Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Το καινούργιο θεατρικό του, «Ερμιόνη», σκηνοθετεί ο Ανδρέας Στάικος. Το έργο θα κάνει πρεμιέρα στις 17 Οκτωβρίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης – Υπόγειο από την Εταιρεία Θεάτρου Σπίτι της, και θα παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9:30 μ.μ. [Πειραιώς 206, (ύψος Χαμοστέρνας), Ταύρος].
Ο Ανδρέας Στάικος μίλησε μαζί μας.
Θα θέλατε να μας συστήσετε το έργο; Τι συναντάμε στον πυρήνα του;
«Όπως στην εκδοχή του Ευριπίδη η Ελένη δεν απήχθη από τον Πάρη και δεν πάτησε ποτέ στα χώματα της Τροίας, στην παρούσα εκδοχή της “Ερμιόνης”, ο Μενέλαος δεν πάτησε ποτέ τα χώματα της Τροίας, αφήνοντας τον υπόλοιπο στρατό να πολιορκεί την Τροία και να αιματοκυλίεται. Ο ίδιος, λάθρα, καταφεύγει στην Ίμβρο όπου διάγει ηδονόσπαρτον βίον! Μετά το τέλος του Tρωικού πολέμου, η επιστροφή του στη Σπάρτη προκαλεί μια σειρά από εκπλήξεις, ανατροπές, αποκρύψεις και αποκαλύψεις. Σε αυτό το κωμικό παιχνίδι, όπου οι ήρωες αναζητούν εναγωνίως μια νέα ταυτότητα, συμμετέχουν και τα άλλα πρόσωπα και κυρίως η Ερμιόνη, η οποία εμπλέκεται άθελά της σ’ ένα απαγορευμένο παιχνίδι του έρωτα και της τύχης. Όλοι αναζητούν την ταυτότητά τους, την επιβεβαίωσή τους, την ελευθερία τους. Όμως, αλίμονο, κατακτούν μια νέα σκλαβιά».
Μια περιγραφή σας για την Ερμιόνη; Και, τι σας προσέλκυσε να εστιάσετε στο συγκεκριμένο πρόσωπο;
«Η Ερμιόνη, δευτερεύουσα ηρωίδα των μύθων, κόρη του Μενέλαου και της Ωραίας Ελένης, εκφράζει την αέναη μάχη της γυναίκας για ελευθερία και χειραφέτηση, όμως προσκρούει σε ανυπέρβλητα εμπόδια που παρουσιάζονται με τη μορφή της πατρικής εξουσίας και προστασίας, της ερωτικής εξουσίας και των εφήμερων γυναικείων συμφερόντων. Κι εκείνη, στον αγώνα της για την ελευθερία, θα έλεγε κανείς ότι αποζητά τη σκλαβιά της».
Στο τρέιλερ της παράστασης, βλέπουμε τους πρωταγωνιστές να ατενίζουν τη θάλασσα και όλοι μαζί να προχωρούν μέσα σε αυτή και να βυθίζονται. Πείτε μας κάτι παραπάνω.
«Τα πρόσωπα στην “Ερμιόνη”, αναζητώντας την απόλαυση της ελευθερίας, οδηγούνται στην ηδονική αυτοκαταστροφή τους. Ο δρόμος προς την αυτοκαταστροφή είναι στρωμένος με αυτοσαρκασμό, χαρά και γέλιο. Είναι μια οπτική, κινηματογραφική μεταφορά του έργου. Οι ήρωες απολαμβάνουν με χιούμορ την αυτοκαταστροφή τους. Θα έλεγε κανείς ότι γλεντούν τον θάνατό τους».
Τι φέρνει στο σήμερα, ο μύθος του Τρωικού πολέμου;
«Ο μύθος του Τρωικού πολέμου, εν δυνάμει, ανοίγει διάπλατα πόρτες και παράθυρα για οποιαδήποτε σύγχρονη έμπνευση και δημιουργία. Περιέχει όλα όσα έχουν συμβεί, όλα όσα συμβαίνουν και όλα όσα θα συμβούν. Η μυθολογία είναι το μεγάλο θησαυροφυλάκιο του θεάτρου και οι μυθικοί ήρωες, από τα αρχαία χρόνια, μας δίνουν τη δυνατότητα να παίξουμε μαζί τους, να τους εμπαίξουμε και να εμπαιχθούμε».
Καταξιωμένος στον χώρο της μετάφρασης, σπουδαίος μεταφραστής· λίγα λόγια σας για την πιστή μετάφραση και τα χαρακτηριστικά της;
«Η μετάφραση, όπως και η γυναίκα, για να είναι ωραία πρέπει να είναι και άπιστη. Έτσι πρέπει να είναι και η μετάφραση. Μια πιστή μετάφραση, όπως και μια πιστή γυναίκα είναι πληκτική, ανυπόφορη και ακατανόητη. Δεν είναι καν μετάφραση, είναι… κινέζικα!»
Ένα έργο με το οποίο δεθήκατε, ίσως, ιδιαίτερα, μέσα από τη μεταφραστική σας επαφή;
«“Ο θρίαμβος του έρωτα” του Μαριβώ. Ο Μαριβώ είναι ο συγγραφέας που με καθόρισε. Παρά την απόσταση δυόμιση αιώνων, αντάλλαξα ένα πονηρό νεύμα με τον Μαριβώ κι έτσι σ’ ένα άλλο σύγχρονο και ελληνικό περιβάλλον, καλλιέργησα το… μαριβωντάζ! Ο Μαριβώ δημιούργησε το αριστοκρατικό μαριβωντάζ κι ο Ανδρέας Στάικος το… συνοικιακό μαριβωντάζ».
Κορυφαίος θεατρικός μας συγγραφέας και πεζογράφος· θα μπορούσατε να ονομάσετε κάποια κεντρικά χαρακτηριστικά, κάποιους στόχους της γραφής σας; Και κάποιες πηγές, κάποια ερεθίσματα που σας κινητοποιούν;
«Νομίζω πως όλα μου τα έργα αποτελούν παραλλαγές και πτυχές του ίδιου και μοναδικού έργου. Έτσι και η “Ερμιόνη” είναι το τελευταίο κεφάλαιο του ίδιου έργου. Οι μόνιμες αναζητήσεις, οι μόνιμες εμμονές και τα μόνιμα ερωτηματικά της θεατρικής μου ζωής, με την “Ερμιόνη” αποκτούν μια νέα εκδοχή. Ο τρόπος που γράφω τα έργα μου είναι η ευκαιρία της συνάντησής μου με μια ολιγομελή ομάδα ηθοποιών που κατά τη διάρκεια των προβών θα γίνουν συνένοχοί μου, συμπαίκτες και συμπότες. Μπορώ να πω, ότι το διάστημα των προβών με τους έμπιστους ηθοποιούς μου είναι ένα πανηγύρι· το οποίο, δυστυχώς, θα τελειώσει την παραμονή της πρεμιέρας».
Ένα βιβλίο, ένα έργο που σας καθόρισε; Κι ένα που «συναντήσατε», τελευταία, και σας άρεσε;
«Σε ανύποπτο χρόνο, τα χρόνια της υποχρεωτικής εξορίας στο Παρίσι (1967-1975), ξεκίνησα να μεταφράζω τις “Επικίνδυνες Σχέσεις” για να διασώσω την ελληνική μου γλώσσα που ένιωθα να απομακρύνεται, όπως απομακρύνεται η ακτή όταν το καράβι βρίσκεται μεσοπέλαγα. Στη συνέχεια βέβαια, μέσα από τη μεταφραστική δοκιμασία, καλλιέργησα και εμπλούτισα τα ελληνικά μου με νέες πινελιές, αποχρώσεις και μορφές που μόνο η σχέση και η σύγκριση με την ξένη γλώσσα μπορούν να προσφέρουν».
Είδαμε, πρόσφατα, μεγάλα ονόματα της θεατρικής μας σκηνής, να φεύγουν από τη ζωή. Τι είναι αυτό που καθορίζει τους μεγάλους ηθοποιούς, που η Τέχνη τους μοιάζει να νικά τον χρόνο; Και τι συμβαίνει στη σύγχρονη εποχή; Ανθίζουν σύγχρονα «ιερά τέρατα»;
«Τον σπουδαίο ηθοποιό τον πλάθει το θέατρο και όχι το κοινό. Προϋπόθεση ενός σημαντικού ηθοποιού είναι η παιδεία του. Ένας ηθοποιός δεν γίνεται σπουδαίος λόγω της αποδοχής του από ένα κοινό δίχως παιδεία. Τα “ιερά τέρατα” τα δημιουργεί και τα έχει ανάγκη ένα κοινό χωρίς παιδεία».
Πανδημία, πόλεμοι και απειλές, οικονομική κρίση, ένας δύσκολος χειμώνας προ των πυλών -μάλλον, ακόμα ένας και ακόμα πιο δύσκολος… Δύσκολοι καιροί… Μέσα από όλες τις καλλιτεχνικές, και όχι μόνο, ιδιότητές σας, θα μοιραστείτε μαζί μας κάποια σχετική σκέψη, κάποιο σχόλιο σας;
«Μια μεγάλη ευκαιρία να δοκιμαστούν οι αντοχές, οι δυνάμεις και οι αδυναμίες των συμπατριωτών μας και, κυρίως, να δοκιμαστεί… το χιούμορ τους! Τις τελευταίες δεκαετίες, ο δυτικός κόσμος είχε εθιστεί στην ευημερία και την κατανάλωση. Δεν βίωσε πολέμους, πείνες, καταστροφές. Μια νέα μορφή πολέμου και βίας με το προσωπείο της πανδημίας, των κρίσεων ανεργίας, της γενικότερης οικονομικής κρίσης έβγαλε τον κόσμο από τα κεκτημένα του και τον αναγκάζει να αποδείξει αν διαθέτει αντοχή, ανοχή και χιούμορ».
Κάτι που, αν μπορούσατε, θα αλλάζατε αμέσως στην Ελλάδα;
«H Ελλάς είναι αιωνία… με όλα της τα καλά και όλα της τα κακά. Και για να παραμείνει αιωνία και να εξακολουθεί πάντοτε να είναι πηγή εμπνεύσεως, δεν μπορεί και δεν πρέπει να αλλάξει. Ο νοών νοείτω!»
Και κάτι που αγαπάτε στη χώρα μας;
«Την ελληνική γλώσσα. Και θεωρώ πατρίδα μου, όχι την Ελλάδα αλλά την ελληνική γλώσσα».
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Ανδρέας Στάικος
Σκηνικά: Λίλη Πεζανού
Κοστούμια: Δημήτρης Ντάσιος
Μουσική: Νίκος Ξυδάκης
Κίνηση: Κάτια Σαβράμη
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Trailer: Φοίβος Σαμαρτζής
Επικοινωνία: Αντώνης Κοκολάκης
Βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Σαράντης
Ερμηνεύουν:
Νίκος Νίκας, Ελένη Ζαραφίδου, Εμμανουέλα Κοντογιώργου, Αιμιλία Μηλιού
