Το πιο συγκλονιστικό, σκοτεινό και αντιφασιστικό μυθιστόρημα του Κλάους Μανν, «Μεφίστο», παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο, στις 21:30, και για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων [Πειραιώς 206, Ταύρος].
Η ιστορία του ηθοποιού Χέντρικ Χέφγκεν, που ξεκινά την καριέρα του στο θέατρο τέχνης του Αμβούργου το 1926, οραματιζόμενος ένα επαναστατικό ισοδύναμο θέατρο μέχρι το 1936, που αναδείχθηκε το νέο αστέρι του τρίτου Ράιχ.
Η μετάβασή του στο Βερολίνο, προκειμένου να καθιερωθεί σαν πρωταγωνιστής στο Θέατρο συμπίπτει με την άνοδο του φασισμού, που εξευτελίζει και χειραγωγεί την ανθρώπινη υπόσταση. Συνάπτοντας, λοιπόν, συμφωνία με τον διάβολο, προδίδει όλα τα ιδανικά και τις αξίες του, και στο τέλος μεταμορφώνεται σε μαϊμού της εξουσίας. Ένας παλιάτσος που διασκεδάζει δολοφόνους. Οι συνέπειες θα είναι δραματικές.
Κωμωδία, δράμα, ουτοπία, παρωδία, cabaret;
Ο Νικόλας Βαγιονάκης ερμηνεύει και σκηνοθετεί. Μιλήσαμε μαζί του.
Φραντς Κάφκα, Έντγκαρ Άλαν Πόε και τώρα Κλάους Μανν –δουλεύετε με διαχρονικούς συγγραφείς, έργα με βαθιά μηνύματα, έργα «δύσκολα», «βαριά». Μιλήστε μας για την προτίμησή σας αυτή· αλλά και, ειδικά, για το «Μεφίστο» -τι σας προσέγγισε στο συγκεκριμένο ανέβασμα;
«Με ενδιαφέρει πάντα μια πολύπλευρη και βαθιά ανάγνωση και προσέγγιση από τα κείμενα που καταπιάνομαι, προβάλλοντας όλο το φάσμα των μηνυμάτων που διαθέτουν τέτοια τεράστια έργα. Έργα που θέτουν ερωτήματα κοινωνικά, πολιτικά, φιλοσοφικά, υπαρξιακά. Δεν θα έλεγα ακριβώς δύσκολα, αλλά διαφωτιστικά. Αφυπνιστικά. Όσο για το “Μεφίστο”, μιλάμε επίσης για συγκλονιστικό, σκοτεινό, διαχρονικό μυθιστόρημα με όλα τα δραματικά, απάνθρωπα και άγρια εγκλήματα της ανθρωπότητας. Μια μαύρη σελίδα της ιστορίας, που ξεδιπλώνεται στο πρόσωπο του ηθοποιού Χέντρικ Χέφγκεν. Μια υπενθύμιση αποφυγής και επανάληψης της Σήψης».
Μια περιγραφή σας για τον Χέφγκεν; Σκέψεις, συναισθήματά σας για αυτόν;
«Ο Χέντρικ Χέφγκεν, λοιπόν, από ταλαντούχος ηθοποιός με καλλιτεχνικά οράματα και μιλώντας για ένα ισοδύναμο επαναστατικό θέατρο, προκειμένου να επιβιώσει και να γίνει διάσημος σε όλη την Γερμανία την εποχή της άνθισης του τρίτου Ράιχ, γίνεται συνένοχος και διασκεδαστής δολοφόνων. Ρόλος του Μεφίστο που ενσαρκώνει με τεράστια επιτυχία, είναι πλέον ο ίδιος, που πουλάει τη δική του ψυχή στον διάβολο».
Πόσο παρόντες, και με ποιες μορφές, κυκλοφορούν οι σύγχρονοι Χέφγκεν;
«Δυστυχώς, Χέντρικ Χέφγκεν ήταν είναι και θα είναι παρόντες και θα μπορούν να επιβιώσουν σε ένα θαμπό και διαστρεβλωμένο τοπίο, παρουσιαζόμενοι μάλιστα ως ήρωες ή ακόμη και σωτήρες».
Θα μας δώσετε ένα στίγμα της σκηνοθετικής – ερμηνευτικής προσέγγισή σας; Είναι κάποια στοιχεία του έργου που επιλέξατε να αναδείξετε;
«Μίλησα ήδη νωρίτερα για τη σπουδαιότητα αυτών των κειμένων αλλά και της προσέγγισής μου. Θα συμπληρώσω, όμως, ότι σκηνοθετικά προβάλλω στοιχεία εξπρεσιονιστικά γκροτέσκ, που καθορίζουν την ιδιοσυγκρασία αυτών των προσώπων με πολλά στοιχεία, επίσης, από κομέντια ντελ άρτε. Ένα αυτιστικό θεατρικό σύμπαν επίσης, που στη περίπτωση του τωρινού ρόλου προβάλλει τον εγωκεντρισμό και την αλαζονεία του ήρωα που υποδύομαι».
Θα μας πείτε μια-δυο προτάσεις από τα λόγια του Χέφγκεν –όποια σας έρθουν πρώτα στον νου;
«Η αιώνια δικαιολογία της αυταπάτης του και του εγώ του: “Μα γιατί με ανακατεύετε με όλα αυτά, εγώ είμαι απλά ένας ηθοποιός και τίποτα άλλο”».
Σας βλέπουμε να επιλέγετε σταθερά έργα που μόνος αποδίδετε στο κοινό –σκηνοθετικά και ερμηνευτικά. Είναι αυτός ένας τρόπος απόλυτου ελέγχου του αποτελέσματος; Και πόσο εύκολο είναι; Δώστε μας ένα στίγμα της επιλογής αυτής;
«Είναι μια πολύ συνειδητή επιλογή, και μια πρόταση θα τολμούσα να πω. Επωμίζομαι όλο το βάρος της παράστασης και είμαι υπεύθυνος για το αποτέλεσμα, και φυσικά απόλυτα εκτεθειμένος. Δεν ξέρω ακριβώς αν είναι θέμα έλεγχου, αλλά είναι σίγουρο θέμα ανάγκης. Ίσως και θέμα προσωπικής έκφρασης».
Κάποιο μελλοντικό σας σχέδιο;
«Για μένα υπάρχει το παρόν. Αυτή είναι η τωρινή μου αλήθεια. Αυτή φτιάχνει το μέλλον μου. Το μόνο σχέδιο που κάνω, είναι οι παραστάσεις μου να έχουν διάρκεια».
Έργα, καλλιτέχνες, συγγραφείς με επίδραση στη σκέψη και την πορεία σας;
«Οι συγγραφείς που καταπιάνομαι είναι οι στυλοβάτες και αφυπνιστές της ύπαρξής μου. Καλλιτέχνης για μένα είναι όποιος έχει το θάρρος να παραμένει αυθεντικός και να μην μεταλλάσσεται ανάλογα τις εκάστοτε συνθήκες».
Ένα βιβλίο που διαβάσατε τελευταία και σας άρεσε;
«Πολλά αλλά δεν θα πω, γιατί κάποιο από αυτά θα είναι η επόμενη μου παράσταση».
Κι ένα που θα θέλατε να διαβάσετε ξανά;
«“Άκου ανθρωπάκο” του Βίλχελμ Ράιχ».
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
