Το βιβλίο «Ισχύς και λαός – 5 μαθήματα από τη γενέτειρα της δημοκρατίας» των Άλεβ Σκοτ και Ανδρονίκης Μακρή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.
Η δημοκρατία γεννήθηκε στην Αθήνα. Από τους ιδρυτικούς μύθους της μέχρι τον χρυσό αιώνα της και τη σταδιακή κατάρρευσή της, βρίθει από πολύτιμα μαθήματα για την εποχή μας.
Γιατί η ενεργή ενασχόληση των πολιτών με τα κοινά και ο έντιμος διάλογος κατέληξαν στον λαϊκισμό και την παράλυση; Μπορούμε να συγκρίνουμε τον δημαγωγό Κλέωνα με τον πρόεδρο Τραμπ, την αθηναϊκή ηγεμονία με τη σύγχρονη Αμερική ή το ανυποχώρητο νησί της Μήλου με το Brexit; Πώς ένα δεύτερο ψήφισμα έσωσε τους Αθηναίους από μια βάναυση απόφαση; Ποιοι ήταν οι τελευταίοι υπερασπιστές της δημοκρατίας στο μεταβαλλόμενο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον του 4ου αιώνα π.Χ. και πώς αντηχούν οι φωνές τους σήμερα;
Παρουσιάζονται όλα τα επιτεύγματα της αθηναϊκής δημοκρατίας αλλά και οι επικρίσεις που δέχτηκε και προβάλλονται στο σύγχρονο πολιτικό γίγνεσθαι, αποκαλύπτοντας το μεγαλείο αλλά και τις ατέλειες του πολιτικού συστήματος που επιβιώνει μέχρι σήμερα, δίνοντας την εξουσία στον λαό: τη δημοκρατία.
Στην Εισαγωγή του βιβλίου, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε: «Η δημοκρατία έχει αρχίσει να δείχνει την ηλικία της. Πάει καιρός από τότε που λατρευόταν ως θεά και ακόμη περισσότερος από τότε που εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως αντίδοτο στην ενός ανδρός αρχή. Σήμερα είναι “σε κρίση”, χρειάζεται “αναθεώρηση” ή και “επανεκκίνηση”, σαν παλιός υπολογιστής. Σύμφωνα με ορισμένους πολιτικούς επιστήμονες, σύντομα θα ζούμε σε έναν μετα-δημοκρατικό κόσμο, άπαξ και το διαδίκτυο και η ακατάπαυστα κλιμακούμενη πόλωση θα την έχουν οδηγήσει στο πρόωρο τέλος της. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία είναι η μόνη ελπίδα της δημοκρατίας, επειδή μεταφέρει την εξουσία στα έξυπνα τηλέφωνα των χρηστών με έναν τρόπο που μιμείται την αυθεντικότητα της αρχαίας αμεσοδημοκρατίας, απαλλάσσοντάς μας από τους παρωχημένους θεσμούς που έχουμε αρχίσει να απορρίπτουμε.
Προτού προχωρήσουμε σε κινδυνολογίες, αξίζει να θυμηθούμε ότι η δημοκρατία έχει ήδη εξαφανιστεί μία φορά και επανήλθε (ύστερα από παύση δύο χιλιετιών) και η ουσία της υπήρξε πάντα η ίδια. Δημοκρατία σημαίνει ισχύς, εξουσία, κυριαρχία (κράτος) του συντεταγμένου λαού (δῆμος), μια ιδέα που γεννήθηκε στην Αθήνα στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. και άκμασε μέχρι το 322 π.Χ., όταν η κυριαρχία των Μακεδόνων ανάγκασε τους Αθηναίους να καταργήσουν το πολίτευμά τους και να δημιουργήσουν ένα πλουτοκρατικό σύστημα, στο οποίο μόνο οι εύποροι είχαν το δικαίωμα να διατηρούν την ιδιότητα του πολίτη. Από αυτό το σημείο και μετά, οι θεσμοί της δημοκρατίας επανέκαμψαν σε αποδυναμωμένη μορφή, χωρίς την ανεξαρτησία και την ελευθερία που είχαν κάποτε. Ο όρος «δημοκρατία» συνέχισε να χρησιμοποιείται με θετικό πρόσημο για μερικούς αιώνες ακόμη, αλλά πλέον είχε περισσότερο την έννοια της κοινωνικής σταθερότητας ή της κοινωνικής συνοχής. […]
Οι κρίσεις που αντιμετωπίζουν οι δημοκρατίες μας είναι ευρύτερες κατά πολύ από μενονωμένα γεγονότα όπως η συμφορά του Brexit ή η προεδρία του Τραμπ και η πρόβλεψη είναι ότι θα επιδεινωθούν περαιτέρω. Όπως μας προειδοποιεί η συγγραφέας, ακτιβίστρια και σκηνοθέτιδα Άστρα Τέιλορ: “Η δημοκρατία μπορεί να μην υπάρχει, αλλά θα μας λείψει όταν τη χάσουμε”.
Το 1820, ο Χέγκελ έγραψε ότι “Η κουκουβάγια της Μινέρβας [της Αθηνάς των Ελλήνων] πετάει μόνο το σούρουπο”. Με άλλα λόγια, η σοφία έρχεται πολύ αργά για την εποχή της. Αυτό το βιβλίο είναι μια ύστατη απόπειρα να αδράξουμε κάποια σκόρπια θραύσματα αθηναϊκής σοφίας πριν πέσει το σκοτάδι».
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
