H 16η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) που θα διεξαχθεί από τις 9 έως τις 12 Μαΐου στις εγκαταστάσεις ΔΕΘ – HELEXPO, συνδυάζει τη φιλαναγνωσία και την αγάπη για τη λογοτεχνία με παρεμβάσεις για μερικά από τα πιο κρίσιμα ζητήματα του σύγχρονου κοινωνικοπολιτικού βίου, ανοίγοντας ενδιαφέροντες διαλόγους, θέτοντας σημαντικά ερωτήματα, διερευνώντας επίκαιρα ζητήματα, φωτίζοντας, ενίοτε, αθέατες πτυχές της τρέχουσας επικαιρότητας και συγκυρίας.
Υπηρετώντας αυτή τη λογική, το κεντρικό θέμα της έκθεσης με τίτλο «Το πλήθος ως πρωταγωνιστής στη λογοτεχνία και την Ιστορία» εστιάζει σε μια σειρά από καίριους επιμέρους άξονες που επιχειρούν να σηματοδοτήσουν τη συμβολή, τον ρόλο, ή την απλή παρουσία των μεγάλων ομάδων στη διαμόρφωση των εκάστοτε συνθηκών.
Παράλληλα, μια ενότητα που έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια με τίτλο «Imagine all the people: αφιέρωμα στην προσφυγική εμπειρία» καταπιάνεται με μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις στη σύγχρονη ιστορία της ανθρωπότητας: αυτή της μετακίνησης και ροής μεγάλου μέρους πληθυσμού, όπως την επιβάλλουν καταστάσεις ανεξάρτητες της ατομικής βούλησης.
Κοντά σε αυτές τις δύο θεματικές, μια έκθεση φωτογραφίας που ταιριάζει απόλυτα με το πνεύμα τους αποτελεί η παρουσίαση των εικόνων του σπουδαίου, βραβευμένου με Πούλιτζερ φωτορεπόρτερ του πρακτορείου Reuters Γιάννη Μπεχράκη (1960-2019), που αποτύπωσε ζωντανά, με την πιο αλληλέγγυα ματιά το προσφυγικό ζήτημα.
Αναλυτικά, οι παραπάνω ενότητες της 16ης ΔΕΒΘ διαμορφώνονται ως εξής:
Η κεντρική θεματική της διοργάνωσης με τίτλο «Το πλήθος ως πρωταγωνιστής στη λογοτεχνία και την Ιστορία» φιλοδοξεί να αναδείξει τον ρόλο του πλήθους, είτε ως κομπάρσου, είτε ως πρωταγωνιστή των εξελίξεων, και να ανιχνεύσει τον τρόπο που η λογοτεχνία και η ιστοριογραφία αντιμετωπίζουν το πλήθος διαχρονικά. Επίσης, να προβάλει μια μεγάλη ιδεολογική αντιπαράθεση των ημερών μας, ανάμεσα στους οπαδούς των συλλογικών δράσεων –και κατ’ επέκταση των δράσεων κοινωνικής αλληλεγγύης– και τους θιασώτες του ατομικισμού. Ανάμεσα στους υποστηρικτές της κοινωνίας και εκείνους που θεωρούν ότι δεν υπάρχει κοινωνία, παρά μόνον άτομα.
Για τέταρτη συνεχή χρονιά, στο πλαίσιο της ενότητας «Imagine all the people: Αφιέρωμα στην προσφυγική εμπειρία», η ΔΕΒΘ πραγματοποιεί συζητήσεις και βιωματικά εργαστήρια με κύριο θέμα τη ζωή των προσφύγων, τη φωνή, τις ανάγκες αλλά και την προσφορά τους στη χώρα μας. Πολύτιμη βοήθεια στο κομμάτι αυτό προσέφεραν η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, αλλά και η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού -που είναι συνδιοργανωτές εκδηλώσεων μαζί με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού.
Έκθεση αφιερωμένη στη μνήμη του Γιάννη Μπεχράκη
«Θέλω η φωτογραφία μου να δημιουργεί μια σχέση και ένα αίσθημα κοινής ευθύνης για τη συμφορά των άλλων ανθρώπων, που παγιδεύονται από τα γεγονότα σε μακρινά μέρη»… «Μισώ τον πόλεμο, αλλά θέλω να καταγράψω τον πόνο. Θέλω ο θεατής να νιώσει άβολα, ενδεχομένως να νιώσει ένοχος, και ότι είναι ενήμερος….
Τα λόγια του Γιάννη Μπεχράκη, μαχαίρι στην καρδιά της αδιαφορίας, της μισαλλοδοξίας, της έλλειψης αλτρουισμού και αλληλεγγύης, εκφράζουν την ευρύτερη ευαισθησία του για το προσφυγικό ζήτημα, το οποίο ο βραβευμένος με Πούλιτζερ φωτογράφος και φωτορεπόρτερ αποτύπωσε με τον φακό του, ίσως με την πιο καθαρή ματιά.
Τώρα, η 16η ΔΕΒΘ έχει την τιμή να παρουσιάσει, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, συνολικά 47 φωτογραφίες γύρω από το θέμα αυτό, τις οποίες παραχωρεί στη διοργάνωση το πρακτορείο Reuters όπου ο Μπεχράκης υπήρξε επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος. Η έκθεση που είναι αφιερωμένη στη μνήμη του, απόλυτα εναρμονισμένη με τις δύο παραπάνω κεντρικές θεματικές της διοργάνωσης, έχει τίτλο «Δρόμοι Ελπίδας και Απελπισίας» και θα παρουσιαστεί δίπλα στην αίθουσα «Εξώστης» (Περίπτερο 15).
Όπως είναι γνωστό, ο φωτογράφος επί τρεις σχεδόν δεκαετίες υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας και κατέγραψε με τον φακό του τη μαζική μετακίνηση ανθρώπων στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, την Ασία, τα Βαλκάνια και σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Στις περιοχές αυτές, το έργο του λειτούργησε ως απόδειξη της κυκλικότητας των συγκρούσεων, αλλά και ως υπενθύμιση της αναπόφευκτης συνέπειας του πολέμου, του ξεριζωμού.
Ο φακός του αιχμαλώτισε διαδρομές ελπίδας και απελπισίας. Οι φωτογραφίες του μιλούν για το θάρρος και την αντοχή, τον πόνο και την αποφασιστικότητα ανθρώπων που έχουν ξεπεράσει το ανθρώπινο μέτρο, οικογενειών που ξεριζώθηκαν από τις μάχες, της μάνας που αποχωρίζεται το παιδί της. Τον τελευταίο χρόνο, ο Μπεχράκης φωτογράφησε ζωές ανθρώπων σε πολύ προσωπικές στιγμές, δίχως όμως να προσβάλει τον ιδιωτικό τους χώρο. Αποτύπωσε την ανακούφισή τους όταν πατούσαν σε ευρωπαϊκό έδαφος αλλά και τον τρόμο στα μάτια τους για όσα θα ακολουθούσαν.
Τέτοιου είδους έργα περιλαμβάνει και η συγκεκριμένη φωτογραφική έκθεση, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2017 στο σημαντικότερο Φεστιβάλ Φωτοειδησεογραφίας στον κόσμο, στο Περπινιάν της Γαλλίας, και το 2019 στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια στην Ιταλία.
Εξάλλου, με αφορμή την έκθεση, στο πλαίσιο της 16ης ΔΕΒΘ θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με θέμα «Δρόμοι Ελπίδας και Απελπισίας» με ομιλητές τους Αλέξανδρο Αβραμίδη (φωτογράφο – συνεργάτη Reuters), Άλκη Κωνσταντινίδη (φωτογράφο Reuters για την Ελλάδα και την Κύπρο), Ηρακλή Παπαϊωάννου (επιμελητή MOMus/ Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης) -Οργάνωση: Reuters/ Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού/ Προσφυγική Εμπειρία.
