Την τελευταία του πνοή άφησε, σε ηλικία 92 ετών, ο Ροβήρος Μανθούλης. Ο σπουδαίος συγγραφέας και σκηνοθέτης νοσούσε από κορωνοϊό, ενώ το τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν σε νοσοκομείο του Παρισιού.
Ο Ροβήρος Μανθούλης γεννήθηκε στην Κομοτηνή και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο και το πρώτο του βιβλίο, η ποιητική συλλογή Σκαλοπάτια, εκδόθηκε το 1949. Από το 1949 έως το 1953 σπούδασε Κινηματογράφο και Θέατρο στο Πανεπιστήμιο Syracuse στη Νέα Υόρκη.
Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1953 συνεργάστηκε στην αρχή με το «Θέατρο της Τετάρτης» του Ε.Ι.Ρ. και στη συνέχεια ίδρυσε – μαζί με τον Μιχάλη Κατσαρό – μία κινηματογραφική εταιρία, η οποία, όμως, διαλύθηκε σύντομα.
Θέλοντας να βοήσει την κινηματογραφική εκπαίδευση, ανέλαβε τη διεύθυνση σπουδών σε δυο, διαδοχικά, κινηματογραφικές σχολές. Στη Σχολή Σταυράκου και στη Σχολή Ιωαννίδη.
Το 1958, γύρισε την πρώτη του ταινία, ένα ντοκιμαντέρ για τη Λευκάδα, το οποίο είναι το πρώτο ελληνικό ντοκιμαντέρ. Η διάδοση των ντοκιμαντέρ ήταν ένας τομέας στον οποίο αφιερώθηκε και το 1960 ίδρυσε την «Ομάδα των 5», με τους Ηρακλή Παπαδάκη, Φώτη Μεσθεναίο, Γιάννη Μπακογιαννόπουλο και Ρούσσο Κούνδουρο.
Στη συνέχεια «γεννήθηκαν» οι ταινίες «Ψηλά τα Χέρια Χίτλερ» και «Πρόσωπο με Πρόσωπο», που παρουσιάστηκε σε φεστιβάλ στη Γαλλία ακριβώς την ημέρα της εγκαθίδρυσης της Χούντας.
Επόμενος σταθμός ήταν το πρόγραμμα «Στην Αφίσα του Κόσμου», που έλαβε διθυραμβικές κριτικές, και μερικές παραγωγές στις ΗΠΑ.
Τότε αρχίζει και η σειρά των πολιτιστικών ντοκιμαντέρ με τον γενικό τίτλο «Μια χώρα, μια μουσική», που έφερε τον Μανθούλη σε πολλές χώρες των 5 ηπείρων (Ιρλανδία, Ουγγαρία, Αίγυπτο, Υεμένη, ΗΠΑ, Σικελία, Κούβα, Αργεντινή, Βραζιλία, Καναδά, Αυστραλία, Ισραήλ κλπ, και στην Ελλάδα όταν έπεσε η χούντα).
Λίγο μετά την πτώση της χούντας η κυβέρνηση πρότεινε στον Μιχάλη Κακογιάννη να αναλάβει την Τηλεόραση (1975). Εκείνος αρνήθηκε και υπέδειξε τον Μανθούλη. Ο Καραμανλής του ανέθεσε την καλλιτεχνική διεύθυνση της ΕΡΤ.
Μετά την αποχώρησή του συνέχισε τα ταξίδια και μετά από μία σύντομη επιστροφή στην κρατική τηλεόραση γύρισε τις «Ακυβέρνητες πολιτείες», η οποία έχει μεταδοθεί δεκάδες φορές στη γαλλική τηλεόραση.
Το 1991, εκλέχτηκε Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Παρισιού, την οποία προσπάθησε να κάνει ένα ελληνικό πολιτιστικό κέντρο. Ίδρυσε εκεί κινηματογραφική λέσχη, εγκαινίασε ένα περιοδικό και οργάνωσε σεμινάρια με πανεπιστημιακούς, σαν ένα λαϊκό πανεπιστήμιο. Παράλληλα, γύρισε μια σειρά ταινιών πάνω στους Έλληνες του Παρισιού.
Συλλυπητήριο μήνυμα της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη
Σκηνοθέτης, ποιητής, διανοούμενος, δάσκαλος, αρθρογράφος, ο Ροβήρος Μανθούλης συνέδεσε στενά το έργο του με τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας, είτε με τις ταινίες που γύρισε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, είτε με την πολύπλευρη δράση του ενώ βρισκόταν εξόριστος στη Γαλλία κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Πληθωρική προσωπικότητα, συνεργάστηκε με σπουδαίους διεθνείς καλλιτέχνες, βρέθηκε στο περιβάλλον τους, δημιούργησε μαζί τους, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο εξερευνώντας με την κάμερα, ανθρώπους, χώρες, ιδέες. Ο Ροβήρος Μανθούλης αφήνει ένα σημαντικό αποτύπωμα με το έργο του, στον κινηματογράφο μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης, αλλά και στην δημόσια τηλεόραση, με την οποία ασχολήθηκε συστηματικά. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του και στους πολλούς φίλους του.
Συλλυπητήριο μήνυμα του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη
Με μεγάλη θλίψη αποχαιρετούμε σήμερα τον άνθρωπο που σφράγισε όχι μόνο τον ελληνικό κινηματογράφο και την τηλεόραση αλλά και τη γαλλική τηλεόραση και κέρδισε διεθνή αναγνώριση. Ο Ροβήρος Μανθούλης βαθιά πολιτικοποιημένος και στρατευμένος από πολύ νέος έχοντας ζήσει την δικτατορία του Μεταξά, την κατοχή, τον εμφύλιο και όλα τα ταραγμένα χρόνια της μεταπολεμικής εποχής, αφού σπούδασε πολιτικές επιστήμες στράφηκε στον κινηματογράφο για να ασχοληθεί κυρίως με το ντοκιμαντέρ.
Μετά τις σπουδές στην Αμερική επέστρεψε στην Ελλάδα και εργάστηκε συστηματικά για τη διάδοση του ντοκιμαντέρ ιδρύοντας για αυτό το σκοπό κ την ομάδα των 5. Γύρισε ο ίδιος πολλά ντοκιμαντέρ μεταξύ των οποίων το εμβληματικό Η Ακρόπολη των Αθηνών. Εργάστηκε για πολλά χρόνια στην ελληνική τηλεόραση και από τη θέση του Διευθυντή της ΕΡΤ συνέβαλλε αποφασιστικά στον εκσυγχρονισμό της οδηγώντας την στην νέα εποχή.
Δεκάδες ταινίες, τηλεοπτικές σειρές τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία όπου έζησε ως αυτοεξόριστος την εποχή της δικτατορίας γυρίζοντας ντοκιμαντέρ για την κατάσταση στην Ελλάδα με την Μελίνα Μερκούρη, τον Μίκη Θεοδωράκη κ την Μαρία Φαραντούρη μεταξύ άλλων, ποίηση, λογοτεχνία, μελέτες, μεταφράσεις, πολυβραβευμένος ως σκηνοθέτης αλλά και εμβληματικός κινηματογραφιστής και διανοούμενος με βαθιά πολιτική σκέψη και κοινωνική συνείδηση, βιωμένη γνώση και ιδιαίτερο ταλέντο.
Ανεκτίμητη η προσφορά του, τεράστια η παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του.
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αποχαιρετά τον Ροβήρο Μανθούλη
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αποχαιρετά με συγκίνηση τον Ροβήρο Μανθούλη, έναν σπουδαίο σκηνοθέτη, στοχαστή και άνθρωπο, που αφήνει πίσω του μια πολύτιμη παρακαταθήκη. Πρωτοπόρος του ελληνικού ντοκιμαντέρ και ταξιδιώτης του κινηματογράφου, αλλά και της μουσικής στα πέρατα του κόσμου, ο Ροβήρος Μανθούλης υπήρξε μια μεγάλη προσωπικότητα του ελληνικού πολιτισμού και ένας μαχητής της δημοκρατίας. Ο Ροβήρος Μανθούλης έγραψε το δικό του μεγάλο κεφάλαιο στο ελληνικό σινεμά: δημιουργός του ντοκιμαντέρ μικρού μήκους Λευκάδα, νησί των ποιητών (1958) και σκηνοθέτης μεγάλων επιτυχιών του εμπορικού σινεμά (Κυρία Δήμαρχος, Οικογένεια Παπαδοπούλου), ο Μανθούλης άγγιξε την κορυφή της σκηνοθετικής του καριέρας αρχικά με το αντιπολεμικό διαμάντι Ψηλά τα χέρια Χίτλερ (1962), αλλά κυρίως με το -βγαλμένο από το σινεμά του Ρενέ και του Ρομέρ- Πρόσωπο με πρόσωπο (1966), που γνώρισε την αποθέωση στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και κέρδισε το βραβείο Σκηνοθεσίας. Ήταν πάντα ένας αγαπημένος δημιουργός του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με τις περισσότερες ταινίες του να έχουν αποσπάσει σημαντικά βραβεία. Στην περίοδο της Δικτατορίας, ως αυτοεξόριστος στο Παρίσι, παρουσίασε τη διάσημη σειρά ντοκιμαντέρ Στην αφίσα του κόσμου, όπου συνομίλησε με κορυφαίες προσωπικότητες της μουσικής, ενώ παράλληλα ταξίδεψε στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη, παρουσιάζοντας μουσικές του κόσμου. Η αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα τον βρήκε στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της ΕΡΤ, όπου μας χάρισε την αξέχαστη σειρά εκπομπών Παρασκήνιο, την οποία ανέθεσε στους Λάκη Παπαστάθη και Τάκη Χατζόπουλο, καθώς και το αλησμόνητο Μια ταινία, μια συζήτηση με τον Γιάννη Μπακογιαννόπουλο, που λειτούργησε ως δωρεάν κινηματογραφικό μάθημα για μια ολόκληρη χώρα. Το έργο και η συμβολή του Ροβήρου Μανθούλη στο ελληνικό σινεμά είναι αδύνατον να αποτυπωθούν μέσα σε λίγες γραμμές ακριβώς επειδή ανήκουν στη σφαίρα του ανεκτίμητου. Από εμάς ένα βαθύ και ειλικρινές ευχαριστώ. Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του.
H Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών αποχαιρετά τον Ρ. Μανθούλη
«Τίμησε με το έργο του τον ελληνικό αλλά και τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, ιδιαίτερα στο είδος του ντοκιμαντέρ σε όλες του τις κατηγορίες», τονίζεται στο αποχαιρετιστήριο μήνυμα της ΕΕΣ για τον Ροβήρο Μανθούλη, της οποίας υπήρξε επίτιμο μέλος.
«Ο Ροβήρος Μανθούλης υπήρξε ένας πολίτης του κόσμου, μας δίδαξε σεμνά και αθόρυβα ότι για να γίνεις καλλιτέχνης πρέπει να ζεις σαν καλλιτέχνης, να γίνεις ο ίδιος έργο τέχνης, πράγμα που τήρησε και διατήρησε μέχρι το τέλος χωρίς να φοβάται κανένα τίμημα. Το πλούσιο έργο του και οι σπάνιες γνώσεις του γαλούχησαν πολλές γενιές καλλιτεχνών που μέχρι και σήμερα μετάλαβαν το λόγο του ως θεία κοινωνία. Ο Ροβήρος Μανθούλης άφησε την τελευταία του πνοή το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης στο Παρίσι στο νοσοκομείο. Στο πλευρό του μέχρι την τελευταία στιγμή βρίσκονταν ο μοναδικός γιος του Αλέξης Μανθούλης. Κι έτσι έκλεισε ο κύκλος ζωής και δημιουργίας ενός επωνύμου Έλληνα κινηματογραφιστή, την ίδια μέρα που η τότε Δικτατορία έμελλε να εισβάλει και να ανακόψει και τη δική του καλλιτεχνική δράση στον ελλαδικό χώρο. Η χούντα -σαν σήμερα- τον βρήκε στο φεστιβάλ της Ιέρ, όπου λόγω της δήλωσής του εναντίον των συνταγματαρχών, του αφαίρεσαν την ιθαγένεια και έζησε εξόριστος στο Παρίσι. Η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών υποκλίνεται στην μνήμη του!».
Συλλυπητήριο μήνυμα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου
Ο Ροβήρος Μανθούλης πέθανε σήμερα στο Παρίσι, την πόλη που έγινε η δεύτερη πατρίδα του μετά τον ερχομό της δικτατορίας στην Ελλάδα. Η απώλειά του προκαλεί θλίψη στην κινηματογραφική μας κοινότητα.
Ο Ροβήρος Μανθούλης ανήκει στη γενιά που έζησε τον πόλεμο. Γύρω από αυτόν, γύρω από την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων υπό τον φόβο της ναζιστικής κατοχής, περιστρέφεται και η ταινία του «Ψηλά τα χέρια Χίτλερ» που τον έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό το 1962. Σε αυτό το γλυκόπικρο έργο δύο αντιήρωες, που προσπαθούν να επιβιώσουν στην κατεχόμενη Αθήνα, φέρνουν μια ανεπαίσθητη αύρα ανανέωσης στο λεγόμενο εμπορικό ελληνικό σινεμά. Η αύρα αυτή θα γίνει πιο αισθητή το 1966 στην ταινία του «Πρόσωπο με πρόσωπο».
Ο Ροβήρος Μανθούλης ανήκει επίσης στους πρωτοπόρους του ελληνικού ντοκιμαντέρ. Το κινηματογραφικό αυτό είδος το υπηρέτησε και στη γαλλική τηλεόραση.
Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια στους οικείους του.
Tαινιοθήκη της Ελλάδος: Αντίο σε έναν από τους τελευταίους «μεγάλους» της γενιάς του
«Σήμερα δεν έφυγε μόνο ένας από τους πρωτοπόρους της ανανέωσης του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Ούτε ένας από τους πρωτεργάτες του ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα. O σκηνοθέτης, συγγραφέας και ποιητής Ροβήρος Μανθούλης, που πέθανε σε ηλικία 92 ετών στο Παρίσι, ήταν μια σπάνια περίπτωση δημιουργού και ανθρώπου. Διότι συνδύαζε ταλέντο και ήθος. Ήταν ένας από τους τελευταίους “μεγάλους” της γενιάς του», αναφέρει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος σε συλλυπητήριο μήνυμά της.
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, «ως ελάχιστο φόρο τιμής στον Ροβήρο Μανθούλη, έχει ξεκινήσει τη διαδικασία ψηφιακής αποκατάστασης της ιστορικής ταινίας του “Πρόσωπο με Πρόσωπο”, την οποία θα προβάλλει τον Ιούνιο στο πλαίσιο του 12ου Φεστιβάλ Πρωτοριακού Κινηματογράφου της Αθήνας, μαζί με ένα επεισόδιο από τις “Ακυβέρνητες Πολιτείες” σε συνεργασία με την ΕΡΤ που θα δείξει το σύνολο της σειράς».
Ο Ροβήρος Μανθούλης «μετά τις σπουδές του στις ΗΠΑ, στο Syracuse University, εντρύφησε στο ντοκιμαντέρ με σπουδαία αποτελέσματα.Στη συνέχεια στράφηκε στην μυθοπλασία και με την ταινία του “Πρόσωπο με Πρόσωπο” κατέκτησε μια προσωπική γραφή και μια θέση στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Γύρισε 122 ταινίες, εξέδωσε 17 βιβλία και διηύθυνε την ΕΡΤ-1 και ΕΡΤ-2. Εφηβος συμμετείχε στην Αντισταση, ενω κατά μια απίστευτη σύμπτωση, έφυγε από κοντά μας ανήμερα της 21ης Απριλίου, ημέρα της επετείου του πραξικοπήματος στην Ελλάδα. Την μέρα αυτή, πρν από 55 χρόνια ακριβώς, το προφητικό του “Πρόσωπο με πρόσωπο” παίζεται στο Φεστιβάλ της Υέρ, η ταινία γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό και προσκαλείται εκτός συναγωνισμού στο Φεστιβάλ Καννών. Ο Μανθούλης κάνει δηλώσεις εναντίον της δικτατορίας που κάνουν το γύρο του κόσμου, η ταινία του απαγορεύεται από την Χούντα, και, αυτοεξόριστος στο Παρίσι, προκειμένου να συντηρήσει την οικογένεια του, ξεκινά μια μακρόχρονη και δημιουργική συνεργασία με την Γαλλική Τηλεόραση. Γρήγορα αναδεικνύεται ως ένας από τους σημαντικότερους έλληνες σκηνοθέτες της διασποράς.
Ακολουθεί μια λαμπρή σταδιοδρομία με σταθμούς τα “Μπλουζ με σφιγμένα δόντια”,”Βίοι παράλληλοι του Εμφυλίου”, τη μεταφορά στην τηλεόραση του μυθιστορήματος του Τσίρκα “Ακυβέρνητες πολιτείες” και εξαιρετικά μουσικά ντοκιμαντέρ.
Η Ταινιοθήκη αποχαιρετά έναν σπουδαίο δημιουργό, έναν αξιαγάπητο άνθρωπο, μια μοναδική προσωπικότητα που συνδύασε τεράστιο ταλέντο με ενσυναίσθηση».
