύθερος και Ευρωπαίος”.
Και ενώ με το περιεχόμενο της κωμωδίας του μας κάνει να λιγωνόμαστε στα γέλια, την ίδια στιγμή, με τη στιλπνή και λυρικότατη αριστοφανική μορφή της, μας θυμίζει ότι η αρχαία και ένδοξη καταγωγή μας δεν αρκεί, για να μας καταστήσει ελεύθερους. Καλή διασκέδαση και καλή φώτιση λοιπόν».
Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία – απόδοση κειμένου: Γιάννης Καλατζόπουλος, μουσική ενορχήστρωση: Δημήτρης Λέκκας – Φίλιππος Περιστέρης, χορογραφίες: Κατερίνα Ανδριοπούλου, σκηνικά – κοστούμια: Άννα Μαχαιριανάκη, φωτογραφίες: Νικόλας Κομίνης – Studio Kominis, παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Λεμπέση. Παίζουν: Γιάννης Βούρος, Τάνια Τρύπη, Κώστας Φλωκατούλας, Γιώργος Γιαννόπουλος, Άγγελος Μπούρας, Θοδωρής Αντωνιάδης, Λευτέρης Δημηρόπουλος, Δέσποινα Μπουγατιώτη, Θάλεια Χαραρά, Δανάη Αγγελάτου, Γιάννης Καλατζόπουλος.
Πρόγραμμα περιοδείας
27.6 Θέατρο Βράχων Μελίνα Μερκούρη Βύρωνας, 4.7 Αρχαίο Θέατρο Άργους, 6.7 Προαύλιος Χώρος Γυμνασίου- Λυκείου Ραφήνας, Ραφήνα, 7.7 Πολιτιστικό και Αθλητικό Κέντρο Νέας Μάκρης, Νέα Μάκρη, 12.7 Δήμος Συκεών, Θεσσαλονίκη, 13.7 Κηποθέατρο Αλκαζάρ, Λάρισα 14.7 Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο Τρικάλων Τρίκαλα, 15.7 Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Μελίνα Βόλος, 16.7 Θέατρο Ορέστης Μακρής Χαλκίδα, 19.7 Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου, 20.7 Θέατρο Πέτρας Πετρούπολη 21.7 Ανοιχτό Θέατρο Βασίλης Γεωργιάδης, Ξυλόκαστρο, 22.7 Υπαίθριο Θέατρο Γιώργος Παππάς, Αίγιο 23.7 Θέατρο Αρχαίας Ήλιδας Ήλιδα 26.7 Βεάκειο Θέατρο Πειραιάς, 27.7 Θέατρο Άλσους Μελίνα Μερκούρη, Βέροια 28.7 Πέτρινο Θέατρο Πετρούσας Δράμα, 29.7 Σίβηρη, 31.7 Δημοτικό Θέατρο Πάρκου Κατερίνης Κατερίνη, 1.8 Θάσος, 2.8 Καβάλα, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων 3.8 Aνοιχτό Αμφιθέατρο ΤΕΙ Σέρρες, 4.8 Θερινό Δημοτικό Θέατρο Κομοτηνής Κομοτηνή, 5.8 Θερινό Δημοτικό Θέατρο Ξάνθης Ξάνθη, 6 & 7.8 Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο Πάρκου Αλεξανδρούπολη, 8.8 ΝΕΟΙ ΠΟΡΟΙ , 9.8 Υπαίθριο Θέατρο ΕΗΜ- ΦΡΟΝΤΖΟΥ Γιάννενα, 10.8 Θέατρο ΜΟΝ ΡΕΠΟ- ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ Κέρκυρα, 11.8 Κηποθέατρο Γιάννης Ρίτσος Πρέβεζα, 12.8 Ληξούρι και 13.8 Αργοστόλι Κεφαλλονιά, 22.8 Θερινό Σινεμά Άλεξ Πόρτο Ράφτη, 23.8 Σαρωνίδα, 27.8 Ευριπίδειο Θέατρο Σαλαμίνας Σαλαμίνα, 29.8 Θέατρο Άλσους Ηλιούπολης Δημήτρης Κιντής Ηλιούπολη, 1.9 Ανοιχτό Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης – Δήμος Αχαρνών Μενίδι, 3.9 Θέατρο Άλσους Νέας Σμύρνης Νέα Σμύρνη, 5.9 Θέατρο Αλίκη Βουγιουκλάκη Νταμάρι Βριλησσίων Βριλήσσια, 7.9 Ανοιχτό Θέατρο Θανάσης Βέγγος Κορυδαλλός, 12.9 Κηποθέατρο Νίκαιας Νίκαια, 14.9 Θέατρο Άλσους Βεϊκου Γαλάτσι.
Πληροφορίες
Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη»: Βύρωνας – Αθήνα. Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος: 15 ευρώ, φοιτητικό: 12 ευρώ, ανέργων και άνω των 65: 10 ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων: viva.gr.
naftemporiki.gr
