Με το Βραβείο Ευρωπαϊκής Πολιτισμικής Κληρονομιάς/ Europa Nostra Award 2022 βραβεύτηκε το έργο στερέωσης και αποκατάστασης του Μνημείου της Επισκοπής στη Σίκινο.
Πρόκειται για ένα μαυσωλείο των ρωμαϊκών χρόνων που ανοικοδομήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. και διατηρήθηκε μέχρι σήμερα σχεδόν ακέραιο λόγω της μετατροπής του σε βυζαντινό ναό με αδιάλειπτη χρήση. Το αρχαίο οικοδόμημα συνδυάζεται με διαδοχικές επεμβάσεις κατά τον μεσαίωνα και τα νεώτερα χρόνια, προσφέροντας ένα μοναδικό παλίμψηστο ιστορικών περιόδων που σπάνια διασώζεται σε άλλες περιπτώσεις αρχαίων μνημείων.
Σοβαρά πληγωμένο από καταστροφικούς σεισμούς και ανθρώπινες επεμβάσεις ανά τους αιώνες, το μνημείο εγκαταλείφθηκε τον 20ό αιώνα. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων το 2016 αποφάσισε την αποκατάστασή του και την επαναλειτουργία του για το κοινό. Τη μελέτη αποκατάστασής του ανέλαβε το επιστημονικό προσωπικό της Εφορείας, εγχείρημα που υποστηρίχθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και το Ίδρυμα Α. & Μ. Μαρτίνου με τη χρηματοδότηση της στατικής και γεωτεχνικής μελέτης. Το συνολικό έργο αποκατάστασης του μνημείου χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Το εντυπωσιακό αρχαίο μαυσωλείο, που δημιουργήθηκε στους μεταβατικούς αιώνες της Ύστερης Αρχαιότητας, υπήρξε διαχρονικά τοπόσημο για το νησί της Σικίνου. Η αρχαιολογική έρευνα που έλαβε χώρα κατά την αναστήλωση του μνημείου εμπλούτισε τις γνώσεις μας για τα ταφικά μνημεία της ρωμαϊκής περιόδου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και για την βυζαντινή ναοδομία στις Κυκλάδες. Κατά τις εργασίες αποκατάστασης της Επισκοπής, αποκαλύφθηκαν πολύτιμα τεκμήρια του παρελθόντος, όπως επιγραφές και σπαράγματα ρωμαϊκών και βυζαντινών τοιχογραφιών, για την διατήρηση των οποίων εγκαταστάθηκε σύστημα παρακολούθησης μικροκλίματος. Το σημαντικότερο εύρημα ήταν ο ερμητικά σφραγισμένος, ασύλητος τάφος μιας γυναίκας της ανώτερης τάξης, ονόματι «Νεικώ».
Η κοινότητα της Σικίνου αφοσιωμένη στην αναστήλωση του μνημείου της Επισκοπής παρείχε κάθε υποστήριξη για την υλοποίηση του έργου. Με το κτήριο κλειστό για το κοινό επί μισό αιώνα, η τοπική κοινωνία προσδοκά να αποκαταστήσει τον ζωτικό δεσμό της με το εμβληματικό μνημείο, αρχικά με την αναβίωση του ετήσιου εορτασμού του Δεκαπενταύγουστου και στη συνέχεια εγκαινιάζοντας πολιτιστικές δραστηριότητες σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων σε αυτό τον απαράμιλλο αρχαιολογικό χώρο.
«Αυτό το έργο συνδύασε την μεθοδική έρευνα με την σχολαστική συντήρηση που είχαν ως αποτέλεσμα την υψηλής ποιότητας αποκατάσταση του μνημείου. Το μνημείο της Επισκοπής αποτελεί εξαιρετικό πολιτιστικό τοπόσημο για το οποίο είναι ιδιαίτερα υπερήφανη η μικρή νησιωτική κοινότητα. Κατά τις εργασίες αποκατάστασης του μνημείου επιδιώχθηκε η κατά το δυνατόν επανάχρηση αυθεντικών αρχιτεκτονικών μελών, όπως επίσης ενσωματώθηκαν λίθοι που περισυλλέχθηκαν από τον περιβάλλοντα χώρο του. Ο συνδυασμός αρχιτεκτονικών στοιχείων ενός μαυσωλείου της ρωμαϊκής εποχής με αυτά ενός βυζαντινού ναού δημιουργούν ένα μοναδικό μνημείο που είναι απλά καθηλωτικό», τόνισε η Κριτική Επιτροπή Απονομής του Βραβείου.
Βραβεία Europa Nostra
Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Πολιτισμικής Κληρονομιάς / Βραβεία Europa Nostra 2022 χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανακοίνωση των βραβείων έγινε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Europa Nostra. Αυτό το έτος, που σηματοδοτεί την 20ή επέτειο των κορυφαίων Βραβείων της Ευρώπης στον τομέα της πολιτισμικής κληρονομιάς, βραβεύονται 30 εξαιρετικά επιτεύγματα από 18 Ευρωπαϊκές χώρες σε 5 κατηγορίες. Οι τελευταίες ευθυγραμμίζονται πλήρως με τις τελευταίες εξελίξεις και προτεραιότητες που έχει θέσει η Ευρώπη σε ό,τι αφορά πολιτικές και πρακτικές στον τομέα της πολιτισμικής κληρονομιάς.
Το ένα από τα οκτώ ευρωπαϊκά βραβεία στην Κατηγορία της Συντήρησης απονέμεται στην Ελλάδα για την στερέωση και αποκατάσταση του Μνημείου της Επισκοπής στη Σίκινο.
Οι νικητές θα τιμηθούν στις 26 Σεπτεμβρίου στην Πράγα στην Τελετή Απονομής των Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτισμικής Κληρονομιάς, η οποία θα λάβει χώρα στο πρόσφατα ανακαινισμένο κτίριο της Κρατικής Όπερας, με οικοδεσπότες την Επίτροπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, Μariya Gabriel, και τον Πρόεδρο του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Europa Nostra, Δρ. Hermann Parzinger.
