Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα και σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη, παρουσιάζουν το Θέατρο Πορεία σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, για δεύτερη συνεχή καλοκαιρινή περίοδο -μετά από την επιτυχημένη περσινή περιοδεία.
Η πρώτη παράσταση στην Αττική θα δοθεί στο Θέατρο Πέτρας, τη Δευτέρα 11 Ιουλίου· κατόπιν, αφού περιοδεύσει στην περιφέρεια και την Κύπρο, το έργο θα επανέλθει σε αττικά θέατρα από τις 27 Αυγούστου έως και τις 19 Σεπτεμβρίου.
Στην τραγωδία αυτή, ο Αισχύλος πραγματεύεται την αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα, να υποκύψει στο θέλημα του «ανελέητου» Διός. Πρόκειται για μία σπαρακτική επίκληση του πάσχοντος Θεού για τον άνθρωπο. Μία επίκληση ενιαία, με συνεχή κλιμάκωση από την αρχή ως το τέλος, για τον άνθρωπο. Ένας ασταμάτητος αγώνα κατά της δύναμης της εξουσίας…
Ο Άρης Μπινιάρης, που πέρα από τη σκηνοθεσία ερμηνεύει και τον ρόλο του Κράτους, μίλησε μαζί μας.
Να ξεκινήσουμε με λίγα λόγια σας για το έργο;
«Στο έργο του Αισχύλου “Προμηθέας Δεσμώτης”, η σύλληψη, η δομή, η επεξεργασία του μύθου, έχουν για κέντρο τους τη μορφή του πάσχοντος θεού-προφήτη που ορθώνεται για τον άνθρωπο, απέναντι στον απολυταρχικό μηχανισμό μιας τυραννίδας. Το μεγάλο αυτό ζήτημα έχει αντανακλάσεις βαθιά υπαρξιακές πάνω στο πάσχων σώμα του Προμηθέα. Ο απεγκλωβισμός από ό,τι τον καταδυναστεύει, από ό,τι τελικά επιδιώκει να τον καταστρέψει, συνδέεται με εκείνη ακριβώς τη συνειδητοποίηση ότι μπορεί να υπάρξει χωρίς δυνάστες εξωτερικούς και χωρίς δεσμά εσωτερικά που τον κρατούν αγκυλωμένο. Ο Αισχύλος μάς προτείνει την ελπίδα ως αντίβαρο για να νικήσουμε τον θάνατο, γι’ αυτό και τοποθετεί τον Προμηθέα εκεί όπου κορυφώνεται η σκληρότητα και η αδιαλλαξία των κρατούντων αρχόντων απέναντι σε όποιον τολμήσει να αντιταχθεί στις αποφάσεις της ηγεμονίας. Από εκεί εκκινεί ο Προμηθέας να ηλεκτρίζει τις παρορμήσεις. Σαν φορέας μιας άγρυπνης ψυχικής διέγερσης, που δεν καταλαγιάζει, δεν σβήνει μα διαρκώς αυτο- αναφλέγεται και πυρετωδώς προκαλεί τα αντανακλαστικά μιας αφύπνισης».
Ποιες διαχρονικές αλήθειες συναντούμε στον πυρήνα του;
«Τί είναι τελικά αυτό που μας κρατάει πίσω; Τι είναι αυτό που καταστρέφει οτιδήποτε εξελικτικό επιθυμούμε; Ποιες διαδικασίες μας κρατάνε δέσμιους να εξαρτιόμαστε από οποίον ηγεμονεύει πάνω μας, ή μέσα μας με τρόπο σαδιστικό και αμείλικτο; Τα δεσμά που μας καθηλώνουν, τα δεσμά από τα οποία προσπαθούμε να ξεφύγουμε ενδέχεται να μην είναι μόνο εξωτερικά αλλά και βαθιά εσωτερικά. Πόσο συχνά αναρωτιόμαστε αν ο Προμηθέας αντικατοπτρίζει μια κατάσταση ψυχική που αντιπαλεύει μια άλλη δύναμη που μας “σαρώνει” εσωτερικά και μας “καταστρέφει” ολοσχερώς; Μπορούμε να αναγνωρίσουμε στα πρόσωπα και τις καταστάσεις του έργου αρχετυπικούς συμβολισμούς που ανταποκρίνονται σε ψυχικά δυναμικά που συγκρούονται μεταξύ τους και εν τέλει συμβάλλουν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και των επιλογών μας;»
Ο Προμηθέας, ως σύμβολο αντίστασης, τι χρήσιμο έχει να μας πει σήμερα –σε αυτή την πολυδιάστατα δύσκολη εποχή που διανύουμε;
«Ζούμε μια εποχή συγκλονιστικών αλλαγών, που χρειάζεται μεγάλη επαγρύπνηση. Η τεχνολογική επανάσταση καλπάζει με απίστευτα ραγδαίους ρυθμούς. Ταυτόχρονα, ο πλανήτης χτυπάει ισχυρά καμπανάκια σε σχέση με την κλιματική αλλαγή. Είμαστε σε ένα ακραία μεταβατικό στάδιο. Ποια πραγματικά είναι τα μέσα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ώστε να εξελιχθούμε; Ποιες αλλαγές χρειάζεται να επιφέρουμε στο σώμα της κοινωνίας αλλά και στην προσωπική μας συμπεριφορά, ώστε να μην καταστρέφουμε, ως άλλος Δίας, οτιδήποτε μας βελτιώνει; Μια ρηξικέλευθη μετατόπιση θα έρθει μέσα από τη συνειδητοποίηση της νέας πραγματικότητας και των αιτημάτων της».
Μιλήστε μας και για τον ρόλο του Κράτους, που κρατάτε στην παράσταση.
«Θα σας μιλήσω για τον διπλό “ρόλο” του ηθοποιού-σκηνοθέτη, το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την τελική φόρμα της παράστασης και είναι ανεξάρτητο του ρόλου τον οποίο κρατάω. Όταν παίρνω μέρος στην παράσταση, μπορώ να αφουγκραστώ καλύτερα τον εσωτερικό ρυθμό της, να αφουγκραστώ με το σώμα μου τους κραδασμούς που παράγει και, αντίστοιχα, να δώσω κατευθύνσεις. Επειδή, μέχρι στιγμής, τις παραστάσεις που έχω σκηνοθετήσει διατρέχει μια οργανική σχέση των επιμέρους στοιχείων -αναπνοή, φωνή, κίνηση, μουσική, κ.ά.-, είναι για μένα πιο εύκολο να αντιληφθώ βιωματικά τον εσωτερικό παλμό της εκάστοτε παράστασης».
Κάποια κεντρικά σημεία της σκηνοθετικής προσέγγισής σας;
«Το στοιχείο της ζωντανής μουσικής αλλά και της μουσικότητας του λόγου καθορίζουν, σε μεγάλο βαθμό, τη δυναμική της παράστασης και διαμορφώνουν μαζί με τα εκφραστικά μέσα των ηθοποιών αλλά και τη συμβολή του αισθητικού πλαισίου -σκηνικά, κοστούμια, φωτισμοί-, ένα παλλόμενο περιβάλλον, όπου αναδεικνύονται τα πρόσωπα μιας παλιάς, μα πάντα επίκαιρης ιστορίας: όργανα εκτελεστικά, καιροσκόποι σύμβουλοι, εθελόδουλοι που μεταφέρουν τελεσίγραφα μαζί με τους φύλακες – ακόλουθους που τους συνοδεύουν, προτάσσουν αμείλικτα, άλλοτε την τυφλή υπακοή στις αποφάσεις του Δία, άλλοτε την καταναγκαστική συστράτευση στους δόλιους σκοπούς του. Κάθε εκπρόσωπος της άρχουσας τάξης μαρτυρά, με την παρουσία του, τις σκοτεινές μεθόδους της ηγεμονίας και επιβεβαιώνει τον άσπλαχνο χαρακτήρα μιας αμείλικτης θεσμικής ιεραρχίας».
Κάτι που θα θέλατε, αν γινόταν, να αλλάξει αμέσως στην Ελλάδα;
«Η απαγκίστρωση, η άμεση απομάκρυνση από δυνητικά πολύ επικίνδυνες αντιλήψεις και πεποιθήσεις που καθορίζουν τη συμπεριφορά μας και τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις, ακριβώς επειδή διακατέχονται από το συναίσθημα του φθόνου. Να σταματήσουμε, δηλαδή, να ποθούμε να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα και να ξεκινήσουμε να αναζητούμε τρόπους εκπλήρωσης των προσωπικών μας επιθυμιών».
Και κάτι που αγαπάτε πολύ στη χώρα μας;
«Σ’ αυτή τη φάση, δυστυχώς, δεν μπορώ να εστιάσω σε κάτι που αγαπάω πολύ στην Ελλάδα, ακριβώς γιατί οι παθογένειες, όπως αυτή που ανέφερα στην προηγούμενη ερώτηση, συναντιόνται πια στην πιο βαριά τους μορφή. Έχει έρθει η στιγμή που η ελληνική κοινωνία χρειάζεται να κάνει ουσιαστική ενδοσκόπηση μέσω της ανάλυσης και της αυτοπαρατήρησης και να θεραπευθεί στο βαθμό που μπορεί και, φυσικά, θέλει».
Θα μας πείτε έναν ή και περισσότερους τίτλους αγαπημένων βιβλίων;
«Θα διαλέξω να αναφερθώ και πάλι στο “Θείο τραγί” του Γιάννη Σκαρίμπα, όχι μόνο γιατί είναι ένα συγκλονιστικό βιβλίο αλλά και γιατί αποτέλεσε για εμένα ένα σημείο εκκίνησης μιας σκηνικής γλώσσας που συνδυάζει τη μουσική, την αφήγηση και την αναπαράσταση και που έμελλε, ως θεατρικός “τρόπος”, να επιδράσει σε όλες τις παραστάσεις που σκηνοθέτησα έκτοτε».
Να κλείσουμε με κάτι που σας φτιάχνει τη διάθεση;
«Αυτό είναι κάτι μεταβλητό ανάλογα με την περίοδο που διανύω αλλά και με τις συνθήκες που επικρατούν στον κοινωνικό περίγυρο. Στην παρούσα φάση ετοιμαζόμαστε για την περιοδεία του “Προμηθέα”, πράγμα που με ευχαριστεί ιδιαιτέρως, γιατί θα μας δοθεί η ευκαιρία να ταξιδέψουμε σε διαφορετικά μέρη ανά την Ελλάδα. Αυτή η επαφή με διαφορετικούς τόπους και τοπία “θεραπεύει” με κάποιον τρόπο τις “πληγές” που προέκυψαν από το κλείσιμο και τους περιορισμούς της πανδημίας».
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης
Μουσική Σύνθεση: Φώτης Σιώτας
Σκηνικά: Μαγδαληνή Αυγερινού
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου
Επιμέλεια κίνησης – Χορογραφίες: Εύη Οικονόμου
Σύμβουλος δραματουργίας: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου
Μετρική ανάλυση πρωτοτύπου: Καίτη Διαμαντάκου
Επιστημονική συνεργάτης: Κατερίνα Διακουμοπούλου
Βοηθός σκηνοθέτη: Δώρα Ξαγοράρη
Βοηθός σκηνογράφου: Ξένια Παπατριανταφύλλου
Βοηθός ενδυματολόγου: Αλέξανδρος Γαρνάβος
Bοηθός φωτιστή: Ναυσικά Χριστοδουλάκου
Ειδικές κατασκευές – γλυπτική: Eργαστήριο Δήμητρα Καίσαρη
Επιμέλεια μακιγιάζ: Eύη Ζαφειροπούλου
Διεύθυνση Παραγωγής: Στέλλα Γιοβάνη
Οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής: Βασιλεία Τάσκου, Άννα Πασπαράκη
ΔΙΑΝΟΜΗ
Προμηθέας: Γιάννης Στάνκογλου
Κράτος: Άρης Μπινιάρης
Βία/ Ακόλουθος Ωκεανού & Ερμή: Κωνσταντίνος Γεωργαλής
Ήφαιστος / Ακόλουθος Ωκεανού & Ερμή: Δαυίδ Μαλτέζε
Ωκεανός: Αλέκος Συσσοβίτης
Ιώ: Νάνσυ Μπούκλη
Ερμής: Ιωάννης Παπαζήσης
Ακόλουθοι Κράτους και Βίας: Κατερίνα Δημάτη, Γρηγορία Μεθενίτη
Χoρός (Αλφαβητικά):
Δήμητρα Βήττα
Ελένη Βλάχου
Φιόνα Γεωργιάδη
Κατερίνα Δημάτη
Δάφνη Κιουρκτσόγλου
Δάφνη Νικητάκη
Γρηγορία Μεθενίτη
Αλεξία Σαπρανίδου
Θάλεια Σταματέλου
Μουσικός επί σκηνής: Σταμάτης Φουσέκης
Διάρκεια: 70 λεπτά
Το αναλυτικό πρόγραμμα της περιοδείας του «Προμηθέα Δεσμώτη»
IΟΥΛΙΟΣ
Δευτέρα 11/7 – ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ Θέατρο Πέτρας
Τετάρτη 13/7 – ΒΟΛΟΣ Θέατρο Νέας Ιωνίας
Πέμπτη 14/7 – ΛΑΡΙΣΑ Θέατρο Αλκαζάρ
Παρασκευή 15/7 – ΤΡΙΚΑΛΑ Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο Φρουρίου
Σάββατο 16/7 – ΔΙΟΝ Αρχαίο Θέατρο Δίου
Παρασκευή 22/7 & Σάββατο 23/7 – ΚΥΠΡΟΣ Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος – Αρχαίο Θέατρο Κουρίου
Τρίτη 26/7 – ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ Ανοιχτό θέατρο Ορεστιάδας
Τετάρτη 27/7 – ΚΑΒΑΛΑ Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων
Παρασκευή 29/7 – ΣΙΒΗΡΗ Αμφιθέατρο Σίβηρης
Σάββατο 30/7 – ΜΟΥΔΑΝΙΑ Αμφιθέατρο Ν. Μουδανιών
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Τρίτη 2/8 – ΙΩΑΝΝΙΝΑ Θέατρο Ε.Η.Μ – Φρόντζου
Τετάρτη 3/8 – ΚΟΖΑΝΗ Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο Κοζάνης
Πέμπτη 4/8 – ΠΡΕΒΕΖΑ Δημοτικό Κηποθέατρο “Γιάννης Ρίτσος”
Παρασκευή 5/8 – ΛΕΥΚΑΔΑ Ανοιχτό Θέατρο Λευκάδας,
Δευτέρα 8/8 – ΠΑΡΟΣ Φεστιβάλ Πάρκου Πάρου
Τρίτη 9/8 – ΑΝΔΡΟΣ Ανοιχτό θέατρο Άνδρου, Χώρα
Καλαμάτα 21/8 – ΚΑΛΑΜΑΤΑ Θέατρο Κάστρου Καλαμάτας
Δευτέρα 22/8 – ΗΛΙΔΑ Θέατρο Αρχαίας Ήλιδας
Τρίτη 23/8 – ΑΙΓΙΟ Υπαίθριο Θέατρο “Γεώργιος Παππάς”
Σάββατο 27/8 – ΧΑΛΑΝΔΡΙ Φεστιβάλ Ρεματιάς
Τετάρτη 31/8 – ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Θέατρο Δάσους
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
Παρασκευή 2/9 – ΡΟΥΜΕΛΗ Αρχαιολογικός χώρος Θερμοπυλών
Σάββατο 3/9 – ΝΕΑ ΜΑΚΡΗ Αμφιθέατρο Νέας Μάκρης
Πέμπτη 8/9 – ΠΑΤΡΑ Δημοτικό Θερινό Θέατρο
Παρασκευή 9/9 – ΘΗΒΑ Θέατρο Μοσχοποδίου
Δευτέρα 12/9 – ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ Θέατρο “Δ. Κιντής”
Τρίτη 13/9 – ΠΕΙΡΑΙΑΣ Βεάκειο Θέατρο
Τετάρτη 14/9 – ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ Θέατρο “Αλίκη Βουγιουκλάκη”
Παρασκευή 16/9 – ΝΙΚΑΙΑ Κατράκειο Θέατρο
Σάββατο 17/9 & 18/9 – ΠΑΠΑΓΟΥ Κηποθέατρο Παπάγου
Δευτέρα 19/9 – ΒΥΡΩΝΑΣ Θέατρο Βράχων
