Επιχειρώντας να δώσει μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα της σύνθετης προσωπικότητας και της εικαστικής αναζήτησης του διεθνούς Έλληνα καλλιτέχνη Κώστα Πανιάρα (1934 – 2014), η γκαλερί Citronne, στον Πόρο (Παραλία), του αφιερώνει μία διπλή έκθεση, υπό τον γενικό τίτλο «Μνήμη».
Με τίτλο «Αμφιθυμία της μνήμης», η πρώτη έκθεση παρουσιάζει για πρώτη φορά τα τελευταία επιζωγραφισμένα γλυπτά του Κώστα Πανιάρα από την ενότητα «Αφροδίτη» και παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του ΥΠΠΟΑ για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων. Σε συνεπιμέλεια και συνδιοργάνωση της γκαλερί Citronne με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, η έκθεση εγκαινιάζεται το Σάββατο 19 Μαΐου, στις 7 το απόγευμα, και θα διαρκέσει έως τις 30 Σεπτεμβρίου.
Με τίτλο «Τοπία της μνήμης», η δεύτερη έκθεση, που περιλαμβάνει τρισδιάστατα επιζωγραφισμένα έργα του καλλιτέχνη και δυσδιάστατα λάδια, σχέδια και αρχειακό υλικό από το 1960 έως το 2014, έτος του θανάτου του, παρουσιάζεται παράλληλα στην γκαλερί Citronne, η οποία δημιουργεί το γενικότερο πλαίσιο, ώστε να παραπέμπει θεματικά στην ενότητα που παρουσιάζεται στο Μουσείο. Η έκθεση εγκαινιάζεται το Σάββατο 19 Μαΐου, στις 8.30 το βράδυ, και θα διαρκέσει έως τις 14 Ιουλίου.
«Αμφιθυμία της μνήμης»
Η έκθεση αυτή εμπνέεται από ή συνομιλεί με την ταυτότητα του Αρχαιολογικού Μουσείου, το οποίο, εξ ορισμού, είναι χώρος διατήρησης και προβολής της μνήμης. Τα σύγχρονα έργα του Κώστα Πανιάρα συνδιαλέγονται λειτουργικά με τα εκθέματα του Μουσείου, καθώς η «Αμφιθυμία της μνήμης» του δηλώνει και πραγματεύεται την αμφισημία του παρελθόντος.
Ως Έλληνας καλλιτέχνης προσπαθεί να διαχειριστεί μια υπερμεγέθη πολιτισμική κληρονομιά, το φορτίο ενός μακρού παρελθόντος. Αφετηρία των έργων του είναι τα συχνά κακοποιημένα γύψινα αντίγραφα των συμβόλων της αρχαιότητας, ταυτόχρονα, όμως, αφορμάται και από τα αυθεντικά αρχαιολογικά μουσειακά εκθέματα, επεμβαίνοντας αδιακρίτως και στα δύο: τα επιζωγραφίζει, τα διχοτομεί, τα πολλαπλασιάζει. Καθιστά σαφή, ευκρινή και αναγνωρίσιμη τη θεματική της ιστορικής μνήμης και τις συνέπειές της.
Η επιλογή των έργων του Κώστα Πανιάρα για το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου βασίζεται, καταρχάς, στο «αρχαιολογικό» τους ενδιαφέρον. Ταυτόχρονα, όμως, εστιάζεται στην επεξεργασία της μνήμης, συλλογικής και προσωπικής, η οποία συχνά γίνεται και τυραννική. Η αμφιθυμία του καλλιτέχνη αντανακλάται στις «αναπαραστάσεις» των επιλεγμένων συμβόλων, στις οποίες τα αντίγραφα άλλοτε πολλαπλασιάζονται και άλλοτε διχοτομούνται. Εκφράζεται, έτσι, η επιθυμία του για μια υπερήφανη εθνική συνέχεια, αλλά και η ανάγκη για απελευθέρωση από το βάρος της Ιστορίας.
Ο Κώστας Πανιάρας, ως διεθνής Έλληνας καλλιτέχνης, ψηλαφεί την ελληνική πολιτισμική κληρονομιά στην παγκοσμιότητα του μηνύματός της. Αναζητεί, όμως, έναν νέο ιδιωτικό ορισμό, μια ατομική προσέγγιση της ελληνικής ιστορικής πραγματικότητας.
Επιμέλεια έκθεσης: Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη (Δρ Ιστορίας της Τέχνης – γκαλερί Citronne) και Μαρία Γιαννοπούλου (Δρ Αρχαιολογίας – Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων).
«Τοπία της μνήμης»
Τα έργα που συνθέτουν την έκθεση αυτή, σε επιμέλεια Τατιάνας Σπινάρη – Πολλάλη, έχουν κοινή αφετηρία και αντιμετώπιση με τα έργα του Μουσείου. Τα τρισδιάστατα επιζωγραφισμένα γλυπτά δεν προσεγγίζονται διαφορετικά από τα δυσδιάστατα.
Ο Κώστας Πανιάρας πιστεύει ακράδαντα στο αξίωμα της τέχνης του 20ού αιώνα και στην επανάσταση που έφερε ο Marcel Duchamp με τα ready made. Δεν διαχωρίζει τα εικαστικά μέσα. Ο ίδιος τόνιζε: «Στην τέχνη επιτρέπονται όλα. Ζωγράφισα πάνω στα αρχαία αντίγραφα, για να τα εντάξω στην ίδια τη ζωγραφική μου». Αποσκοπούσε, με τον τρόπο αυτόν, να διασχίσει τον χρόνο, αναμειγνύοντας ετερόκλητα, κάποτε και χρονικά ασύμβατα πρόσωπα και σύμβολα: για παράδειγμα, στα έργα του, συνυπάρχουν η θεότητα Υγεία και ο Άγιος Σεβαστιανός.
Επίσης, επεδίωκε να εξαλείψει τις διαφορές ανάμεσα στα εικαστικά μέσα. Ζητούμενό του ήταν τα «τοπία» της διάθεσης του καλλιτέχνη, τοπία του νου και της ψυχής, και εξηγούσε: «Τα έργα μου δεν απεικονίζουν εξωτερικά γεγονότα, παρά μόνο την προσωπική μου διάθεση. Τα ανασύρω ένα ένα από μέσα μου, ως γεωγραφικό τοπίο του εαυτού μου». Με το αφηρημένο εικαστικό ιδίωμα, ο καλλιτέχνης αναζητούσε την ελεύθερη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας, χωρίς να περιορίζεται από ρεαλιστικές δεσμεύσεις.
Τα έργα του Kώστα Πανιάρα χαρακτηρίζονται από χειρονομιακή γραφή, κινητική ρευστότητα, έντονα χρώματα και, στην πλειονότητά τους, έχουν μνημειακή διάσταση. Μέσα από αυτά, απορρέει μια αίσθηση υποσυνείδητης γραφής, αλλά και η αναφορά σε αρχέγονες μνήμες. Καθώς εκτίθενται στον χώρο (ή καταλαμβάνουν τον χώρο), τα έργα αυτά, κόκκινα μονοχρωματικά ή με έντονες χρωματικές αντιθέσεις, δημιουργούν ένα βαρύ εντυπωσιακό αισθητικό περιβάλλον, το οποίο «εγκλωβίζει» τον θεατή στις αναζητήσεις του καλλιτέχνη.
Πληροφορίες
Γκαλερί Citronne: Παραλία – Πόρος, τηλ.: 22980 22401 και 6979 989684.
