Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Η παράσταση που χάρισε πρόσφατα το Βραβείο «Κάρολος Κουν» σκηνοθεσίας ελληνικού έργου στον Δήμο Αβδελιώδη έχει πάρει παράταση. Έτσι, «Ο Επιτάφιος Λόγος του Περικλή» θ’ ακουστεί από την εξαιρετική Ιωάννα Σπανού αρκετές ακόμη φορές –έως τα τέλη Ιουνίου, στην Οικία Κατακουζηνού [λεωφ. Αμαλίας 4, πλατεία Συντάγματος].
Το διαχρονικό έργο καταγράφει τόσο εύστοχα και σφαιρικά όσο κανένα άλλο το τί είναι η Δημοκρατία, σ’ έναν χώρο που βρίσκεται απέναντι από τη Βουλή των Ελλήνων.
Με αφορμή την ταφή των πρώτων νεκρών του Πελοποννησιακού πολέμου, ο Περικλής εκφώνησε στον Κεραμεικό έναν επιτάφιο λόγο, τον κορυφαίο πολιτικό λόγο που διαμόρφωσε την πολιτική συνείδηση της ανθρωπότητας στην αναζήτηση ενός ιδανικού πολιτεύματος.
Η παράσταση χρησιμοποιεί την απόδοση του Θουκυδίδη από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, δημιουργώντας μια σειρά από συνειρμούς και συνδέσεις με τη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Μέσα από την πρωτοποριακή μέθοδο που έχει αναπτύξει, ο Δήμος Αβδελιώδης αλλάζει ριζικά τη σχέση μας με κορυφαία κείμενα της Ελληνικής γραμματείας. Η γλώσσα δεν αποτελεί εμπόδιο, αντίθετα μέσω της εκφοράς του λόγου, η παρακολούθηση κάθε παράστασης γίνεται προσωπικό βίωμα για τον κάθε θεατή, ανεξαρτήτως ηλικία και παιδείας.
Με τον βραβευμένο σκηνοθέτη, είχαμε την χαρά να μιλήσουμε.
Πρόσφατα τιμηθήκατε με το βραβείο «Κάρολος Κουν» Σκηνοθεσίας Ελληνικού Έργου, για την παράστασή σας «Ο Επιτάφιος του Περικλή» -μια μεγάλη διάκριση. Ποια κεντρικά στοιχεία του, καθιστούν διαχρονικά επίκαιρο τον λόγο του Περικλή;
«Είναι μια μεγάλη αναγνώριση γι’ αυτό που εκπροσωπεί η δουλειά μου στο Θέατρο από το 1993, δίνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο αποκλειστικά στον τρόπο ερμηνείας του λόγου, ως αυτοτελούς και ολοκληρωμένης θεατρικής πράξης και δευτερευόντως στα αισθητικά στοιχεία της σκηνοθεσίας.
“Ο Επιτάφιος του Περικλή” θα παραμένει ένα ζωντανό μνημείο λόγου για να μας εμπνέει την πίστη, ότι η ανθρώπινη ειρηνική συνύπαρξη και ευημερία σε μια Πολιτεία μπορεί να συμβεί και πως δεν είναι κάτι ανέφικτο, αλλά αποκλειστικά και μόνο μια σειρά από ανθρώπινες αποφάσεις, όπως αυτές που διαμόρφωσαν σταδιακά το Δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας, με απόγειο την τελευταία περίοδο που εξ αιτίας της ονομάστηκε Χρυσός Αιώνας.
Ο τελικός αυτός θρίαμβος της Δημοκρατίας είναι μια σύλληψη ευγενών ιδεών ενός μόνο ανθρώπου, του Περικλή, ο οποίος κατάφερε με τη δική του βούληση να τις υλοποιήσει, χάρη στη δύναμη της αγάπης που έτρεφε για τους ανθρώπους και για την ομορφιά. Η αποδεδειγμένη ανιδιοτέλειά του και η αφοσίωσή του στο να δει όλους τους πολίτες ευτυχισμένους, ήταν η εγγύηση για να έχει και την αποδοχή και την τόλμη να εμπιστεύεται την πολλαπλάσια δημιουργική πνοή των πολλών, εξαφανίζοντας πρώτα τον δικό του εγωισμό και ατομισμό. Όταν οι πολίτες γίνονται οι ίδιοι οι δημιουργοί των νόμων και των θεσμών της Πολιτείας, γίνονται οι ίδιοι κι οι εγγυητές αλλά κι οι αποδέκτες των αγαθών αυτής της επιλεγμένης και οργανωμένης συνύπαρξης, μηδενίζοντας κάθε περίπτωση μεταμόρφωσής της σε οχλαγωγία ή ολιγαρχία.
Το “ελευθέριο” αυτό πνεύμα του Περικλή, γεννιέται από την τόλμη ν’ ακούσει την ίδια την ψυχή του, που διψάει για την ομορφιά και την καλαισθητική συγκίνηση και να την κάνει υλική πραγματικότητα με πλήθος αθάνατα μνημεία όπως η Ακρόπολη, πιστεύοντας πως η καθημερινή καλαισθητική απόλαυση των πολιτών δεν είναι μια πολυτέλεια ή χαμένος χρόνος, αλλά το ισχυρότερο κίνητρο για ν’ αγαπούν αυτή την ευτυχή συνύπαρξή τους μέσα στον παρόντα χρόνο και μέσα από τα αισθήματα αυτοεκτίμησης της ανθρώπινης ύπαρξης που προκαλούν αυτά τα έργα. Αυτό είναι το μεγαλύτερο αγαθό των πολιτών, το οποίο ταυτίζεται εδώ με την έννοια της πατρίδας, όχι απλά σαν ενός συναισθηματικού χώρου αναμνήσεων, αλλά ενός πραγματικού χώρου και χρόνου όπου οι πολίτες βιώνουν την απόλαυση και την ελευθερία, χωρίς καμιά απειλή και χωρίς καμιά ενοχή.
Έτσι, η Πατρίδα γίνεται ένα υπέρτατο αγαθό απόλαυσης που κανείς δεν θα ’θελε να το χάσει ποτέ ή να το διακινδυνεύσει με κάτι άλλο. Αυτό είναι το ουσιαστικό διαχρονικό μήνυμα που κρύβεται ζωντανό μέσα στον Επιτάφιο λόγο του Περικλή, και που το κάνει διαρκώς επίκαιρο για όλη την ανθρωπότητα».
Το 2007, το έργο σας «Η εαρινή Σύναξη των αγροφυλάκων» ψηφίστηκε από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Ελλάδος ανάμεσα στις 10 καλύτερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου όλων των εποχών. Ποια στοιχεία της ταινίας σας πιστεύετε ότι οδήγησαν σε αυτή τη διάκριση;
«Είχα την τύχη να βιώσω στα παιδικά μου χρόνια στη Χίο την απλότητα αλλά και το μεγαλείο του λαϊκού πολιτισμού, που ήταν συντονισμένος με τη Φύση και που απορροφούσε και απολάμβανε όλες τις χρωματικές, τις ηχητικές και τις αισθηματικές μεταβολές από τον κύκλο των τεσσάρων εποχών του χρόνου. Αυτό κατέγραψα, όχι όμως σαν νοσταλγία του παρελθόντος, αλλά ως Νοσταλγία ενός παρόντος, που απουσιάζει η Φύση και η εξ αυτής θεία απόλαυση».
Τολμήσατε να βάλετε στις θεατρικές σας παραστάσεις ατόφιο αρχαίο ελληνικό λόγο ενώ ταυτόχρονα διδάξατε τους ηθοποιούς με μια δική σας μέθοδο, ώστε ο λόγος να φτάνει απόλυτα κατανοητός στους θεατές. Μιλήστε μας λίγο για τη μέθοδό σας αυτή;
«Δεν θα μπορούσα να “ξεκλειδώσω” φωνητικά το αρχαίο κείμενο της Απολογίας του Σωκράτη, αν δεν είχα τη βεβαιότητα και την απόλυτη επιτυχία στις προηγούμενες παραστάσεις μου από διάφορα θεωρούμενα δύσκολα κείμενα, όπως του Παπαδιαμάντη, του Βιζυηνού, του Χορτάτση και άλλων πολλών παραστάσεων που δούλεψα με αυτή τη μέθοδο.
Θα σας πω, επιγραμματικά, πως είναι μια Λογική – Μουσική μέθοδος που στηρίζεται στην ορθολογική διαχείριση της κάθε φράσης, ώστε να επιλεχθεί η συγκεκριμένη νότα και ο συγκεκριμένος ρυθμός που πρέπει να ερμηνευθεί. Το αποτέλεσμα είναι πλέον ένα έντεχνο μουσικό γεγονός, που δημιουργεί μόνο ερμηνευτικές βεβαιότητες για τους ηθοποιούς και επιπλέον τη διαρκή βελτίωση της ερμηνείας. Όπως ακριβώς γίνεται με τους ερμηνευτές της μουσικής που έχοντας πλέον εξασκηθεί πάνω στην παρτιτούρα, δεν έχουν αγωνία για το αν θα τραγουδήσουν σωστά τις νότες και τους ρυθμούς, αλλά μόνο την λαχτάρα να τις αποδώσουν με τον αμεσότερο τρόπο».
Κάποια όνειρά σας για τον ελληνικό κινηματογράφο;
«Προσπαθώ αυτό το διάστημα να βρω χρήματα για να ολοκληρώσω μια νέα ταινία που έχω ονειρευτεί. “Το Σατυρικό Δράμα των Αθηνών” είναι ο τίτλος της , και πρόκειται για ένα έργο που στηρίζεται στη δραματουργία του Σατυρικού Δράματος και στην αισθητική του Θεάτρου Σκιών. Θα έχει γέλιο αλλά και συγκίνηση και απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους κάθε παιδείας και ηλικίας».
Μια μεγάλη καλλιτεχνική σας επιθυμία, που ακόμα δεν έχετε υλοποιήσει;
«Όπως παρουσίασα με επιτυχία τη φωνητική ερμηνεία της αρχαίας πλατωνικής διαλέκτου, με την “Απολογία του Σωκράτη”, που αναδείχθηκε ζωντανή, σύγχρονη, και απόλυτα οικεία γλώσσα, το ίδιο επιθυμώ να κάνω με την ομηρική διάλεκτο, παρουσιάζοντας την “Ιλιάδα”».
Μια αγωνία σας;
«Και να είχα κάποια αγωνία, θα την απαγόρευα στον εαυτό μου να την σκέφτεται. Διότι, όταν απασχολείται εμμονικά η σκέψη μας με μια ιδέα,στο τέλος μπορεί και να την υλοποιήσει».
Και μια ευχή σας;
«Να σκεφτόμαστε και να σχεδιάζουμε μόνο θετικά πράγματα, για να έχουμε μόνο θετικά αποτελέσματα».
Ταυτότητα Παράστασης
«O Επιτάφιος Λόγος του Περικλή» του Θουκυδίδη
Μετάφραση: Ελευθέριος Βενιζέλος
Διδασκαλία ερμηνείας/Σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης
Ερμηνεία: Ιωάννα Σπανού
Οικία Κατακουζηνού: λεωφ. Αμαλίας 4 (5ος όροφος), πλατεία Συντάγματος
Ημερομηνίες Παραστάσεων
Απρίλιος: Παρασκευή 5/4 στις 18:00
Μάιος: Τετάρτη 8/5, Τετάρτη 15/5, Τετάρτη 22/5 στις 20:30 και Σάββατο 4/5, Σάββατο 11/5 και Σάββατο 18/5 στις 18:30
Ιούνιος: Σάββατο 1/6, Σάββατο 8/6, Σάββατο 15/6, Σάββατο 22/6, Σάββατο 29/6 στις 21:00
