Τον απολογισμό έργου του 2021, καθώς συμπληρώνεται ένας χρόνος από την ψήφιση και εφαρμογή του Ν. 4761/ 13.12.2020 για την αναδιοργάνωση της δομής, τον εκσυγχρονισμό της λειτουργιάς του τέως Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων (ΤΑΠΑ) και τη μετονομασία του σε Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ), καθώς και τον προγραμματισμό δράσεων του Οργανισμού, παρουσίασε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, παρουσία της Προέδρου του ΟΔΑΠ Νικολέττας Βαλάκου, των μελών του Δ.Σ. του Οργανισμού Παναγιώτη Νταή, Αλεξάνδρας Χαριτάτου και Παναγιώτη Μπαρλαμπά, καθώς και των ΓΓ του ΥΠΠΟΑ, Γιώργου Διδασκάλου και Ελένης Δουνδουλάκη.
Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη «είμαστε ακριβώς ένα χρόνο από την ψήφιση και την εφαρμογή του νόμου που αφορά στη μετεξέλιξη του ΤΑΠΑ στον ΟΔΑΠ. Το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων λειτουργούσε μέχρι τον Δεκέμβρη του 2020 με νόμο που είχε ψηφιστεί το 1977. Αρκετές δεκαετίες μετά έρχεται το νέο θεσμικό πλαίσιο, την αναγκαιότητα του οποίου -κατά καιρούς- πολλοί διαπίστωναν, αλλά μέχρι το 2020 δεν είχε καταστεί εφικτό να αλλάξει. Με το νόμο 4761/2020 ο Οργανισμός αναδιοργανώνεται, εκσυγχρονίζεται, αποκτά νέες δυνατότητες, στελεχώνεται με προσωπικό αυξημένων προσόντων.
Με το νέο θεσμικό πλαίσιο, ο ΟΔΑΠ επιτυγχάνει 3 Α:
1. Αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών προς τους επισκέπτες, στόχος που εντάσσεται μέσα σε μία ευρύτερη πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού και την αναβάθμιση των υπηρεσιών σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία. 2. Αύξηση των εσόδων παντός είδους από κάθε πηγή. Έσοδα από τα εισιτήρια των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων, από τα αναψυκτήρια, από τα πωλητήρια, από την ακίνητη περιουσία του Οργανισμού. Και γιατί μας ενδιαφέρει η αύξηση των εσόδων; Και εδώ είναι το 3 Α: Αξιοποίηση των εσόδων σημαίνει ανατροφοδότηση της ανάδειξης, της προβολής, της αξιοποίησης του πολιτιστικού αποθέματος, αλλά και των συνεργειών, τις οποίες επιθυμούμε να αναπτύξει η πολιτιστική κληρονομιά με την σύγχρονη δημιουργία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο νέος θεσμός που καθιερώθηκε το 2020, το «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».
Η Λίνα Μενδώνη υπογράμμισε ότι το 90% των εσόδων από το σύνολο των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων προέρχεται από 28-30 χώρους ανά την Επικράτεια. «Ο μέσος όρος που διαθέτει ένας επισκέπτης επισκεπτόμενος μουσεία και χώρους μνημειακούς στο εξωτερικό, είναι περίπου 6-7 ευρώ. Το 2019 το αντίστοιχο έσοδο ήταν 0,10€ ανά επισκέπτη. Ο στόχος μας, και στόχος του Οργανισμού, είναι να φτάσουμε στον μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών. Χρειάζεται πολύ καλός συντονισμός, ώστε τα επόμενα χρόνια, το 2025-2026, ο μέσος όρος να πλησιάσει αυτόν του εξωτερικού».
«Η μετεξέλιξη του Οργανισμού», σημείωσε η Υπουργός, «συνέπεσε με την πανδημία. Το 2019, ήταν η χρονιά που ο τουρισμός και η επισκεψιμότητα των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων έφτασαν στο υψηλότερο ποσοστό, ρεκόρ επισκεψιμότητας. Το 2019 τα έσοδα του ΤΑΠ ήταν περίπου 137.500.000 Ευρώ. Το 2020 εξαιτίας της πανδημίας τα έσοδα αυτά έφτασαν μετά βίας σχεδόν τα 23.000.000. Το 2021 -μέχρι σήμερα και χωρίς να έχουμε τα τελευταία στοιχεία- φαίνεται ότι τα έσοδα θα κυμανθούν περίπου στα 55.000.000 ευρώ. Από το 2022, που ελπίζουμε ότι η πανδημία περιορίζεται και με τους εμβολιασμούς, ξεκινάει η σταδιακή ανάκαμψη, όχι μόνο του τουρισμού, αλλά και του ΟΔΑΠ».
Οι βασικές κατευθύνσεις του ΟΔΑΠ, όπως τις συνόψισε η Λίνα Μενδώνη, αφορούν στην εξωστρέφεια, την ανάδειξη των τοπικών προϊόντων, τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Οργανισμού –όχι μόνον με την επέκταση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου- αλλά συνολικά, τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, την αναβάθμιση της εμπορικής πολιτικής του ΟΔΑΠ με τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών.
Η Υπουργός επέμεινε στην προτεραιότητα και στην έμφαση, που δίνει το ΥΠΠΟΑ στην ενδυνάμωση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων του ΟΔΑΠ, και στην συμπερίληψή του στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναφέροντας ότι «στο πρόγραμμα Ελλάδα 2.0 έχει συμπεριληφθεί η αναβάθμιση συνολικά του ΟΔΑΠ, με περισσότερα από 30.000.000 ευρώ. Τα έργα που περιλαμβάνονται αφορούν στην αναβάθμιση της εμπορικής πολιτικής και στην δημιουργία νέων πωλητηρίων, στην δημιουργία νέων σύγχρονων εργαστηρίων παραγωγής αντιγράφων, στην μετεξέλιξη της ιστορικής μοντελοθήκης του ΤΑΠ σε μουσείο αντιγράφων ανάδειξης συνολικά του ελληνικού πολιτισμού, στην ίδρυση του ΙΕΚ, στον εφοδιασμό του ΟΔΑΠ με ποσότητες πωλητέων που να ικανοποιούν την αυξημένη ζήτηση σε ορίζοντα πενταετίας».
Όπως σημείωσε η Πρόεδρος του ΟΔΑΠ Νικολέττα Βαλάκου, «από τις 13 Δεκεμβρίου 2020 που ψηφίστηκε ο νέος Νόμος, στόχος του Οργανισμού είναι, η αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες, η αύξηση των πόρων από τις επισκέψεις, την παροχή υπηρεσιών προς τους επισκέπτες, αλλά και την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, καθώς και η διάθεση των πόρων για την ανάδειξη, προβολή και αξιοποίηση του δημόσιου αγαθού της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και για την εφαρμογή κοινών πολιτικών και δράσεων με το σύγχρονο πολιτισμό».
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου, από την ψήφιση και εφαρμογή του νέου νόμου, ο ΟΔΑΠ απέκτησε νέα οργανωτική δομή, στελεχώθηκε με ανθρώπινο δυναμικό αυξημένων προσόντων. Παράλληλα, ανέπτυξε ένα εξωστρεφές πρόγραμμα αξιοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων για τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων ανάδειξης και προβολής της απτής και άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Η αναπτυξιακή πορεία του ΟΔΑΠ ενισχύεται με περισσότερα από 30 εκατομμύρια ευρώ, με την ένταξη στο πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0» βασικών δράσεων του Οργανισμού.
Στο πλαίσιο αυτό, στόχος είναι η βελτίωση της παραγωγής ακριβών αντιγράφων με 3D Scanners και Printers και η μεταστέγαση του Οργανισμού, του νέου ΙΕΚ, του εργαστηρίου αντιγράφων, της μοντελοθήκης και των αποθηκών του ΟΔΑΠ σε νέο, κατάλληλο κτήριο με επαρκείς χώρους.
Επίσης, προγραμματίζεται η αναβάθμιση των πωλητηρίων του ΟΔΑΠ και η δημιουργία 12 νέων πωλητηρίων. Εκτός από τα πωλητήρια σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, θα λειτουργήσει ένα ακόμη πωλητήριο στον χώρο των ανθοπωλείων της Βουλής. Επιπλέον σχεδιάζεται η πιλοτική λειτουργία ενός πωλητηρίου, το οποίο θα ανατεθεί μέσω διαγωνισμού σε ιδιώτες, ενώ μέσα στις επόμενες ημέρες αρχίζει η δοκιμαστική λειτουργία του ηλεκτρονικού καταστήματος του Οργανισμού.
Όπως ανέφερε ο Παναγιώτης Νταής, «στις δράσεις που εντάσσονται στο Ταμείο Ανάκαμψης περιλαμβάνεται ακόμη η επέκταση της εφαρμογής Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος πωλήσεων (POS – Retail) σε 30 Πωλητήρια. Η ψηφιακή αναβάθμιση των υπηρεσιών του ΟΔΑΠ προχωρεί με το σύστημα έκδοσης ηλεκτρονικού εισιτηρίου σε 11 Αρχαιολογικούς Χώρους και Μουσεία με χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και της ΕΤΕ. Το σύστημα έκδοσης ηλεκτρονικού εισιτηρίου επεκτάθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Μουσείο των Βασιλικών Τάφων στις Αιγές, με ίδια μέσα του ΟΔΑΠ, ενώ με χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση, θα επεκταθεί εντός του 2022 σε 9 ακόμη σημαντικούς Αρχαιολογικούς Χώρους και Μουσεία. Η εφαρμογή συστήματος έκδοσης ηλεκτρονικού εισιτηρίου, δρομολογείται σε 100 ακόμη Αρχαιολογικούς Χώρους, Μνημεία και Μουσεία, μέσω ΣΔΙΤ. Η σχετική οικονομοτεχνική μελέτη εκπονήθηκε σε συνεργασία με την Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ.».
Σε ό,τι αφορά τα αναψυκτήρια, τα οποία διαχειρίζεται ο Οργανισμός, σε εξέλιξη βρίσκεται το πρόγραμμα αναβάθμισής τους. Εντός του 2022 υλοποιείται η δεύτερη φάση αξιοποίησης αναψυκτηρίων, με διπλασιασμό του αριθμού τους και στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Η Αλεξάνδρα Χαριτάτου αναφέρθηκε στην εξέλιξη του προγράμματος συνολικής αναβάθμισης της εμπορικής πολιτικής του ΟΔΑΠ. «Δημιουργήθηκε νέα εταιρική ταυτότητα και νέες συσκευασίες, ενώ τα πωλητήρια εμπλουτίστηκαν με πωλητέα εμπνευσμένα από τον αρχαιολογικό πλούτο κάθε περιοχής. Στα ανανεωμένα πωλητήρια, διατίθενται περισσότερα από 400 νέα αντικείμενα, κοσμήματα, δημιουργίες Ελλήνων σχεδιαστών, προϊόντα που απευθύνονται στα παιδιά, αλλά και εξειδικευμένα προϊόντα, όπως το Ελαιόλαδο της Αρχαίας Ολυμπίας με την ονομασία Χάρισμα Διός». Η παραγωγή ελαιολάδου σχεδιάζεται να επεκταθεί και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους. Σημειώνεται ότι, παρά τη μειωμένη επισκεψιμότητα των τελευταίων δύο ετών λόγω της πανδημίας, τα έσοδα των πωλητηρίων του ΟΔΑΠ, το 2021, σημείωσαν σημαντική αύξηση 35% σε σχέση με το 2019, αν και η επισκεψιμότητα ήταν μειωμένη κατά 60%.
