Για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, ένα θέμα κυρίαρχο ανάμεσα στις σημαντικές συλλογές της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, η Αμερικανική Σχολή Κλασικών σπουδών στην Αθήνα διοργανώνει έκθεση για τον Αμερικανικό Φιλελληνισμό.
Για τη Γεννάδειο, μια ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη με αντικείμενο την Ελληνική ιστορία που ανήκει σε ένα σπουδαίο αμερικανικό ίδρυμα που έχει διακριθεί στη μελέτη της Ελλάδας από το 1881, η διακοσιετηρίδα είναι μια μοναδική ευκαιρία να εξερευνήσει τις σχέσεις και διασυνδέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια του αιώνα των επαναστάσεων. Η έκθεση, η οποία θα είναι διαθέσιμη και στο διαδίκτυο, βασίζεται σε σπάνιο αρχειακό υλικό από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, καθώς και σε πίνακες ζωγραφικής και φιλελληνικά αντικείμενα, από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα.
Τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας δημιούργησαν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της Αμερικής και των Ελλήνων επαναστατών, που αποτυπώνονται και στον Ύμνο της Ελευθερίας του Δ. Σολωμού.
Γκαρδιακά χαροποιήθη
και του Βάσιγκτον η γη,
και τα σίδερα ενθυμήθη
που την έδεναν και αυτή.
Οι συλλογές της Γενναδείου για το ’21 περιέχουν εξαιρετικά σπάνιες εκδόσεις, φυλλάδια, απομνημονεύματα, εφημερίδες, αρχειακό υλικό, χαρακτικά, ταξιδιωτικά έργα, χάρτες, ποιήματα και σχολικά βιβλία και αποτελούν γνωστές πηγές για την Ελληνική Επανάσταση και τον Φιλελληνισμό. Η έκθεση εμπλουτίστηκε ακόμη με δάνεια από: την Εταιρεία Ελληνισμού και Φιλελληνισμού, τη Συλλογή του Μιχάλη και της Δήμητρας Βαρκαράκη, τα Αρχεία της Σχολής Χιλλ, τα Αρχεία της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα Διπλωματικά και Ιστορικά Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών και τον κύριο Κωνσταντίνο Αρνιακό.
Συγκινημένοι από την εξέγερση των Ελλήνων ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία, οι Αμερικανοί φιλέλληνες πυροδότησαν το δημόσιο αίσθημα και τη συμπάθεια υπέρ της Ελλάδας, συγκέντρωσαν χρήματα και προμήθειες για να βοηθήσουν τον αγώνα και πίεσαν τους πολιτικούς τους εκπροσώπους να αναγνωρίσουν την ελληνική ανεξαρτησία. Η έκθεση επικεντρώνεται στη δράση μεμονωμένων ατόμων για να αναδείξει το εύρος της αμερικανικής υποστήριξης του αγώνα των Ελλήνων αλλά και τις επιπτώσεις του κινήματος του Φιλελληνισμού στην εξέλιξη του νέου Ελληνικού κράτους.
Ο Αδάμαντιος Κοραής αντάλλαξε απόψεις για την Ελληνική Επανάσταση και το Σύνταγμα με τον πατέρα του Αμερικανικού έθνους Thomas Jefferson. Το Μάιο του 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απηύθυνε έκκληση των Ελλήνων επαναστατών για αναγνώριση και υποστήριξη από την Αμερική στον νεαρό καθηγητή Edward Everett πρώτο κάτοχος της έδρας Ελληνικών Elliot στο Χάρβαρντ. Ο Νεοϋορκέζος Γεώργιος Τζάρβις έγινε αντιστράτηγος στις ελληνικές δυνάμεις, γνωστός ως «Καπετάν Ζέρβος», ενώ ο νεαρός γιατρός Samuel Gridley Howe ήρθε στην Ελλάδα μετά την αποφοίτησή του από το Χάρβαρντ το 1824 και υπηρέτησε ως επικεφαλής χειρουργός του ελληνικού στρατού. Κομιτάτα Αμερικανών Φιλελλήνων στη Νέα Υόρκη, τη Φιλαδέλφια και τη Βοστώνη έστειλαν σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια στην Ελλάδα και διέσωσαν ορφανά ελληνόπουλα στις ΗΠΑ.
Η εκπαιδευτική δράση προτεσταντών ιεραποστόλων στην Ελλάδα τροφοδότησε τα ελληνικά σχολεία με πολύτιμα εγχειρίδια μεταφρασμένα από τα αγγλικά, ενώ το επιτυχημένο σχολείο που ίδρυσε ο αιδεσιμότατος John J. Hill και η σύζυγός του Frances στην Αθήνα εξακολουθεί να λειτουργεί ως σήμερα (Σχολή Χιλλ).
Η έκθεση διερευνά, επίσης, το ρόλο που έπαιξε το δουλεμπόριο, όπως το βίωσαν οι Αμερικανοί Φιλέλληνες στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής, στη διαμόρφωση της σκέψης για την χειραφέτηση των σκλάβων στις Ηνωμένες Πολιτείες αναδεικνύοντας τον αντίκτυπο ενός διάσημου γλυπτού, της Ελληνίδας σκλάβας του Αμερικανού γλύπτη Hiram Power, στο διάλογο μεταξύ Βορείων και Νοτίων σχετικά με την δουλεία.
Η έκθεση χρηματοδοτήθηκε από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των προγραμμάτων της για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο «ΗΠΑ & Ελλάδα: Γιορτάζοντας 200 χρόνια φιλίας», και από τον Επίτροπο της Γενναδείου Βιβλιοθήκης Κώστα Constantine.
Γενναίοι και Ελεύθεροι. Αμερικανοί Φιλέλληνες και ο «ένδοξος Αγώνας των Ελλήνων» (1776-1866)
Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Έκθεση στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννη
Επιμελήτρια: Μαρία Γεωργοπούλου
25 Μαΐου – 19 Δεκεμβρίου 2021
