Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Στο πλαίσιο πανευρωπαικής περιοδείας, το «Tea Ceremony» μια πρωτότυπη παράσταση devised theater των SrslyYours, θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην Αθήνα, στο Bios, για τέσσερις μόνο βραδιές, στις 1, 2, 3 και 4 Απριλίου [Πειραιώς 84].
Σε δραματουργία και σκηνοθεσία του Achim Wieland και με «οικοδέσποινα» τον βραβευμένο ηθοποιό Μάριο Ιωάννου, η παράσταση μεταφέρει το κοινό της, σε ένα ιαπωνικό δωμάτιο όπου τελείται μια παραδοσιακή τελετή τσαγιού.
Η Γκέισσα Κικουνοχάνα δημιουργεί ένα μεταξένιο τοπίο για το πνεύμα και τις αισθήσεις των παρευρισκόμενων. Όλα είναι αρμονικά και ιδανικά, μα δεν μένουν εκεί. Το ανήσυχο πνεύμα της, την παρασύρει σε ερωτήσεις που ηχούν σαν εκρήξεις στο αρμονικό περιβάλλον. Οι απαντήσεις οδηγούν σε ένα ταξίδι από ζοφερές αλήθειες.
Ο μονόλογος, που παρουσιάζεται στα αγγλικά, αποτελεί ένα κοινωνικοπολιτικό σχόλιο στην εκμετάλλευση του ισχυρού εις βάρος του αδυνάμου και στο υπέρτατο τίμημα που πληρώνει η ανθρωπότητα στο σκοτεινό και αδηφάγο σύστημα που συντηρεί και από το οποίο μοιραία σαγηνεύεται.
Είχαμε τη χαρά, να μιλήσουμε με τον Μάριο Ιωάννου.
Να ξεκινήσουμε με λίγα λόγια σας για το διεθνές Ensemble Srsly Yours και μια περιγραφή τού devised theater;
«Είναι ένα λαϊκό παραμύθι από τη Βρέμη, που μου το χάρισε εξαίσια Γερμανίδα ηθοποιός με την οποία συνεργαστήκαμε πριν κάποια χρόνια. Έχει τίτλο “Οι Μουσικοί της Βρέμης”. Περιγράφει την πορεία ενός γάιδαρου που μπουχτισμένος και κουρασμένος από το αγρόκτημα που δούλευε, φεύγει προς την πόλη για να φτιάξει μια Μουσική Ορχήστρα με ζώα. Η μια συνάντηση έφερνε την άλλη, και σιγά σιγά η παρέα τους δημιουργήθηκε. Κάπως έτσι και με εμάς. Συναντηθήκαμε με τον Achim Wieland στην Αθήνα, πριν 18 χρόνια. Αποφασίσαμε να ανεβάσουμε τον “Βόυτσεκ” με δυο ηθοποιούς. Εκεί έγινε η αρχή. Η βόλτα μας στο δάσος συνεχίστηκε και στέλνουν οι συμπτώσεις οι καλές, καλλιτέχνες που οι απαιτήσεις κάθε παράστασης αναζητούν κατά καιρούς. Η παρέα μας δε σταμάτησε ποτέ να μεγαλώνει. Ιδέα του Achim ήταν να βαφτιστούμε SrslyYours και να ανεβάζουμε έργα αγγλόφωνα και να περιοδεύουμε στην Ευρώπη. Ζει ο κάθε ένας από εμάς, σε άλλα μήκη και πλάτη της γης, και προχωρά με τη δική του πορεία. Μέχρι στιγμής, το SrslyYours Ensemble αριθμεί καλλιτέχνες από Κύπρο, Ελλάδα, Σουηδία, Ελβετία, Γερμανία και Ιαπωνία. Τον Achim Wieland και εμένα, που είμαστε οι καλλιτεχνικοί διευθυντές του σχήματος, μας ενδιαφέρει να μιλάμε για θέματα δύσκολα που αφορούν στον κόσμο που ζούμε. Φιλοδοξία μας να βάζουμε το μαχαίρι στο κόκκαλο, με όχημα τον ποιητικό ρεαλισμό. Στα λίγα χρόνια πορείας μας έχουμε δημιουργήσει τα έργα “Fear Industry”, “Egoland” και “Picture Perfect”. Όλα τα έργα που μόλις ανέφερα όπως και το “Tea Ceremony” τα δημιουργήσαμε από το τίποτα· από μια ιδέα. Και με αφετηρία αυτό, θα συνεχίσω ως προς το πώς βιώνουμε εμείς το Devised Θέατρο. Μπαίνουμε στο στούντιο προβών και ξεκινάμε, όπως είπα, σε άγραφο χαρτί. Αυτοσχεδιάζουμε, ερευνούμε, μαζεύουμε υλικό, κόβουμε και ράβουμε. Σκηνοθέτης και ηθοποιοί συνθέτουν σιγά σιγά το κείμενο. Παράλληλα, έρχεται με ιδέες ο μουσικός, ο χορογράφος, ο σκηνογράφος, ο ενδυματολόγος και βάζει το λιθαράκι του. Ένα μωσαϊκό, από χέρια κάμποσα καμωμένο».
Ποια θέματα βρίσκονται στο επίκεντρο της παράστασης «Tea Ceremony»;
«Η παράσταση μιλά για τη φρίκη των σύγχρονων μορφών δουλείας -όπως η παιδική δουλεία, η δουλεία χρέους, η καταναγκαστική εργασία, η παράνομη διακίνηση και εμπορία ανδρών, γυναικών και παιδιών με σκοπό τη σεξουαλική και εργασιακή εκμετάλλευση και άλλα τέτοια βάρβαρα θέματα. Έρευνα, το 2016, κατέδειξε ότι πάνω από 40 εκατομμύρια άνθρωποι είναι θύματα της σύγχρονης δουλείας και 152 εκατομμύρια παιδιά θύματα της καταναγκαστικής εργασίας.
Αν είχαν στόμα να μιλήσουν, τα αγαθά που χρησιμοποιούμε θα έλεγαν πολύ θλιβερές αλήθειες. Η Κικουνοχάνα αυτό κάνει. Αφήνει τα υλικά που χρησιμοποιεί κατά τη διάρκεια μιας τελετής τσαγιού να πουν την ιστορία τους. Δεν θα πω άλλα, γιατί οι Γκέισες κρατούν καλά τα μυστικά τους, και τα φανερώνουν μόνο, σε τελετές τσαγιού…»
Πώς προέκυψε η ιδέα να παρουσιαστούν επώδυνες αλήθειες, μέσα από μία τελετή τσαγιού και το στόμα μιας Γκέισας;
«Ο υπέροχος κόσμος του καπιταλισμού, όπου το κέρδος έχει προτεραιότητα έναντι της ανθρώπινης ζωής, μέσα το πλαίσιο μιας ιαπωνικής τελετής τσαγιού.
Θελήσαμε να μιλήσουμε “μεταξένια” για τη βαρβαρότητα. Ηχεί, έτσι, με έναν τρόπο που σου μένει. Αλλιώς μπαίνει κανείς σε έναν χώρο όπου ο ατμός του νερού σχηματίζει συννεφάκια, η ασημένια βεντάλια της Κικουνοχάνα άλλοτε χαίρεται και άλλοτε μελαγχολεί, τα πόδια της σέρνονται νωχελικά στο πάτωμα, τα μαγεμένα μάτια και αυτιά των θεατών πλέουν σε μια λίμνη από νούφαρα και ήχους από σαμισέν. Είναι μια τέλεια ατμόσφαιρα για να έρθει η ανατροπή και όταν αυτό γίνει, η εμπειρία είναι αμείλικτη.
Η σκέψη που οδήγησε σε αυτό ήταν απλή. Πολλά που έχουμε θαυμάσει και θαυμάζουμε είναι καμωμένα από πόνο αδύναμων και άτυχων ανθρώπων του πλανήτη. Μόνο και μόνο το αξιοθαύμαστο κινητό που μόλις πήρα, κουβαλά το κλάμα ενός παιδιού από το Κονγκό που μάζευε κοβάλτιο, απαραίτητο για την τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας.
Είναι όμορφα και αρμονικά φτιαγμένα και τα παλάτια του Ουίνδσορ και τα κινητά μας και οι τελετές τσαγιού. Αυτό μας υποδεικνύει ειρωνικά, ποιητικά, ειδυλλιακά η Γκέικο Κικουνοχάνα».
Γίνεστε, λοιπόν, η Γκέισα Κικουνοχάνα· το όνομα σημαίνει Ανθισμένο Χρυσάνθεμο. Μιλήστε μας για την επιλογή ονόματος και για αυτή την ερμηνευτική σας εμπειρία. «Το όνομα “Ανθισμένο Χρυσάνθεμο” ήταν ιδέα της συνεργάτιδάς μας από την Ιαπωνία. Με δίδαξε βηματισμό, κίνηση βεντάλιας, στάση σώματος, αναπνοή. Ένα απόγευμα τής ζήτησα να βαφτίσει τον ρόλο. Εισηγήθηκε το “Κικουνοχάνα” που σημαίνει “Ανθισμένο Χρυσάνθεμο”. Αυτό ήταν. Αγαπώ τα χρυσάνθεμα, και όλως τυχαίως το ύφασμα που είχε διαλέξει η Ιωάννα Τσάμη για το κιμονό, έχει χρυσάνθεμα. Φοράω, λοιπόν, το όνομα στην κυριολεξία. Παρεμπιπτόντως, για όσους αναγνώστες θα ήθελαν να γνωρίσουν τη δασκάλα μου από το Κυότο, είναι στο facebook και λέγεται Ζuiou Shinozuka. Διδάσκει παραδοσιακό χορό στην Ιαπωνία και παραδίδει μαθήματα διαδικτυακά.
Ερμηνευτικά ήταν, και είναι μεγάλη πρόκληση η αυστηρή φόρμα που πρέπει να υπηρετώ. Ακολουθώ ένα μετρημένο ρυθμό στον λόγο και την κίνηση. Το κείμενο στα αγγλικά με άγγιγμα ιαπωνικής προφοράς. Υπέροχο στοίχημα να ακολουθώ αυστηρή φόρμα, όχι για να γίνεται φυλακή μα αφορμή για ελευθερία. Μετρημένη μεν, ελευθερία δε».
Ποιες είναι, συνήθως, οι αντιδράσεις που νιώθετε –που εισπράττετε από το κοινό, στο «σερβίρισμα» του τσαγιού σας;
«Η παράσταση έχει ύφος τελετουργικό. Η Κικουνοχάνα ζητά από τους συνδαιτημόνες στην τελετή να κλείνουν τα μάτια, να φαντάζονται διάφορες εικόνες να κάνουν συγκεκριμένες κινήσεις έτσι ώστε να μπορέσουν να γευτούν, στο τέλος της τελετής, το τσάι της επίγνωσης. Το έργο έχει ανέβει ως τώρα στην Κύπρο, το Μιλάνο, το Τορίνο, το Βερολίνο και το Μαυροβούνιο. Σε όλες τις παραστάσεις οι θεατές συντονίζονται, συνεργάζονται, συγκινούνται».
Υπάρχει περιθώριο πρακτικής αντίδρασής μας στις πικρές πραγματικότητες που αποκαλύπτει η παράσταση;
«Ο κάθε ένας από εμάς, αφού συγκινηθεί και μετακινηθεί με αφορμή την παράσταση, θα ξέρει τι και πώς μπορεί να το κάνει. Θα βρει τους τρόπους να πάψει να στηρίζει τη φρίκη όσο γίνεται, γιατί για να το αποφύγει εντελώς θα πρέπει να ζήσει γυμνός στα δάση. Ξέρετε, κάποιες φορές, μόνο και μόνο η συνειδητοποίηση και η πρόθεση να είναι κανείς με το καλό μέρος της ιστορίας, αρκεί. Είναι σημαντικό βήμα».
Θα διαλέξετε μια όμορφη, ξεχωριστή στιγμή της καλλιτεχνικής σας πορείας να μοιραστείτε μαζί μας;
«Η στιγμή που ο Δήμος Αβδελιώδης και η Άννα Κοκκίνου, μετά από ακρόαση που πήγα για την “Ιφιγένεια στη Χώρα των Ταύρων”, το 1994, με κάλεσαν για καφέ στο Duende που βρισκόταν (ίσως και ακόμη) κοντά στο “Θέατρο Σφενδόνη”. Με ήθελαν για τον ρόλο του Αγγελιαφόρου Β΄ και του Πυλάδη. Μου μίλησαν με υπέροχο τρόπο για την τεχνική, και πόσο σημαντική είναι. Χαρακτηριστικά μου είπαν: “Το ταλέντο είναι σαν χείμαρρος που κατεβαίνει από βουνό. Εμείς παρέα, θα το οργανώσουμε σε ποταμάκια”. Έμαθα Θέατρο στη Σχολή του Εθνικού και στο Θέατρο Σφενδόνη. Εκείνο το απόγευμα θα το θυμάμαι, γιατί δυο μεγάλοι άνθρωποι της Τέχνης του Θεάτρου με μύησαν στην πιο μεγάλη αλήθεια που αφορά στην Τέχνη που αγάπησα. Ψυχή και νους σε ισορροπία. Οργανωμένο χάος ο ηθοποιός. Αυτό προσπαθώ πάντα”.
Κάτι που βρίσκει όμορφο στην Αθήνα, ένας καλλιτέχνης με καταγωγή από την Πάφο; «Έζησα στην Αθήνα 13 χρόνια. Έφυγα από την Πάφο το ’91 που ήταν τόση δα, και είχε φάρο και πλατεία Δημαρχείου και προκυμαία και γραφικό Κάστρο. Πήγα στην Αθήνα που στα μάτια μου φάνταζε ως Μητρόπολη. Πολυκατοικίες και ατέλειωτοι δρόμοι, Μουσεία, θέατρα, σινεμά, βόλτες στην Πλάκα, στο Μοναστηράκι με το καφέ Αβησσυνίας που έχω στην καρδιά μου, στους Αέρηδες. Είναι και η Ακρόπολη με τον λόφο της Πνύκας. Ώρες ατέλειωτες εκεί, να κοιτάω το Αστεροσκοπείο από τη μια, και από την άλλη την πόλη – μακρινή και ακατανόητη. Μετά ήρθανε φίλοι αγαπημένοι. Ήρθανε έρωτες. Όποτε επιστρέφω την βιώνω έντονα, γιατί είναι οι μνήμες της ενηλικίωσής μου.
Τώρα ζει εδώ η βαφτιστήρα μου η Στέφανη, που αγαπά το τραγούδι και το θέατρο και αγαπά κι εκείνη το σανίδι. Μαθαίνω την Αθήνα ξανά, μέσα από τα μάτια της, και την ερωτεύομαι ξανά. Από τώρα και στο εξής, θα επιστρέφω πιο συχνά. Μου έχει λείψει».
Μια σκέψη για την τραγική παρουσία του πολέμου;
«Ο πόλεμος δε μου επιτρέπει σκέψη. Παγώνει το μυαλό».
Θα θέλαμε, πραγματικά, να ακούσουμε μία ή και περισσότερες ευχές σας· κι έτσι να κλείσουμε.
«Εύχομαι να συναντιόμαστε με τον καλό μας εαυτό, όσο και αν είναι οι καιροί δύσκολοι, που λένε.
Εύχομαι να βρίσκουμε το κουράγιο να πιστεύουμε στην αγάπη και να επουλώνουμε αυτό που τραυματίζουν κάθε μέρα οι κακοί του παραμυθιού, απλώνοντας χέρια βοήθειας και αλληλεγγύης γύρω τριγύρω.
Εύχομαι να φυτρώνουν πάντα κυκλάμινα σε ηδονικούς αγρούς και να έχουμε, όσο είμαστε εδώ, υγεία και ενέργεια φωτεινή, να τα απολαμβάνουμε».
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία-Δραματουργία: Achim Wieland
Ερμηνεία: Μάριος Ιωάννου
Κείμενο: Achim Wieland, Μάριος Ιωάννου, Ensemble
Καλλιτεχνικός σύμβουλος: Akiko Hamazaki
Χορογραφία-Κίνηση: Αλέξης Βασιλείου
Σκηνικά-κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Σχεδιασμός Φωτισμών: Βασίλης Πετεινάρης
Touring Light Concept: Γιώργος Λαζόγλου
Παραδοσιακός ιαπωνικός χορός: Zuiou Shinozuka
Περούκα: Μάριος Νεοφύτου
Video Work: Stephan Metzner & Sakari Laurila
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Παρασκευή 1 Απριλίου, Σάββατο 2 Απριλίου, Δευτέρα 4 Απριλίου, ώρα 21.00
Κυριακή 3 Απριλίου, ώρα 19.00
Διάρκεια:
70 λεπτά
