Η Θεατρική Εταιρεία THEARTES των Κωνσταντίνου Κυριακού και Κατερίνας Μπιλάλη και η Θεατρική Ομάδα Μπουφόνοι της Βίλης Σωτηροπούλου ενώνουν τις δυνάμεις τους, παρουσιάζοντας, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε ενιαία παράσταση, τέσσερα κωμικά μονόπρακτα του Μιγκέλ ντε Θερβάντες, κάθε Σάββατο στις 18:30 και Κυριακή στις 20:30, στο Θέατρο Μεταξουργείο [Ακαδήμου 14 & Κεραμεικού].
Για την παράσταση με τίτλο «Νέα απ’ τον Θερβάντες» και για την αναδρομή στην ιστορία της Κωμωδίας μάς μίλησε η Κατερίνα Μπιλάλη.
Μέσα από την παράστασή σας συστήνετε στο ελληνικό κοινό τον Θερβάντες με μια λιγότερο γνωστή ιδιότητα, αυτή του δραματουργού. Πώς πήρατε αυτή την απόφαση;
«Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα είναι γνωστός στην Ελλάδα για την κορωνίδα του συγγραφικού του έργου, τον Δον Κιχώτη. Ως δραματουργός του 16ου αιώνα, του Χρυσού αιώνα της Ισπανίας (Siglo d’oro), δεν ευτύχησε να αναγνωριστεί και να έχει επιτυχία, μιας και επισκιάστηκε από τους σύγχρονούς του, Λόπε δε Βέγκα και Τίρσο ντε Μολίνα. Μας έχει αφήσει, όμως, Θεατρικά κείμενα ως πολιτιστική κληρονομιά, τα οποία είναι σημαντικά για την ιστορική συνέχεια της κωμωδιογραφίας, με σαφείς επιρροές από την commedia dell’ arte. Ο σκηνοθέτης της παράστασής μας, Κωνσταντίνος Κυριακού, ανακάλυψε κάποια ιντερμέδια του Θερβάντες, τα οποία ανήκουν στο θεατρικό του corpus και θεωρήσαμε ότι είναι μια ευκαιρία να τον συστήσουμε στο ελληνικό κοινό ως δραματουργό και να τον τιμήσουμε έστω και μετά θάνατον».
Παρουσιάζετε τέσσερα μονόπρακτά του (ιντερμέδια) σε ενιαία παράσταση. Ποια είναι τα κοινά τους σημεία και ποιος ο συνδετικός κρίκος που θα χρησιμοποιήσετε;
«Τα ιντερμέδια είναι αυτοτελείς ιστορίες, κυρίως κωμωδίες, τα οποία παίζονταν ανάμεσα στις πράξεις ενός θεατρικού έργου και περιλάμβαναν τραγούδια και χορούς. Μάλιστα, πολλές φορές, τα ιντερμέδια είχαν μεγαλύτερη καλλιτεχνική αξία από το κυρίως έργο. Το κοινό τους στοιχείο στην παράσταση είναι οι εκφάνσεις της κωμικότητας ανά τους αιώνες, μιας και ξεκινάμε στο πρώτο μονόπρακτο με την commedia dell’ arte και τους χαρακτηριστικούς τύπους της, όπως ο Αρλεκίνος, ο Σκαραμούτσια, ο Καπιτάνο, η Ιναμοράτα και άλλοι. Στο δεύτερο αποτυπώνεται το Μολιερικό γκροτέσκο χιούμορ, στο τρίτο με όχημα τον ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο περνάμε στην αστική ηθογραφική κωμωδία, ενώ στο τέταρτο προβάλλεται μια παρωδία του μεταμοντέρνου σύγχρονου θεάτρου».
Στο «Νέα απ’ τον Θερβάντες» κυριαρχούν οι θεματικές του ερωτικού πάθους και της συζυγικής απιστίας. Γιατί μας ταλαιπωρούν τόσο οι ανθρώπινες σχέσεις ανά τους αιώνες; Τι μας δυσκολεύει;
«Τέτοιες θεματικές είναι πάντα επίκαιρες γιατί ο ερωτισμός, το πάθος, τα ερωτικά παιχνίδια, η ζήλια είναι διαχρονικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Το συναίσθημα του έρωτα μπορεί να σε εξυψώσει στα ουράνια αλλά μπορεί και να σε καταβαραθρώσει, όταν δεν είναι αμφίδρομο ή όταν διακόπτεται ακούσια. Είμαστε τόσο πολύπλοκοι οργανισμοί αλλά και τόσο διαφορετικοί μεταξύ μας, που πολλές φορές η ψυχοπνευματική μας επικοινωνία είναι προβληματική και έχει ως αποτέλεσμα να βασανίζει ο ένας τον άλλον. Απ’ την άλλη, αυτές οι διαφορές είναι που συντελούν στην αλληλοσυμπλήρωση.
Βέβαια, ο Θερβάντες εστιάζει και στην καθαρά σαρκική επιθυμία και ανάγκη. Αυτό το θέμα στην κωμωδία έχει τις ρίζες του στον Αριστοφάνη. Είναι ίδιον της κωμωδίας να έχει το προνόμιο του σχολιασμού ζητημάτων, ο οποίος θα ήταν απαγορευτικός για τα ηθικά στεγανά της εκάστοτε εποχής. Με το προνόμιο αυτό, λοιπόν, ο Θερβάντες “επαναστατεί” και δίνει το δικαίωμα στον έρωτα και στις γυναίκες, μ’ έναν τρόπο σχεδόν ισότιμο με τους άντρες».
Αν γράφονταν σήμερα τα τέσσερα μονόπρακτα, στην εποχή των social media και των dating apps, πώς θα λειτουργούσαν οι ήρωές σας;
«Η απάντηση δίνεται στο τέταρτο μονόπρακτο, κατά το οποίο ο λόγος του Θερβάντες και οι ήρωές του έχουν μεταφερθεί στο σήμερα. Το μόνο που αλλάζει είναι οι εξωτερικές τους συνήθειες και οι σωματικές τους στάσεις. Αντί να κρατούν βεντάλια, παίζουν με το κινητό τους, αντί να κάνουν υπόκλιση ως χαιρετισμό, κάνουν χειραψία. Ο τρόπος σκέψης τους, τα συναισθήματά τους, η εγγύτητα προς τους άλλους, η ουσία, δηλαδή, παραμένει η ίδια».
Η παράσταση είναι κωμωδία. Ήταν συνειδητή επιλογή να ποντάρετε σ’ ένα έργο που θα χαρίσει γέλιο, σ’ αυτούς του δύσκολους καιρούς;
«Η αλήθεια είναι πως το είχαμε ανάγκη και εμείς οι ίδιοι. Ζήσαμε και ζούμε σκληρές και πρωτόγνωρες καταστάσεις και το γέλιο μπορεί να προσφέρει μια ανάσα και ένα «ξέχασμα», μια διαφυγή από τα ζοφερά γεγονότα που μας κυκλώνουν. Είναι πολύ σημαντικά να διατηρήσουμε μια καλή ψυχολογία για να αντέξουμε. Το θέατρο βοηθάει σ’ αυτό: “τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν”»
Με όχημα την κωμωδία, θίγετε κάποια σοβαρά ζητήματα· μιλήστε μας γι’ αυτά.
«Θίγονται τα φλέγοντα ζητήματα των έμφυλων σχέσεων, όπως η στηλίτευση του άγραφου νόμου που υποστηρίζει ότι ο άντρας πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερος από τη γυναίκα για να την προστατεύει. Ο Θερβάντες παρουσιάζει ένα ζευγάρι με τεράστια διαφορά ηλικίας, ο άντρας 80 χρονών και η γυναίκα 15 χρονών, δίνοντας ελαφρυντικά στη γυναίκα για να απιστήσει και να αναζητήσει τον έρωτα όπως της αξίζει. Σε μια άλλη περίπτωση παρουσιάζει, σε μια ανεστραμμένη πραγματικότητα, μια γυναίκα με έντονες ερωτικές αναζητήσεις εκτός γάμου, χωρίς να υπάρχει η ανάγκη να αιτιολογηθεί αυτή της η επιθυμία. Αναδεικνύει τους άντρες ως κυρίαρχους του παιχνιδιού αλλά με μια αίσθηση σεβασμού στο “άλλο” φύλο, απαλύνοντας τις κοινωνικές τους διαφορές. Δεν διστάζει να σκιαγραφήσει έναν τύπο γυναίκας ελαφρών ηθών, της οποίας προσδίδει “αντρικά”, κατά τα τότε ήθη, χαρακτηριστικά, όπως εξυπνάδα, τόλμη, ρητορική ικανότητα».
Κάποια συνήθεια/ ιεροτελεστία που έχετε, προτού βγείτε στην σκηνή;
«Ένα σωματικό ζέσταμα και κάποιες ασκήσεις για τη ροή της ενέργειας».
Τι σας κάνει να αισιοδοξείτε και τι να χάνετε την πίστη σας;
«Αισιοδοξώ με την αλληλεγγύη, με τις μικρές ή μεγάλες πράξεις ανθρωπιάς. Χάνω την πίστη μου με την κακία και απανθρωπιά».
Τι κάνετε για να αποφορτιστείτε έπειτα από μια κουραστική και αγχώδη μέρα;
«Μου φτιάχνει τη διάθεση μια όμορφη κουβέντα με την κόρη μου. Ακόμα και αν κάποια μέρα δεν προλάβω να τη δω, κοιτάω τη φωτογραφία της και επανέρχονται οι σφυγμοί στο κανονικό τους. Βέβαια, μπορεί και να μου τους ανεβάσει, μιας και είναι στην εφηβεία!».
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
