Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Η παράσταση «Τρελοί έρωτες σε σκοτεινούς καιρούς ή απλά… Λα Μοσκέτα» του Ρουτζάντε (1500-1542), μία από τις σημαντικότερες κωμωδίες του 16ου αιώνα -τότε που σημειώθηκε η άνοδος του δυτικού πολιτισμού, ανεβαίνει φέτος το καλοκαίρι από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας.
Η πρεμιέρα θα γίνει στις 8 και 9 Ιουλίου, στις 9:30 μ.μ. στο Κάστρο της Καλαμάτας. Στην Αθήνα, η παράσταση θα έρθει στις 22 Ιουλίου στο Κηποθέατρο Παπάγου, ενώ η προγραμματισμένη καλοκαιρινή περιοδεία θα εμπλουτιστεί με νέες στάσεις.
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας, Γιάννης Μαργαρίτης, υπογράφει τη διασκευή και σκηνοθεσία του έργου. Είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε μαζί του .
Γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη κωμωδία;
«Πρώτα, γιατί είναι κωμωδία. Αισθανόμουν έντονα, ότι ο κόσμος μετά τους περιορισμούς της πανδημίας, ήθελε κάτι που θα τον έβαζε σε ένα κλίμα πιο θερινό, πιο ανάλαφρο, πιο παιχνιδιάρικο. Ταυτόχρονα, το έργο του Άντζελο Μπεόλκο, γιατί αυτό είναι το πραγματικό όνομα του Ρουτζάντε, είναι ένα υπέροχο σενάριο, από αυτά που βλέπουμε και αργότερα στην ιστορία του θεάτρου με την commedia dell’ arte, που πάνω του μπορεί να πατήσει κανείς για να αφηγηθεί ιστορίες που μας απασχολούν. Οι ανθρώπινοι τύποι του έργου, υπάρχουν σαν ολοκληρωμένοι χαρακτήρες γύρω μας, κυκλοφορούν ανάμεσά μας, επηρεάζουν τη ζωή μας. Το έργο έχει αρκετά χρόνια να παρουσιαστεί στην Ελλάδα. Η ιδέα της διασκευής του, είναι μία ευκαιρία να το θυμηθούμε ξανά».
H υπόθεση της «Λα Μοσκέτα» είναι μόνο το όχημα, καθώς μεταφέρετε την πλοκή στην εποχή της ανόδου του φασισμού στην Ιταλία του Μουσολίνι. Πώς συνδέεται η λαϊκή κωμωδία του 16ου αιώνα με τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο;
«Ζούμε σε μια εποχή που η επιστροφή του φασισμού αποτελεί μια πραγματικότητα. Και δεν μιλάω μόνο για εκλογικά αποτελέσματα που φέρνουν, έστω και προσωρινά, νεοναζιστικά κόμματα μέσα στα κοινοβούλια. Μιλάω για την αδιανόητη εισβολή στην Ουκρανία, με τις εικόνες της φρίκης και της ισοπέδωσης ολόκληρων πόλεων. Μιλάω για εκλογικά αποτελέσματα που φέρνουν τον λαϊκισμό και κάθε μορφής αναθεωρητισμό σε ευθεία σύγκρουση με τη φιλελεύθερη δημοκρατία και τις αξίες που πάνω τους στηρίχτηκε η Ευρώπη που ξέρουμε, η ζωή που ζούσαμε, τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή αυτού του απολύτως παράλογου πολέμου. Όταν έγραφε το έργο του ο Ρουτζάντε άρχιζαν αργά αλλά σταθερά να οικοδομούνται οι ευρωπαϊκές αξίες. Σήμερα, ζούμε την αρχή της διάλυσης αυτών των αξιών. Οι ανθρώπινοι τύποι του έργου που, όπως ανέφερα, γίνονται αργότερα χαρακτήρες, μέσα από την παράστασή μας, ενοχοποιούνται και αυτοί για την άνοδο του φασισμού και την αρχή του τέλους του δυτικού πολιτισμού. Μια λαϊκή κωμωδία λοιπόν του 16ου αιώνα, γίνεται το αφηγηματικό όχημα για μια ιστορία τρελών ερώτων σε σκοτεινούς καιρούς».
Σε ποιες πηγές βασιστήκατε για το έργο σας;
«Το έργο έχει έναν μεγάλο πρόλογο στην αρχή του, που εισάγει τους θεατές στην ιστορία. Η διασκευή του έργου βασίζεται, κυρίως, στην αλλαγή του προλόγου και σε μικρούς προλόγους σαν συνέχεια του πρώτου, πριν από κάθε πράξη. Επίσης, έχω προσθέσει πέντε θεατρικά τραγούδια, σε εξαιρετικούς στίχους και μουσική του Δημήτρη Οικονομάκη μετά από κάθε πράξη, που βρίσκονται σε άμεση δραματουργική σχέση με τους προλόγους. Εκτός από το τελικό κείμενο, λόγοι του Μουσολίνι και τραγούδια της εποχής που ακούγονται μέσα από το ραδιόφωνο, αποτελούν βασικό υλικό της παράστασης».
Πώς προσεγγίσατε σκηνοθετικά τη συγκεκριμένη παράσταση; Πού θέλετε να ρίξετε περισσότερο φως, ποιες οι προθέσεις σας;
«Μια παράσταση ευφρόσυνη, διασκεδαστική που όμως δεν θα θυσιάζει τον κοινωνικό προβληματισμό και τον στοχασμό για την ιστορία. Η λαϊκή κωμωδία θέλω να γίνει το όχημα μιας επιπλέον σκέψης για το παρόν και το μέλλον μιας Ευρώπης που φαίνεται να χάνεται. Και επιπλέον, ένα στοίχημα θεατρικών προσμείξεων. Ο συνδυασμός της αφελούς θεατρικής ίντριγκας, με την ιστορικότητα μιας εποχής που μόνο η αφέλεια δεν τη χαρακτηρίζει και η αισθητική του ιταλικού νεορεαλισμού».
Ασχολείστε σταθερά με τις πιο σκοτεινές σελίδες της εγχώριας αλλά και παγκόσμιας ιστορίας. Θεωρείτε ότι είναι χρέος του θεάτρου να κάνει τον κόσμο να μην ξεχνά;
«Το Θέατρο είναι η τέχνη της μνήμης. Η θεατρική αναπαράσταση μεταφέρει εμπειρίες και βιώματα που δεν πρέπει να ξεχαστούν. Μπορεί να μετασχηματίζονται, να μεταμορφώνονται, πάντως η βαθύτερη ουσία των εμπειριών της κοινότητας με την αναπαράστασή της βοηθά στην εξερεύνηση για την βαθύτερη Α-λήθεια, όπου Α στερητικό και λήθη. Ναι, το Θέατρο μας βοηθά να μην ξεχνάμε, να προσεγγίζουμε ξανά και ξανά μέσα στα χρόνια που περνούν, αυτές τις ιστορίες που έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη. Ο συνεχής επαναπροσδιορισμός μας, με τις ιστορίες αυτές και τους μύθους, μας φέρνει όλο και πιο κοντά στην Α-λήθεια».
Μέσα από το φίλτρο της κωμωδίας, μπορούν να ειπωθούν σοβαρά ζητήματα;
«Η καλή κωμωδία αφηγείται πάντα σοβαρά ζητήματα. Η κωμωδία, πολλές φορές, μεταφέρει με ελαφρότητα και χιούμορ πολύ πικρές ιστορίες. Γι’ αυτό και πάντα στις καλές κωμωδίες που έχουν κάτι να πουν, νιώθουμε μαζί και ένα αίσθημα μιας αόριστης μελαγχολίας. Ιδιαίτερα αισθητό γίνεται αυτό στον Αριστοφάνη».
Πώς τα γεγονότα του παρελθόντος μπορούν να μιλήσουν στο κοινό σήμερα;
«Αυτή η έννοια του χρόνου είναι επινοημένη από εμάς τους ανθρώπους. Θα μπορούσαμε να δούμε το παρελθόν να μπλέκεται με το παρόν και το μέλλον. Θα μπορούσαμε να κυκλοφορούμε πολύ πιο ελεύθερα μέσα σε αυτό που έχουμε προσδιορίσει σαν γραμμικό χρόνο. Σίγουρα, πάντως, οι παρελθούσες εμπειρίες μπορούν να μας μιλήσουν για λάθη, που καλό θα ήταν να αποφύγουμε αν δεν θέλουμε να πούμε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Η επανάληψη της ιστορίας, ουκ ανδρός σοφού».
Τι σας δίνει δύναμη να συνεχίσετε το έργο σας και τι είναι ικανό να σας κόψει τα φτερά;
«Οι ευτυχισμένες συνεργασίες που δίνουν χαρά και πρόσθετο ενδιαφέρον στη δημιουργική διαδικασία. Που διευρύνουν αυτό που αρχικά νομίζεις ότι έφτασες. Που σε οδηγούν σε μία δημιουργική ενδοσκόπηση, με τελικό στόχο την εξωστρέφεια. Ναι, αυτά είναι κάποια από τα στοιχεία που μου δίνουν δύναμη. Τα φτερά μού τα κόβει η βίαιη επιβολή της μετριότητας. Η σιωπή, όχι σαν δημιουργική παύση του ήχου, αλλά σαν “δηθενιά” ή αδιαφορία. Δύναμη μου δίνει η νεότητα στη δημιουργία, ανεξαρτήτως φυσικής ηλικίας. Τα φτερά μού τα κόβει το γήρας στη δημιουργία, ανεξαρτήτως φυσικής ηλικίας».
Τι απολογισμό κάνετε από τη μέχρι τώρα θητεία σας στο τιμόνι του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας, και τι εύχεστε για το μέλλον;
«Αν δεν αισθανόμουν ότι ο μέχρι τώρα απολογισμός έχει θετικό πρόσημο, θα είχα παραιτηθεί. Το θέατρο, παρά τα προβλήματα με την πανδημία, ανέβασε πολλές παραστάσεις, περιόδευσε, δημιούργησε θεατρικό εργαστήρι για ερασιτέχνες, ταξίδεψε στο εξωτερικό, πήρε εξαιρετικές κριτικές, μια παράσταση του παρουσιάστηκε από κανάλι πανελλήνιας εμβέλειας.
Εύχομαι να είμαστε όλοι καλά και να μας δοθούν περισσότερες δυνατότητες για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να αφηγούμαστε με καλύτερες συνθήκες, ιστορίες που αποτελούν τη βάση του πολιτισμού μας. Να συνεχίσουμε να αφηγούμαστε τις ιστορίες που γεμίζουν τα μάτια δάκρυα και που φουσκώνουν τη γη και την καρδιά μας».
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Κωστής Σκαλιόρας
Διασκευή-Σκηνοθεσία: Γιάννης Μαργαρίτης
Σκηνικό-Κοστούμια: Carmencita Brojboiou
Πρωτότυπη μουσική, στίχοι και τραγούδια: Δημήτρης Οικονομάκης
Παραγωγή: ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας
Παίζουν οι ηθοποιοί: Αντιγόνη Δρακουλάκη, Ζερόμ Καλούτα, Δημήτρης Φραγκιόγλου, Χρυσάνθη Δούζη, Χριστός Νικολάου
Προγραμματισμένες στάσεις καλοκαιρινής περιοδείας
8 -9 Ιουλίου Κάστρο Καλαμάτας
14 Ιουλίου Δημοτικό θέατρο Λαμίας
22 Ιουλίου Κηποθέατρο Παπάγου Αθήνα
29 Αυγούστου Υπαίθριο θέατρο Συκεών – Νεαπόλεως, Θεσσαλονίκη
31 Αυγούστου Κάστρο Καλαμάτας
*Εν καιρώ, θ’ ανακοινωθούν κι άλλες στάσεις.
