Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Πρωταγωνίστρια σε ένα περιχαρακωμένο αδιέξοδο που οδηγεί σε παιχνίδια εξουσίας τους εγκλωβισμένους ήρωές του, βαπτίζοντάς τους στη δεξαμενή του συλλογικού ασυνείδητου της ελληνικής κοινωνίας και καταφέρνοντας να τους μολύνει με τον φόβο και την ανασφάλεια που κουβαλούν τα όνειρα, οι μνήμες και τα τραύματα του πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος, η ηθοποιός και σκηνοθέτις Ελένη Στεργίου μάς μιλά για την παράσταση «Η παρέλαση».
Το εμβληματικό έργο της Λούλας Αναγνωστάκη, που παρουσιάστηκε σε νέα παραγωγή από το This Famous Tiny Circus theater group και το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, σε σκηνοθεσία και ερμηνεία των Κωνσταντίνου Μάρκελλου και Ελένης Στεργίου, μετά την επιτυχημένη του περιοδεία σε πόλεις της Ελλάδας, ανεβαίνει στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, κάθε Σάββατο και Κυριακή, για λίγες παραστάσεις.
Καθώς το υπαρξιακό αυτό θρίλερ ή αλληγορία επώδυνου σουρεαλισμού, με την ιλιγγιώδη πλοκή του, σκαρφαλώνει ασθμαίνοντας προς την κορυφή, όπου το σκοινί θα κοπεί απότομα και η κάθαρση δεν θα έρθει για κανέναν, η Ελένη Στεργίου μιλά για το έργο και για τα συναισθήματά της για τη σημερινή Ελλάδα.
Για τι μιλάει η Λούλα Αναγνωστάκη σε αυτό της το έργο;
«Αν και το έργο δεν είναι αυτοβιογραφικό, παρ’ όλα αυτά μεταφέρει βιώματα της Λούλας Αναγνωστάκη, που αναφέρονται σε μία περίοδο της ελληνικής ιστορίας, που έχει αφήσει πολλές ανοιχτές πληγές μέχρι και σήμερα (Β΄ Παγκόσμιος και Αντίσταση, Εμφύλιος – μετεμφυλιακή Ελλάδα, η σκοτεινή περίοδος της Θεσσαλονίκης και του παρακράτους της). Την εποχή αυτή, έζησε η συγγραφέας μαζί με τον αδερφό της, ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, ο οποίος φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο για τη συμμετοχή του στο φοιτητικό κίνημα. Για δύο χρόνια, μέχρι την αποφυλάκισή του λόγω της Γενικής Αμνηστίας του 1951, η συγγραφέας έζησε από πολύ κοντά την αγωνία της επερχόμενης εκτέλεσής του, κάτι που αποτυπώνεται και μέσα στο έργο της, η “Παρέλαση”. Σαφώς επηρεασμένη, λοιπόν, από τον αδερφό της και την ποίησή του, μέσα από μια γραφή εξίσου οικουμενική, μιλάει στο έργο της για το τραύμα που κουβαλάμε ως κοινωνία από την πρόσφατη ιστορία μας μέχρι και σήμερα, για την “ήττα” μας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
“Τάχα μιαν έκθαμβη Παρέλαση, στο βάθος όλες οι δικές σου αποτυχίες…” γράφει σε ένα ποίημά του ο Μανόλης Αναγνωστάκης, καθρεφτίζοντας την εποχή τους, την εποχή μας, όλες τις ΕΠΟΧΕΣ. “Άνοιξε το παράθυρο, φώναξε, κάνε κάτι…” θα πει η Ζωή της “Παρέλασης” στον Άρη, όταν και οι δυο τους, πάνω από το κλειστό παράθυρο, θα γίνουν μάρτυρες μιας εκτέλεσης. Δεν ανοίγει η ίδια το παράθυρο, αλλά λέει στον αδερφό της να το κάνει. Αυτή η στιγμή στο παράθυρο είναι η κάθε μικρή ή μεγάλη στιγμή για τον κάθε άνθρωπο, που καλείται να κάνει ένα βήμα πέρα από τον φόβο του, να αφήσει τη βολή του και να πάρει μια μικρή ή μεγάλη απόφαση στη ζωή του, να αναλάβει την ευθύνη αυτής της απόφασης. Τι κάνει, τελικά, ο άνθρωπος; Το ανοίγει το παράθυρο μόνος του; Φωνάζει κάποιον άλλον να το κάνει γι’ αυτόν; Φωνάζει κάποιον, για να το ανοίξουν μαζί; Ή το αφήνει κλειστό, και όλα καλά;».
Πώς προσεγγίζετε το έργο μέσα από τη σκηνοθετική σας ματιά;
Θεωρήσαμε ότι, για να αποκαλυφθεί η ουσία του έργου, χρειαζόμασταν – και αυτό φτιάξαμε – έναν κόσμο κλειστό, χωρίς δυνατότητα διεξόδου, έναν κόσμο χωρισμένο στα δυο, σε δυο μικρότερους και αυτόνομους κόσμους, κόσμους διαφορετικούς που απεικονίζουν το εσωτερικό τοπίο των χαρακτήρων: έναν αιχμηρό, αυτόν του αγοριού, κι έναν στρογγυλό, αυτόν του κοριτσιού. Πάνω σε αυτό τον “χάρτη”, οργανώσαμε αυτό το πολύ σκληρό και βίαιο παιχνίδι εξουσίας, που παίζουν τα δύο αδέλφια μεταξύ τους.
Όμως, υπάρχει κι ένα τρίτο στοιχείο, απαραίτητο στην πλοκή, αλλά και στην ερμηνεία του έργου: ο μικρός φεγγίτης, που χωρίζει, αλλά και ενώνει τους διαφορετικούς κόσμους των παιδιών, ένα σημείο αναφοράς για τη μεταξύ τους σχέση, αλλά και για τον τρόπο, με τον οποίο ο κλειστός κόσμος, μέσα στον οποίο ζουν, συνδιαλέγεται με τον έξω κόσμο. Η σκηνογραφική επιλογή να αφαιρεθούν όλοι οι τοίχοι του δωματίου και να τοποθετηθεί ο φεγγίτης κάτω στο παραμορφωμένο πάτωμα – τοίχο υποστήριξε τη σκηνοθεσία όσον αφορά στα παραπάνω ζητούμενα, μεγεθύνοντας τη συμβολική και τη δραματουργική λειτουργία τους μέσα στην παράσταση».
Σκιαγραφείστε μας τους ήρωες του έργου.
«Ο Άρης και η Ζωή είναι δύο αδέρφια, κλεισμένα μέσα στο σπίτι τους. Μόνη τους συντροφιά τα παιδικά παιχνίδια, οι χάρτες, τα βιβλία του ενός, το πλεκτό και το τραγούδι της άλλης, αλλά και η σκιά του πατέρα που μπαινοβγαίνει στο σπίτι. Έχουν και οι δύο συμβολικά ονόματα. Ο Άρης, ο θεός του πολέμου, ο μαχητής που θέλει να βγει, να δει τον κόσμο, να κάνει φίλους, να ζήσει, να ρισκάρει με την επιπολαιότητα, αλλά και την άγνοια κινδύνου που χαρακτηρίζει τους νέους, να δει τι γίνεται πέρα από την πλατεία, αλλά θέλει και τη Ζωή μαζί του. Από την άλλη, η Ζωή, που αγαπάει την οικογένεια και επιζητεί την ασφάλεια, την ένωση, έχει μια παραπάνω γνώση ως μεγαλύτερη και αντιλαμβάνεται τους κινδύνους εκεί έξω, είναι υπερπροστατευτική με στοιχεία από μια μάνα που απουσιάζει από το έργο. Δεν θέλει κανείς να της ταράξει την ηρεμία του δωματίου και θέλει τον Άρη μέσα στο σπίτι και ασφαλή».
Τι βιώνουν και πώς εξελίσσεται η σχέση μεταξύ τους, αλλά και με τον έξω κόσμο;
«Ζουν μαζί και έχουν μόνο ο ένας τον άλλον. Είναι δύο διαφορετικοί χαρακτήρες με διαφορετικά “θέλω” και, ως εκ τούτου, συγκρούονται. Μέσα στο δωμάτιό τους, απομονωμένοι, παίζουν ένα πολύ βίαιο παιχνίδι, χωρίς πραγματικά όπλα, μέχρι να επιβληθεί ο πιο δυνατός, μια μικρογραφία, δηλαδή, αυτού που συμβαίνει και έξω από τον φεγγίτη, σε μια άλλη μεγαλύτερη κλίμακα. Στο τέλος, όμως, κι οι δυο τους είναι ηττημένοι μέσα στην ίδια τους την πλάνη. Που έστησαν οι ίδιοι για τον εαυτό τους; Οι έξω για αυτούς; Ή αυτοί για τους έξω;
Ο έξω κόσμος, στην αρχή, υπόσχεται παρέλαση με τύμπανα θριάμβου και τρομπέτες χαρμόσυνες, όμως μια εκτέλεση αποκαλύπτεται στα μάτια των παιδιών και, μάλιστα, μια εκτέλεση που θα μπορούσε να είναι του ίδιου τους του πατέρα ή και όχι! Ο έξω κόσμος, ο δημόσιος, θα διασταυρωθεί με τον ιδιωτικό κόσμο του δωματίου των παιδιών, όταν ο εκτελεστής, φίλος κάποτε του Άρη ή και όχι, θα τους συλλάβει να κοιτάζουν, θα αντιληφθεί πως τα παιδιά και βλέπουν και ξέρουν όλη την αλήθεια για την παρέλαση. Θα εισβάλλει τότε στο δωμάτιο μαζί με τη συνοδεία του, καταλύοντας το τελευταίο προπύργιο της ελευθερίας τους».
Πώς αισθάνεστε για τη σημερινή Ελλάδα;
«Όπως ο Άρης και η Ζωή, έτσι κι εγώ, από τον δικό μου φεγγίτη, μπορώ να δω ένα μέρος της “πλατείας”, αυτό που μου επιτρέπεται. Βλέπω, λοιπόν, πολύ πόνο, φτώχεια, στενοχώρια, άθλιες συνθήκες ζωής, αρρώστια, εκμετάλλευση, παράνοια, εγωισμό και τον νόμο της ζούγκλας που επικρατεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Όταν επιτρέπεται να σκοτώνουν αμάχους και παιδάκια στη Συρία με χημικά, όταν αυτές οι εικόνες μάς γίνονται οικείες, όταν θυμώνουμε πολύ, αλλά για λίγη ώρα και ξεχνάμε εύκολα, περιμένοντας το επόμενο τραγικό συμβάν, τότε, όπως ο Άρης και η Ζωή, έτσι κι εγώ θέλω να φτιάξω την πραγματικότητα που μπορώ να αντέξω, τη δική μου Παρέλαση:
“…Κι ἐγὼ ποὺ ἔχω μία ψυχὴ παιδικὴ καὶ δειλὴ
Ποὺ δὲν θέλει τίποτε ἄλλο νὰ ξέρει ἀπὸ τὴν ἀγάπη
Κι ἐγὼ πολεμῶ τόσα χρόνια χωρίς, Θέ μου, νὰ μάθω γιατί
Καὶ δὲ βλέπω μπροστὰ τόσα χρόνια παρὰ μόνο τὸ δίδυμο ἀδερφό μου…” (Μ. Αναγνωστάκης)».
Τι χρειαζόμαστε πραγματικά σε αυτήν τη δύσκολη φάση;
«Ψυχές παιδικές, που δεν θέλουν τίποτε άλλο να ξέρουν από την αγάπη».
Τι σας τονώνει το ηθικό;
«Το θέατρο, η ποίηση, η Σύρος και τα ανίψια μου».
Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία – ερμηνεία: Κωνσταντίνος Μάρκελλος – Ελένη Στεργίου, σύμβουλος στη δραματουργία: Βασιλική Δεμερτζή, σχεδιασμός σκηνικού χώρου: Ζωή Μολυβδά – Φαμέλη, Μπάμπης Καμπανόπουλος, σχεδιασμός φωτισμών: Μελίνα Μάσχα, κοστούμια: Βασιλική Σύρμα, μουσική: Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου, κατασκευή σκηνικών: Μπάμπης Καμπανόπουλος, βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Παπαγεωργίου, βίντεο και trailer παράστασης: Κώστας Στάμου – Χάρη Καρακουλίδου / Artlabor Productions, φωτογραφίες: Χάρης Καλαμπόκης, γραφιστικά – αφίσα: Ειρήνη Ματθαίου.
Πληροφορίες
Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας – Β’ Σκηνή: Κεφαλληνίας 18 – Κυψέλη, τηλ. κρατήσεων: 210 8838727. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Σάββατο: 21.00, Κυριακή: 20.00. Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 12 ευρώ, μειωμένο (άνεργοι – φοιτητές – άτομα άνω των 65 ετών): 8 ευρώ, ατέλειες – ΑΜΕΑ: 5 ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων: Media Markt, Public, Seven Spots, βιβλιοπωλεία «Ευριπίδης», τηλεφωνικά: 11876, ηλεκτρονικά: viva.gr.
