Στο κατάμεστο Ηρώδειο πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 1 Ιουνίου η πρεμιέρα του «Ναμπούκο», της πρώτης καλοκαιρινής παραγωγής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Ο σπουδαίος Έλληνας βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς, που ερμήνευσε τον ρόλο του τίτλου, χειροκροτήθηκε θερμά κατά τη διάρκεια, αλλά και στο φινάλε της παράστασης. Θερμό χειροκρότημα και επευφημίες απέσπασαν οι συμπρωταγωνιστές του Σάε-Κιουνγκ Ριμ, Ρικκάρντο Τζανελλάτο, Έλενα Κασσιάν, Δημήτρης Φλεμοτόμος, Δημήτρης Κασιούμης, Γιάννης Καλύβας, Βαρβάρα Μπιζά.
Η Ορχήστρα και η Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σημείωσαν εξαιρετική επίδοση ενθουσιάζοντας το κοινό. Ο αρχιμουσικός Φιλίπ Ωγκέν ανέδειξε τις πολλαπλές όψεις της μουσικής του Τζουζέππε Βέρντι, συνοδεύοντας εξαιρετικά τη Χορωδία και τους πρωταγωνιστές. Επόμενες παραστάσεις, απόψε Κυριακή 3, την Τετάρτη 6 και την Παρασκευή 8 Ιουνίου, στις 21.00 στο Ηρώδειο.
Ηχηρό μελωδικό μήνυμα από τον εμβληματικό «Ναμπούκο»
Ο «Ναμπούκο» είναι, κυρίως, γνωστός για το περίφημο χορωδιακό των Εβραίων σκλάβων, το οποίο επέχει θέση εθνικού ύμνου για τους Ιταλούς, καθώς εξέφρασε το συλλογικό αίσθημα ενάντια στον αυστριακό κατακτητή. Εκτός από αυτό το πασίγνωστο χορωδιακό, η όπερα περιλαμβάνει απαιτητικούς – μουσικά και ερμηνευτικά – ρόλους.
Σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής του
Ο Βέρντι συνέθεσε αυτό το έργο – σταθμό στην ιστορία της όπερας, σε ηλικία 28 ετών, όταν περνούσε μία κρίση απαισιοδοξίας, μετά την αποτυχία της δεύτερης όπεράς του, «Un giorno di regno» («Μια μέρα βασιλιάς»), και τον χαμό της πρώτης του γυναίκας και των δύο γιων του, και είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει τη σύνθεση και να αλλάξει δουλειά. Ο ιμπρεσάριος της Σκάλας του Μιλάνου, Μπαρτολομέο Μερέλι, τον εμπόδισε, του έδωσε το λιμπρέτο, και χρειάστηκαν πέντε μήνες για να τον πείσει να καθίσει και πάλι στο πιάνο και άλλοι επτά για να τελειώσει την όπερα.
Έτσι, λοιπόν, η τρίτη από τις 29 συνολικά όπερες του, ο «Ναμπούκο» (σύντμηση του «Ναβουχοδονόσορας»), μία όπερα σε 4 πράξεις, γράφτηκε πάνω στο λιμπρέτο του εκκεντρικού Τεμίστοκλε Σολέρα και αποτελεί ένα σχόλιο για την εξουσία. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη «Σκάλα του Μιλάνου», το 1842, με τον τίτλο «Ναβουχοδονόσορας», και σημείωσε τεράστια επιτυχία, που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, αφού παραμένει σταθερά στο ρεπερτόριο όλων των μεγάλων λυρικών θεάτρων του κόσμου. Ο οριστικός τίτλος «Ναμπούκο», με τον οποίο είναι σήμερα γνωστό το έργο, δόθηκε για πρώτη φορά και καθιερώθηκε από τότε, σε μία παράσταση στην Κέρκυρα, το 1844.
«Είναι η όπερα, με την οποία αρχίζει η καλλιτεχνική μου καριέρα. Και παρόλο που αντιμετώπισα πολλές δυσκολίες μαζί του, είναι σίγουρο ότι ο “Ναμπούκο” γεννήθηκε με τυχερό άστρο» είχε πει ο Τζουζέπε Βέρντι.
Διαχρονικός ανεπίσημος ύμνος εθνικής συνείδησης
Με πεδίο δράσης την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ από τον βασιλιά της Βαβυλώνας, Ναβουχοδονόσορα, την εκδίωξη των Εβραίων από τον τόπο τους και την καταστροφή του Ναού του Σολομώντα, το βιβλικό αυτό δράμα εκτυλίσσεται στην Ιερουσαλήμ, στους Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας και τα ανάκτορά της και στις όχθες του ποταμού Ευφράτη.
Το γνωστότερο κομμάτι του «Ναμπούκο» είναι το χορωδιακό «Va, pensiero» («Πέτα σκέψη»), ο θρήνος των Εβραίων σκλάβων για τη «όμορφη και χαμένη πατρίδα» τους στην τρίτη πράξη, το οποίο απέκτησε ρίζες στη λαϊκή κουλτούρα και μια δική του ανεξάρτητη ύπαρξη. Έγινε σύμβολο της δύναμης των ιδανικών και ανεπίσημος ύμνος του Risorgimento, του κινήματος για την ενοποίηση της Ιταλίας, τον 19ο αιώνα, ενώ το όνομα του Βέρντι έγινε προτροπή απελευθέρωσης. Ενωμένη πια από το 1861, η Ιταλίααποχαιρέτησε τον αγαπημένο της εθνικό συνθέτη, το 1901, με αυτό το χορωδιακό.
Ο μαέστρος Αρτούρο Τοσκανίνι έκανε το «Va Pensiero» αντιφασιστικό ύμνο στη δεκαετία του ’30 και το διηύθυνε το 1946, την πρώτη μέρα που ξαναλειτούργησε η Σκάλα του Μιλάνου, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 2011, το «Va Pensiero» έγινε αιτία να συγκινηθεί ο υπουργός οικονομικών της Ιταλίας, Τζούλιο Τρεμόντι, που, λίγο καιρό πριν, είχε δηλώσει: «δεν μπορείς να χορτάσεις με πολιτισμό», και να ακυρώσει τις περικοπές που είχε εξαγγείλει.
Ταυτότητα παράστασης
Μουσική διεύθυνση: Φιλίπ Ογκέν, σκηνοθεσία: Λέο Μουσκάτο, σκηνικά: Τιτσιάνο Σάντι, κοστούμια: Σίλβια Αϊμονίνο, βίντεο: Λούκα Ατίλι, φωτισμοί: Αλεσάντρο Βεράτσι, διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος. Ερμηνεία: Ναμπούκο: Δημήτρης Πλατανιάς, Ισμαέλε: Δημήτρης Φλεμοτόμος, Ζαχαρίας: Ρικάρντο Τζανελάτο, Αμπιγκαΐλε: Σάε – Κιουνγκ Ριμ, Φενένα: Έλενα Κασσιάν, Αρχιερέας του Βάαλ: Δημήτρης Κασιούμης, Αμπντάλο: Γιάννης Καλύβας, Άννα: Βαρβάρα Μπιζά. Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και μονωδούς της ΕΛΣ.
