Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Η παράσταση χορού «Δώρο» της Τέτης Νικολοπούλου, σε συνεργασία με την ομάδα Anima-Soma, παρουσιάζεται στον Χώρο Τέχνης 14η Μέρα, τα Σάββατα 18 και 25 Μαΐου [Καλλιρρόης 10, Μετρό Ακρόπολη].
Μια χορογραφία για τις πιέσεις, τις εντάσεις, τις επαφές, τις συναναστροφές και τις προκλήσεις που βιώνουν τα σώματα καθώς συναντιούνται.
Η Τέτη Νικολοπούλου μίλησε μαζί μας.
Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τη χορογραφία που παρουσιάζετε αυτή την περίοδο;
«Η παράσταση “Δώρο”, είναι μια χορογραφία πάνω στις εντάσεις, τις πιέσεις και αποσυμπιέσεις που δέχονται τα σώματα όταν αλληλοεπιδρούν με τα άλλα. Σε σωματικό και ρεαλιστικό επίπεδο, αρχικά, αλλά και σε μεταφορικό–συναισθηματικό, καθώς οι σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στους χορευτές εμπεριέχουν τα δικά τους νοήματα».
Ένα σχόλιό σας για την επιλογή της λέξης «Δώρο», για τίτλο της παράστασης;
«Η παράσταση βασίζεται στη σωματοποίηση, στη συνειδητή παρουσία των χορευτών στη δράση και στη λειτουργικότητα της κίνησης. Η κίνηση, για εμάς, δεν είναι απλά η κίνηση στον χώρο και στον χρόνο, αλλά εμπεριέχει και άλλες παραμέτρους, όπως το συναίσθημα, τη λειτουργική αναπνοή, τον προσωπικό ρυθμό, το άκουσμα των προτάσεων των άλλων και άλλα. Στην παράσταση αυτή, ο χορός δεν είναι αυτοσκοπός αλλά το μέσο για να μπορέσουν τα σώματα να “ανοίξουν” και να επικοινωνήσουν σε ένα βαθύτερο επίπεδο, μέσα από τη διαπίστωση ότι το σώμα δίνει λύσεις, απορροφά εντάσεις και μεταμορφώνεται μέσα από τη διαδικασία. Σε μια δύσκολη “κινητική αλυσίδα”, για παράδειγμα, όταν νιώθεις ότι τερματίζει η σύνδεση και πρέπει να τη λύσεις, αν μείνεις και επιτρέψεις στην κίνηση να ταξιδέψει στο σώμα σου, και στο σώμα του άλλου, μπορεί να σε οδηγήσει κάπου που δεν είχες φανταστεί.
Αυτό συνδέεται με την εμπειρία της ανθεκτικότητας μέσα από την εκτόνωση της έντασης ενός σώματος σε άλλα σημεία, της παραλλαγής του σχήματός του και της μαλακότητάς του. Αν είμαι άκαμπτος και αντισταθώ στην πίεση που μου ασκείται -μέχρι ένα σημείο, φυσικά, αφού δεν αντέχουμε απεριόριστο βάρος- θα σπάσω. Αν μείνω και ακούσω τις επιλογές, μπορεί να βρω λύση. Η “επιστροφή” αυτή στο σώμα και την ευφυΐα του, όπως και οι σχέσεις που δημιουργούνται στα εμπλεκόμενα σώματα, είναι γνώση. Τόσο η γνώση ως πληροφορία, αλλά περισσότερο το ίδιο το βίωμα, είναι πολύτιμα δώρα. Αυτό και θέλουμε να επικοινωνήσουμε».
Σκέψεις και συναισθήματα που σας δημιουργεί η επαφή σας με τη χορογραφία αυτή;
«Συγκινούμαι πολύ όταν βλέπω την Μαρία Φουντούλη να χορεύει και χαμογελώ με αγάπη στην ευαισθησία και τη δύναμη με την οποία χορεύει ο Αυγουστίνος Πότσιος. Νιώθω τυχερή που χορεύω ακόμα και το ότι, παρά κάποιες σωματικές δυσκολίες -μια κατεστραμμένη δεξιά ποδοκνημική άρθρωση από ορειβατικό ατύχημα, μπορώ να μεταφέρομαι λειτουργικά στον χώρο. Νιώθω ευγνωμοσύνη που έχω συνεργάτες που μοιράζονται μαζί μου τόσο την έρευνα του χορού όσο και υπαρξιακούς προβληματισμούς μου. Αυτό εμβαθύνει τη διαδικασία και μας συνδέει με πιο δυνατούς δεσμούς, κάτι που είναι απαραίτητο σε μια ομαδική δουλειά. Νιώθω τυχερή που συνεργάζομαι για πολλοστή φορά με τον Τίμο Ζέχα, ο οποίος, εκτός από χορευτής, στη συγκεκριμένη παράσταση είναι και σύμβουλος κίνησης, καθώς ο ίδιος μελετά διαρκώς την κίνηση και μας βοηθά να την ξεκαθαρίζουμε κάθε φορά. Νιώθω, επίσης, τυχερή που συνεργάζομαι με τους συγκεκριμένους μουσικούς, οι οποίοι παίζουν ζωντανά στη σκηνή.
Ο Βαγγέλης Αλεξόπουλος -κιθάρα, φωνή, ηλεκτρονικά- είναι ένας πολύτιμος συνεργάτης που, από το 2015 που ξεκίνησε η συνεργασία μας στις Ρίζες (συν-χορογραφία με τον Παναγιώτη Ανδρονικίδη) συνδυάζει μοναδικά την παραδοσιακή μουσική με σύγχρονα ακούσματα, κάτι που με αγγίζει πολύ βαθιά. Η Χρύσα Παπαδοπούλου-Μερέντεζ -κιθάρα, φωνή, κρουστά, είναι μαζί μου για δεύτερη φορά και προσδίδει στην παράσταση με τη φωνή της μια μοναδική ευαισθησία, σε συνδυασμό με δύναμη. Ο Όσβαλντ Αμιράλης –κοντραμπάσο, με τον οποίο συνεργάζομαι για πρώτη φορά, είναι ένας μουσικός με βαθιά γνώση της μουσικής και η κλασική του παιδεία μαζί με τις τζαζίστικες πινελιές του με κάνουν να νιώθω καλλιτεχνικά. Ασφαλής. Όλοι οι συνεργάτες -Θεοδώρα Σουμαλεύρη στα κοστούμια, Κατερίνα Νικολοπούλου στη δραματουργία, Φαίδων Κωνσταντινίδης στους φωτισμούς και Ζωή Χατζιδάκη στην παραγωγή- μου δημιουργούν ένα αίσθημα προστασίας. Έχουν υποστηρίξει τη διαδικασία, οι προτάσεις τους λειτούργησαν καταλυτικά και η χορογραφία είναι το αποτέλεσμα αυτής της ομαδικής δουλειάς. Νιώθω απέραντη χαρά που έζησα αυτό το ταξίδι και το ζω ακόμα ,και ανυπομονώ να μάθω την ανταπόκριση του κοινού».
Τι λειτουργεί για εσάς ως πηγή έμπνευσης;
«Η έμπνευση έρχεται, συνήθως, εκεί που δεν την περιμένεις. Με εκπλήσσει πάντα η εμφάνισή της. Συνήθως, η προηγούμενη δουλειά φέρνει έναν απόηχο -νιώθεις ότι κάτι από το υλικό έχει “ζουμί”, σου δίνει ερεθίσματα για εξέλιξη. Άλλοτε, θες να κάνεις κάτι εντελώς ανάποδο από το προηγούμενο, γιατί το έχεις εξαντλήσει. Άλλοτε, μια φράση από ένα βιβλίο, μια ταινία, ένα τραγούδι μπορεί να σε πάει στην καρδιά ενός θέματος που σε απασχολεί, φιλοσοφικά. Η χορογραφία αυτή ήρθε ως απόηχος της περσινής δουλειάς, με τον τίτλο «Άπειροι». Ένιωσα ότι το υλικό που προέκυψε από την έρευνα στην αέναη -μη επιτηδευμένη κίνηση και το άπειρο, μας έδωσε νέα οπτική, αυτή των κινητικών αλυσίδων και των πιέσεων – αποσυμπιέσεων των σωμάτων. Αυτό, με ενέπνευσε πάρα πολύ. Μου έγινε καθαρό, πώς το ίδιο το σώμα δημιουργεί νέους “χώρους” και διευρύνεται. Είναι αποκαλυπτικό να το αναγνωρίζει κανείς».
Μια συμβουλή που θα δίνατε σε κάποιον, που κάνει τα «πρώτα του βήματα» στον χώρο του χορού;
«Να πάει από τον “σωστό δρόμο”. Να χρησιμοποιήσει τις τεχνικές του χορού για να εμβαθύνει τις δυνατότητες του σώματός του και να μην εστιάσει στο πώς αναπαριστά κάτι. Να βιώνει τον χορό του, να νιώθει, να συνδέεται με τη διαδικασία και να ακούει το σώμα του. Συγκεκριμένες τεχνικές χορού είναι φόρμες και δεν συνδέονται πάντα με τη λειτουργικότητα της κίνησης, η οποία ακολουθεί τους νόμους της φυσικής και της ανατομίας. Η υπερβολική επιτήδευση που συχνά μας ζητείται όταν σπουδάζουμε χορό, τη χαλάει, παραβιάζει την εμβιομηχανική της. Οι πρωτοπόροι του χορού που έφτιαξαν συστήματα οι ίδιοι ή οι μαθητές τους, προσπάθησαν να οργανώσουν ορισμένες παραμέτρους της κίνησης για να μας βοηθήσουν, γιατί αυτό πίστευαν οι ίδιοι ως σωστό. Τα συστήματα αυτά, ωστόσο, κωδικοποιήθηκαν και με τα χρόνια ξέφτισαν οι βαθύτερες αιτίες που τα δημιούργησαν, οι οποίες σε όλα ήταν η σύνδεση σώματος-νου και η συνειδητή παρουσία των χορευτών στη δράση. Θα συμβούλευα τους νέους χορευτές να αναζητήσουν τις αιτίες αυτές. Υπάρχουν πολλές πληροφορίες, πολλή γνώση, πολλή ιστορία στον χορό.
Οι somatics και οι release πρακτικές, που πλέον είναι πολύ διαδεδομένες, μπορούν να βοηθήσουν τους χορευτές να βιώσουν το βάθος της κίνησης. Release είναι η απελευθέρωση από την περιττή μυϊκή ένταση και η διαθεσιμότητα του χορευτή στην ανάγκη της στιγμής. Εκτός από την ελευθερία του σώματος, οι release τεχνικές συνδέονται με την ελευθερία του πνεύματος και τη διακίνηση των ιδεών. Χωρίς ελευθερία πνεύματος δεν υπάρχει τίποτα και οι χορευτές χρειάζεται να γνωρίζουν το αναφαίρετο δικαίωμά τους στην ελευθερία αυτή. Αυτό πρέσβευσαν στον μεταμοντέρνο χορό και στo contact improvisation στην Αμερική και αυτός ήταν και ο λόγος που προχώρησε ο σύγχρονος χορός. Αυτό πρέσβευε και ο Feldenkrais και άλλοι ιδρυτές ανάλογων πρακτικών επανοργάνωσης της κίνησης, ενώ τα τελευταία χρόνια, μια νέα ολοκληρωμένη πρόταση λειτουργικότητας της κίνησης στον χορό έρχεται από τον Frey Faust και από το “λεξικό” κίνησής του, “Axis Syllabus”. Αυτά, χρειάζεται να τα γνωρίζει ένας χορευτής, ενώ για να έχει μια σφαιρική εκπαίδευση χρειάζεται να καλλιεργηθεί και σε πολλούς ακόμα τομείς, συναισθηματικά, διαπροσωπικά, οικολογικά κ.ά. Και χρειάζεται να ησυχάσει, να εμπιστευτεί το σώμα του και να πιστέψει ότι δεν χρειάζεται να μας αποδείξει τίποτα και ότι όλα θα πάνε καλά».
Ταυτότητα Παράστασης
Σύλληψη- χορογραφία: Τέτη Νικολοπούλου, Σύμβουλος κίνησης: Τίμος Ζέχας, Έρευνα-χορός: Τίμος Ζέχας, Τέτη Νικολοπούλου, Αυγουστίνος Πότσιος, Μαρία Φουντούλη, Ζωντανή μουσική: Όσβαλντ Αμιράλης (κοντραμπάσο), Βαγγέλης Αλεξόπουλος (κιθάρα, φωνή, ηλεκτρονικοί ήχοι), Χρυσούλα Παπαδοπούλου-Μερέντεζ (κιθάρα, φωνή, κρουστά), Δραματουργία: Κατερίνα Νικολοπούλου, Κοστούμια: Θεοδώρα Σουμαλεύρη, Φωτισμοί: Φαίδων Κωνσταντινίδης, Επιστημονική σύμβουλος: Ζωή Χατζιδάκη.
