Την άποψη πως ο Μπαράκ Ομπάμα κέρδισε την πρόκληση να φανεί αντάξιος των προσδοκιών στο βιβλίο του με τίτλο «Γη της Επαγγελίας», εξέφρασε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Στο μήνυμά του κατά την παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου, ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε πως ήταν ένα δύσκολο στοίχημα για τον πρώην Αμερικανό πρόεδρο, το οποίο -όπως είπε κερδήθηκε. Παράλληλα, χαρακτήρισε τη γραφή του ζυγισμένη και δουλεμένη, ενώ τόνισε πως έχει διαβάσει τα δύο τρίτα του βιβλίου. «Κλέβοντας λίγη ώρα τα βράδια ή, μερικές φορές, όταν βρίσκομαι στο αεροπλάνο σε ταξίδια που μου δίνουν κάποιο ελεύθερο χρόνο», ανέφερε.
Το μήνυμα του Πρωθυπουργού
«Η αυτοβιογραφία είναι ένα είδος ζωής. Μόνο που δεν περιλαμβάνει όλα τα γεγονότα της. Γράφεται πιο αργά από την αρχή της. Και ευτυχώς τελειώνει, νωρίτερα από το τέλος της».
Έτσι προλογίζει τη δική του αυτοβιογραφία ο Γκράχαμ Γκρην. Και τον ίδιο δρόμο ακολούθησε, ως θαυμαστής του μεγάλου συγγραφέα, και ο Πρόεδρος Ομπάμα. Γι’ αυτό και από την πλούσια πορεία του επέλεξε, στον πρώτο τόμο που μόλις κυκλοφόρησε, να περιγράψει τη δράση του από το 1989 έως το 2011. Χρόνια σημαντικά για τον ίδιο, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο.
Πρόκειται για ένα δύσκολο στοίχημα, καθώς οι προσδοκίες από έναν πολιτικό που κάνει ο ίδιος τον απολογισμό του είναι ξεχωριστές. Γιατί καλείται να φανεί ακριβοδίκαιος. Να εξιστορεί την εμπειρία του ψύχραιμα και, ταυτόχρονα, με αφηγηματικές αρετές.
Και, τέλος, ίσως και το πιο σημαντικό, να μην εγκλωβίζεται στη γοητεία της απλής αναδρομής. Αλλά να συναιρεί τις πιο σημαντικές στιγμές της σε μία γόνιμη παρακαταθήκη για το μέλλον.
Φαίνεται πως η πρόκληση αυτή κερδήθηκε: Στις 750 μεστές σελίδες του τόμου που σήμερα παρουσιάζεται, ο 44ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών δικαιώνει και τις τρεις προσδοκίες.
Διαρκώς περιγράφει και αξιολογεί, με βλέμμα οξύ και καθαρό. Ενώ, χωρίς πουθενά να το ομολογεί ανοιχτά, διαμορφώνει ένα πλήρες μοντέλο πολιτικής αντίληψης και λειτουργίας. Όσο για το ύφος του, θα τολμούσα να ισχυριστώ ότι γεφυρώνει την ισχύ του κλασικού δημόσιου λόγου με την ελκυστική ροή που μόνο η λογοτεχνία μπορεί να προσφέρει.
Πράγματι, η γραφή του Μπαράκ Ομπάμα είναι ζυγισμένη και δουλεμένη. Κάτι, που παραπέμπει και σε μία άλλη ιδιότητά του: Εκείνη του προικισμένου ρήτορα και του συγκροτημένου αφηγητή.
Αλλά και του συνεπή μελετητή της γλώσσας. Γιατί ακόμη όπου μακρηγορεί, θυμίζει τον κορυφαίο βιογράφο Robert Caro. Ίσως γιατί, όπως και ο ίδιος είχε πει, πάνω στα κείμενα του αμερικανού δημοσιογράφου λάξευσε τις απόψεις του για την πολιτική, όταν τα διάβαζε νεαρός, στα πρώτα του βήματα.
Προσωπικά, έχω καταφέρει να διαβάσω τα δύο τρίτα του βιβλίου. Κλέβοντας λίγη ώρα τα βράδια ή, μερικές φορές, όταν βρίσκομαι στο αεροπλάνο σε ταξίδια που μου δίνουν κάποιο ελεύθερο χρόνο. Ανήκω και εγώ σε αυτούς που θεωρούν γλαφυρό το λόγο του. Αλλά και ταιριαστό με την ισχύ των ιδεών του.
Είναι αυτές, άλλωστε, που από outsider τον κατέστησαν ηγέτη πρώτου μεγέθους. Και έχει ενδιαφέρον ο τρόπος που τις εκθέτει, τώρα, αφού έχουν ήδη δοκιμαστεί στον ρεαλισμό δύο προεδρικών θητειών.
Η «Γη της Επαγγελίας» αποτελεί αντικειμενικά ένα πολύτιμο απόκτημα για όλους. Ιδίως τώρα, που η χώρα του συγγραφέα μοιάζει να ανασυνδέεται με τις αξίες που ο ίδιος προώθησε. Αλλά κι εν μέσω μιας πρωτόγνωρης κρίσης που απειλεί την αντοχή των δημοκρατιών και τη συνοχή των κοινωνιών, παντού στον πλανήτη.
Σε συνθήκες πανδημίας και διεθνών οικονομικών αναταράξεων, ο Ομπάμα καταθέτει τα δικά του «οδόσημα» στον παγκόσμιο προβληματισμό και για τη μετα-Covid εποχή.
Ως αναγνώστης-πολιτικός, θα επισήμαινα την προσήλωση του Προέδρου στις αρχές της φιλελεύθερης Δημοκρατίας, του εκσυγχρονισμού και της κοινωνικής φροντίδας.
Αλλά και την πίστη του στην μετριοπάθεια: Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος των ΗΠΑ ομολογεί ότι ανέκαθεν υπήρξε μεταρρυθμιστής και όχι επαναστάτης. Ένας οπαδός της ανοιχτής οικονομίας, που, όμως, δεν δίστασε να κρατικοποιήσει πρόσκαιρα την αυτοκινητοβιομηχανία για να τη σώσει. Και, βέβαια, έθεσε τον ιδιωτικό τομέα προ των ευθυνών του στην οικολογική τραγωδία του 2010, στον Κόλπο του Μεξικού.
Επιτρέψτε μου, ωστόσο, να σταθώ σε δύο χαρακτηριστικά τα οποία διατρέχουν όλο το βιβλίο του: Πρώτον, στο διαρκές ερώτημα που θέτει ο Πρόεδρος στον εαυτό του, αν κάθε φορά, αποφάσιζε σωστά. Αυτή η αγωνία νομίζω ότι κρατά κάθε ηγέτη προσηλωμένο στο στόχο του, αλλά και σε επαφή με τους συμπολίτες του.
Και δεύτερον θέλω να σταθώ στο σύνθημα: Yes, we can. Τρεις λέξεις, που χειραφετήθηκαν απ’ την προεκλογική του εκστρατεία για να πυροδοτήσουν την πολιτική του συνολικά. Πεποίθηση, που και εγώ πιστεύω ότι, όταν τη συμμερίζονται πολλοί, τότε γίνεται συλλογική κίνηση που οδηγεί σε πραγματικά – σε χειροπιαστά αποτελέσματα.
Κλείνω με την ευχή, το βιβλίο αυτό να διαβαστεί και, κυρίως, να δώσει αφορμές για σκέψη και περίσκεψη. Οι αρχές, οι επιλογές και οι πολιτικές συμπεριφορές Ομπάμα αξίζουν να περάσουν τον Ατλαντικό για να φτάσουν στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Για να βοηθήσουν, έτσι, και τη δική μας προσπάθεια να μετατρέψουμε την ήπειρό μας και την πατρίδα μας σε μία αληθινή «Γη της Επαγγελίας».
