Με πηγή έμπνευσης τα λόγια του Γάλλου λυρικού ποιητή Paul Verlaine: «Τέχνη είναι να είσαι απολύτως ο εαυτός σου», 69 σύγχρονοι εικαστικοί παρουσιάζουν μικρών διαστάσεων έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και φωτογραφίας, στην ομαδική έκθεση «η Τέχνη, ο Εαυτός μου», που εγκαινιάζεται στην γκαλερί Dépôt, την Τρίτη 27 Μαρτίου, από τις 8 έως τις 11.30 το βράδυ.
Σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης και επίκουρου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνου Βαφειάδη, και οργάνωση του Δημήτρη Λαζάρου, η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 20 Απριλίου, με ελεύθερη είσοδο.
Ο Paul Verlaine χαρακτηρίζεται ως ένας καθαρά λυρικός ποιητής που σημάδεψε μια μετάβαση από τον ρομαντισμό στο κίνημα του συμβολισμού και διακρίνεται για το μουσικό αποτέλεσμα της γραφής του, μέσα από τη χρήση αρκετών μυστικών της γαλλικής προσωδίας, όπως τις παρηχήσεις, τις συνηχήσεις και τους ανισοσύλλαβους στίχους.
«Κάθε προσπάθεια ορισμού της Τέχνης έμελλε να καταλήξει σε αποτυχία»
Στο κείμενό του, με τίτλο «Σχόλιο στον αφορισμό του Paul Verlaine: Τέχνη είναι να είσαι απολύτως ο εαυτός σου», ο Κωνσταντίνος Βαφειάδης σημειώνει: «Είναι πλέον αποδεκτό, ότι κάθε προσπάθεια ορισμού της Τέχνης έμελλε να καταλήξει σε αποτυχία, σε τεχνοκριτικό φιάσκο, εφόσον η Τέχνη συνιστά φαινόμενο άμεσα εξαρτημένο από τον εκάστοτε τρόπο όρασης και ερμηνείας της “πραγματικότητας”. Εάν αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα, με ό,τι αυτή περιλαμβάνει (φύση, οικονομία, θρησκεία, τεχνολογία κ.ά.), δεν είναι άλλο από μια ρητορική κατασκευή, από ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο σύστημα αξιολόγησης, ταξινόμησης, σημασιοδότησης, θεμελιωμένο στα όρια της ανθρώπινης συνειδητότητας, και όχι έξω από αυτήν, τότε η Τέχνη δεν μπορεί να ορισθεί ως ουσία, αλλά ως προϊόν των απαιτήσεων των ιστορικά διαμορφωμένων (ηγετικών) συλλογικοτήτων. Άλλωστε, στην περίπτωση της Τέχνης, η ουσιοκρατική της αντικειμενικότητα δεν συνδέθηκε ποτέ με την υλικότητα, εγγενή στο καλλιτεχνικό έργο.
Είναι προφανές ότι η εν λόγω αντίληψη εμπίπτει στον χώρο της Φαινομενολογίας (του Maurice Merleau – Ponty), της νεομαρξιστικής Αποδόμησης (Σχολή της Φρανκφούρτης) και στον χώρο της Πολιτισμικής Κριτικής (Marcus – Fischer). Ωστόσο, η αμφισβήτηση της ουσιοκρατικής προσέγγισης της Τέχνης ως υλικής έκφρασης κάποιας αντικειμενικής πραγματικότητας, η οποία υφίσταται ανεξάρτητα από τη βούλησή μας και έξω από τα όρια της συνείδησής μας, αποτελεί πράξη αμφίσημη.
Τούτο, διότι, αν η Τέχνη είναι παράγωγο των διαρκώς μεταβαλλόμενων αιτημάτων (ιδεολογικών, σημασιολογικών κ.ά.) μιας ιστορικά διαμορφωμένης συλλογικότητας – ή μάλλον του κυρίαρχου Λόγου της εξουσίας που διέπει τη συλλογικότητα – τότε η υπόστασή της αντικειμενοποιείται με το συνδετικό υλικό των “δι – υποκειμενικών” αυτών αιτημάτων. Έτσι, η ύπαρξή της, το γεγονός της, συγκροτείται από τον εκάστοτε εξουσιαστικό τρόπο όρασης και σημασιοδότησης του κόσμου και των φαινομένων, χωρίς αυτό, εννοείται, να της προσδίδει ουσιοκρατική σταθερότητα. Είναι το συλλογικό προς τι, που, στην περίπτωση αυτή, δίνει στην Τέχνη το αντικειμενικό της νόημα. Υπάρχει, επειδή εκφράζει. Υπάρχει, επειδή ερμηνεύει. Υπάρχει, επειδή προπαγανδίζει. Αν τώρα η Τέχνη είναι προϊόν μιας ατομικότητας, περιχαρακωμένης στα δικά της αβέβαια νοηματοδοτικά όρια, ασύνδετης (θεωρητικά πάντα) με τις κυρίαρχες συλλογικές ανάγκες, όπως απαιτεί η σύγχρονη, άκριτα φορμαλιστική, τεχνοκριτική, τότε το έργο τέχνης “στερείται” αντικειμενικής (βλ. δι – υποκειμενικής) υπόστασης και μετατρέπεται σε υλική έκφραση μιας συνείδησης αδιάστατης και αχρονικής, εντέλει ανυπόστατης.
Είναι προφανές ότι και στις δύο περιπτώσεις αμφισβητείται το γεγονός του έργου Τέχνης ως ανεξάρτητου από τη συνείδηση, συλλογική και μη. Κατά συνέπεια, ο αφορισμός του λυρικού ποιητή Paul Verlaine (1844 – 1896): “Τέχνη είναι να είσαι απολύτως ο εαυτός σου” φαίνεται να υιοθετεί ομοίου λόγου θεώρηση. Εντούτοις, μαρτυρεί αμφιλογία, καθώς παραπέμπει σε δύο αρχαίες αντιλήψεις περί Αναπαράστασης, διόλου σύμφωνες μεταξύ τους. Σύμφωνα με την πρώτη αντίληψη, η Τέχνη θεωρείται πραγματωμένη στην ύλη αναφορά του Εαυτού, ως υλική προβολή στην εξωτερικότητα μιας μη ορατής ουσίας, εντέλει ως (δι)έξοδος από τα τείχη της ατομικής συνειδητότητας. Σε αυτήν την περίπτωση, το καλλιτεχνικό έργο συνιστά συμβολικό παράλληλο του Εαυτού με σχέση αναφοράς, ένα σημείο χωρίς αντικειμενική, αλλά σχετική υπόσταση. Σύμφωνα με τη δεύτερη – και αρχαιότερη – αντίληψη, η Τέχνη είναι ο Εαυτός, και δη απολύτως. Σε αυτήν την περίπτωση, το καλλιτεχνικό έργο συνιστά παρουσία, δεν αναφέρεται στον Εαυτό, είναι ο Εαυτός. Κατά συνέπεια, το καλλιτεχνικό έργο αποβάλλει την αυθαιρεσία που είναι εγγενής στη σχέση σημαίνοντος και σημαινομένου και, συνάμα, καθίσταται αντικειμενικό.
Με αυτά ως δεδομένο, και στο πλαίσιο της συμβολιστικής σκέψης του Paul Verlaine, ο τελευταίος φαίνεται να συντάσσεται με τη δεύτερη έννοια της καλλιτεχνικής αναπαράστασης ως δηλωτικής της αλήθειας του έργου Τέχνης. Προχωρεί όμως περαιτέρω, ταυτίζοντας το έργο Τέχνης με τον Εαυτό ή, μάλλον, υποκαθιστώντας και μετατρέποντας τον Εαυτό ως το απόλυτο έργο Τέχνης, πλήρως ανεξάρτητου από την εκάστοτε χειραγωγούμενη συλλογικότητα. Και υπ’ αυτήν την έννοια, ο Γάλλος ποιητής φαίνεται να προλειαίνει τον δρόμο που έμελλε να οδηγήσει στον “Θάνατο της Τέχνης” και, εν συνεχεία, στη μεταμοντέρνα Κατάσταση – εγγενή στις παραλλαγές της εννοιολογικής τέχνης – όχι όμως και στη χειραγώγηση της καλλιτεχνικής παραγωγής από τον “Κόσμο της Τέχνης”, εφόσον ο τελευταίος δεν πράττει άλλο από το να παροχετεύει διαρκώς τον κυρίαρχο Λόγο εξουσίας».
Οι καλλιτέχνες
Στην έκθεση, συμμετέχουν οι εικαστικοί: Ανδρέου Μαρία, Ανδρούτσος Γιώργος, Αντάρτη Άννα, Αντζουλίδης Αντώνης, Αντωνίου Έλενα, Αντωνόπουλος Γιάννης, Αποστόλου Μαρία, Αποστόλου Νίκος, Αργυρακοπούλου Μαρία, Βαρουξάκη Σαμέλη Ελένη, Βασιλάτου Μέρλιν Λίζα, Βαφειάδης Κωνσταντίνος, Βρετού Νινέτα, Γεωργουλάκου Παλίντα, Γκινάκη Αναστασία, Δαρλαμήτσος Γιάννης, Δήμος Τάσος, Διονυσοπούλου Ελισάβετ, Δρογώση Τάνια, Θεοδωρόπουλος Στάθης, Θωμάς Γεράσιμος, Ιωάννα Τ., Καζάκη Ιωάννα, Καμπανάκης Λεωνίδας, Κανέλλου Εβίτα, Καραμανλή Χριστίνα, Καρατζά Ελένη, Κευγάς Μιχάλης, Κοκκίνη Γεωργία, Κονταρούδης Χρήστος, Κοντογεώργος Βασίλης, Κουτσοσπύρου Μαρίνα, Evi Kirma, Κωνσταντίνου Πένυ, Λάτσιος Γρηγόρης, Λύτρας Σπύρος, Μαναβή Πένυ, Μαυρολέων Κατερίνα, Μηνά Κωνσταντίνα, Μιχαηλίδου Νίκη, Μιχαλοπούλου Σταυρούλα, Μουζακίτη Φιόνα, Μπίγαλη Μάτα, Μπλιάτσου Γεωργία, Μπλούκου Βασιλική, Παγώνη Ειρήνη, Πανταζή Δέσποινα, Παπαδημητρίου Γιώργος, Παπαθανασίου Στυλιανή, Παπαλεξανδρή Άσπα, Παρτσινέβελος Γιώργος, Πάστρα Μαρία, Πετροπούλου Ειρήνη, Πουλιάση Αικατερίνη, Ράπτη Νάντια, Ραχωβίτσα Νατάσσα, Ριμπατσιού Κατερίνα, Σαμουηλίδου Βίκυ, Σεζένια Αφροδίτη, Σορούλα Κατερίνα, Σταύρου Σοφία, Σοφιανέσα Πανδώρα, Τζαλαλής Κωνσταντίνος, Τζομάκας Γιάννης, Τουλιάτου Κερασιά, Τσακίρης Γιώργος, Χατζή Κατερίνα, Χορταριά Κατερίνα, Χρυσανθόπουλος Αριστείδης.
Συντελεστές
Επιμέλεια και κείμενα έκθεσης: Κωνσταντίνος Βαφειάδης, concept – οργάνωση – επικοινωνία: Δημήτρης Λαζάρου, γραφιστική επιμέλεια: Γιώργος Καστανάκης, επιμέλεια video έκθεσης: Τάσος Πέτσας. Η instrumental σύνθεση «This life of mine», που συνοδεύει μουσικά το video της έκθεσης, είναι του δημιουργού Τάσου Πέτσα. Μεταφράσεις στα αγγλικά: Μαρία Συρρή.
Πληροφορίες
Γκαλερί Dépôt: Νεοφύτου Βάμβα 5 – Κολωνάκι, τηλ.: 210 3648174. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή: 14:00 – 20:00, Σάββατο: 11:00 – 15:00, Κυριακή: κλειστά, Δευτέρα: κατόπιν ραντεβού. Λόγω της περιόδου του Πάσχα, η γκαλερί θα παραμείνει κλειστή από 5 έως 11 Απριλίου.
naftemporiki.gr
