Χτίζοντας από την αρχή την ιστορία του, αλλά διατηρώντας την κοινωνική ματιά και το υποδόριο χιούμορ του πρωτότυπου, η συγγραφέας – ηθοποιός Ελένη Ράντου δίνει τη δική της εκδοχή σε ένα σπουδαίο έργο, και μας μιλά για την παράσταση «Φιλουμένα».
Κορυφαίο δείγμα δραματικής γραφής, που εισηγείται τον νεορεαλισμό, και καθιερώθηκε ταχύτατα τόσο στο θεατρικό γίγνεσθαι της Ιταλίας, όσο και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, το έργο του Εντουάρντο ντε Φιλίππο, παρουσιάζεται σε διασκευή – απόδοση της Ελένης Ράντου και σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή, στο Εθνικό Θέατρο, από τις 21 Μαρτίου.
Τιμημένη για το συγγραφικό θεατρικό της έργο με το βραβείο δραματουργίας «Κάρολος Κουν», η Ελένη Ράντου αναλαμβάνει και την ερμηνεία τής Φιλουμένα Μαρτουράνο στο διάσημο από τις ερμηνείες μεγάλων πρωταγωνιστών έργο, και μιλά για την παράσταση και για τη σημερινή Ελλάδα.
Με τι διάθεση προσεγγίσατε δραματουργικά το σπουδαίο αυτό έργο;
Με τη διάθεση να ταξιδέψω στην αλήθεια της ηρωίδας μου. Να βρω τι με συνδέει μαζί της. Γιατί μου ασκεί τόση γοητεία. Να ταξιδέψω μαζί της και να νοιώσω τον αγώνα ζωής που δίνει. Αυτή ήταν η αφετηρία μου. Αυτό το έργο δεν μιλάει μόνο για τη μητρότητα. Χρησιμοποιεί τον ύμνο στη μητρότητα, για να μιλήσει για κάτι πιο σκληρό. Για την αδικία. Την αδικία που γεννά η φτώχεια. Και οι άλλοι. Όταν σου λένε ποιος είσαι. Το δίκιο των νόμων και το δίκιο που φτιάχνει η ίδια η ζωή. Και η επιβίωση. Αυτός ο άξονας είναι, που καθόρισε τη δραματουργική προσέγγιση του έργου.
Ποια νέα στοιχεία ενσωματώσατε στη διασκευή σας και ποια διατηρήσατε;
Υπάρχουν δύο άξονες στην παράστασή μας. Ο ρεαλιστικός, που έχει στηριχτεί αυτούσια στο έργο, και ο κόσμος της ηρωίδας, που έχει να κάνει με τη μνήμη. Όλο το έργο έχει αντιμετωπιστεί σαν μια προσωπική εκμυστήρευση – εξομολόγηση. Όλες οι αναφορές – περιγραφές από το παρελθόν των δύο βασικών ηρώων δραματοποιούνται και ζωντανεύουν στη σκηνή. Ο Σταμάτης Φασουλής έστησε μια ολόκληρη κοινωνία, που γίνεται πότε θεατής και πότε συμμέτοχος της ιστορίας.
Σκιαγραφείστε μας τον χαρακτήρα της Φιλουμένα.
Η Φιλουμένα είναι η ίδια η επιβίωση. Δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, πρόσωπο ρεαλιστικό. Είναι η ιδέα του Υπάρχω κι εγώ. Μια ηρωίδα που σπαράζει, αλλά δεν κλαίει. Που πέφτει, αλλά σηκώνεται. Που χάνει και κερδίζει. Που είναι έτοιμη και για τα δύο.
Πώς αλλάζει η ζωή της μέσα από τη γνωριμία της με τον Σοριάνο;
Η σχέση της Φιλουμένα με τον Σοριάνο είναι μια διαρκής διαπραγμάτευση. Διαπραγματεύεται την ύπαρξή της κάθε λεπτό, με κάθε τρόπο. Αθέμιτο και θεμιτό. Είναι σχέση αγάπης και μίσους. Είναι σχέση μοιραία. Αυτοί οι δύο άνθρωποι δεν θα γαληνέψουν ποτέ. Ούτε όταν τελειώσει το έργο. Θαρρείς πως θα παλεύουν ως την αιωνιότητα, όσο θα παίζεται αυτό το έργο.
Ποιες είναι οι προσδοκίες της και ποιους τρόπους χρησιμοποιεί για την ευόδωσή τους;
Η βασική της προσδοκία είναι να κερδίσει την αξιοπρέπειά της. Για αυτήν και τα παιδιά της. Και οι τρόποι της δεν είναι δόκιμοι. Αλλά, στη Νάπολη της μεταπολεμικής φτώχειας, ποιος νοιάζεται για το δόκιμο και το πολιτικά ορθό;
Τι καταφέρνει, τελικά, με τα τεχνάσματά της;
Να κάνει τον ισχυρό Σοριάνο πιο τρωτό, πιο ευάλωτο. Να του διδάξει την αγάπη. Να ξέρεις πως ο ένας από τους τρεις είναι ο γιος σου, αλλά επειδή δεν ξέρεις ποιος… να αναγκάζεσαι να αγαπήσεις και τους τρεις.
Εμείς, στη σημερινή Ελλάδα, ποια «τεχνάσματα» πρέπει να επιστρατεύσουμε, για να επιτύχουμε ουσιαστική αναβάθμιση σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο;
Νομίζω ότι το σήμερα έχει ξεμείνει από τεχνάσματα. Τώρα, το μόνο, που έχουμε να κάνουμε, είναι να δούμε κατάματα την αλήθεια και να την παλέψουμε στα ίσια. Δεν υπάρχουν πια ούτε από μηχανής θεοί, ούτε Δούρειοι Ίπποι, ούτε δικαιολογίες. Αυτά τα εξαντλήσαμε.
Τι εύχεστε να αλλάξει το συντομότερο δυνατόν;
Η νοοτροπία μας. Ότι θα έρθουν κάποιοι άλλοι και θα βγάλουν τα δικά μας κάστανα από τη φωτιά. Α! Και κάτι άλλο να αλλάξει. Η δυσανεξία μας στους άλλους. Κανένας πια δεν αντέχει κανέναν.
Τι σας εμπνέει αισιοδοξία;
Όχι πολλά. Αλλά, καμιά φορά, βλέπω την κόρη μου και κάποια άλλα παιδιά της ηλικίας της και λέω: ναι, ο κόσμος, ότι και να κάνουμε εμείς, θα συνεχίζει να γυρίζει. Και οι άνθρωποι θα είναι πάντα και σπουδαίοι και ταπεινοί. Για τα ακριβά τα όνειρα και για τα φτηνά. Και ένας καινούριος ανθρωπισμός θα έρθει πάλι και θα μας βγάλει απ’ το σκοτάδι. Μια καινούρια ευαισθησία. Γιατί η ζωή μας κάνει κύκλους. Και ο επόμενος κύκλος δεν μπορεί να είναι τόσο μαύρος, όσο αυτός που ζούμε.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές, διασκευή – απόδοση: Ελένη Ράντου, σκηνοθεσία: Σταμάτης Φασουλής, σκηνικά: Μανόλης Παντελιδάκης, κοστούμια: Ντένυ Βαχλιώτη, μουσική σύνθεση και επιμέλεια: Nalyssa Green, επιμέλεια κίνησης: Αντιγόνη Γύρα, φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης, μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου, βοηθός σκηνοθέτη: Θεοδώρα Καπράλου, βοηθός σκηνογράφου: Ελίνα Δράκου, βοηθός ενδυματολόγου: Χριστίνα Τσουτσουλίγα, φωτογράφος παράστασης: Γιώργος Καβαλλιεράκης. Διανομή: Ελένη Ράντου, Άλκις Κούρκουλος, Βίλμα Τσακίρη, Ντίνα Αβαγιανού, Μελέτης Γεωργιάδης, Μαρία Διακοπαναγιώτου, Μαρία Κωνσταντάκη, Σταύρος Μερμήγκης, Θύμιος Κούκιος, Γιάννης Στόλλας, Θοδωρής Φραντζέσκος, Νικόλας Αγγελής, Νικόλας Μακρής, Εύα Βάρσου, Νεκταρία Γιαννουδάκη, Λήδα Μανιατάκου, Αλεξάνδρα Ταβουλάρη, Γιώργος Καρατζιώτης.
Πληροφορίες
Εθνικό Θέατρο – Κεντρική Σκηνή: Αγίου Κωνσταντίνου 22 – 24, Αθήνα, τηλ.: 210 5288170 – 171. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή: 20.30, Σάββατο: 17.30 και 20:30, Κυριακή: 19:30. Τιμές εισιτηρίων: 20, 18, 10 (φοιτητικό), κάθε Πέμπτη: 13 ευρώ. Προπώληση: ταμεία θεάτρου, τηλεφωνικά: 210 7234567, ηλεκτρονικά: n-t.gr.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
