Μια μεταγραφή για δύο πρόσωπα, βασισμένη στο «Murder in the cathedral» του Τ. Σ. Έλιοτ, στη μνημειώδη μετάφραση του Γιώργου Σεφέρη, είναι η νέα παράσταση της Ιόλης Ανδρεάδη, με τίτλο «Ένας άνθρωπος επιστρέφει στην πατρίδα του πιστεύοντας ότι θα τον σκοτώσουν και τον σκοτώνουν».
Η παράσταση παρουσιάζεται σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 9.15 το βράδυ.
Η πραγματική ιστορία του Άγιου Θωμά
Το έργο μάς μεταφέρει στην Αγγλία του 12ου αιώνα. Ο Θωμάς Μπέκετ, πρώην καγκελάριος, συγκυβερνήτης, αδελφικός φίλος του βασιλιά Ερρίκου Β’ και διάσημος μπον βιβέρ, γίνεται αρχιεπίσκοπος της Καντερβουρίας και, σαν από θείο φως, απαρνιέται μονομιάς τα εγκόσμια αξιώματα και τις ξέφρενες απολαύσεις και αφιερώνει τη ζωή του στην υπηρεσία όσων τον έχουν ανάγκη, αλλά και στη – με κάθε μέσο – μάχη για την κατάλυση της κοσμικής εξουσίας.
Ανεπιθύμητος πια στον τόπο του, αυτοεξορίζεται στη Γαλλία. Ύστερα από μια επιφανειακή συμφιλίωση με τον βασιλιά Ερρίκο Β΄ επιστρέφει, γνωρίζοντας, ωστόσο, τον κίνδυνο που παραμονεύει. Πράγματι, δυο μήνες μετά, δολοφονείται από τέσσερις ιππότες, μέσα στην ίδια του την εκκλησία, παραμονές της Πρωτοχρονιάς του 1170. Λένε πως τα σπαθιά τους ξιφούλκησαν συντονισμένα και βυθίστηκαν στο σώμα του. Τα συναξάρια έγραψαν πως τους καλωσόρισε στον ναό και δέχτηκε τα χτυπήματα, χωρίς αντίσταση, την ώρα που προσευχόταν. Είναι η πραγματική ιστορία του Άγιου Θωμά. Το έργο ξεκινάει από τη στιγμή που ο Θωμάς Μπέκετ επιστρέφει από τη Γαλλία.
Με ιδιαίτερη σημασία
«Murder in the cathedral» ή «Φονικό στην εκκλησιά». Δύο κορυφαίοι ποιητές του 20ού αιώνα, δυο νομπελίστες, παραδίδουν στην ελληνική γλώσσα ένα σπουδαίο έργο: το πρώτο ολοκληρωμένο κείμενο του Τ. Σ. Έλιοτ για το θέατρο, ένα ποιητικό όραμα που γράφτηκε για το Φεστιβάλ του Καντέρμπουρι το 1935 και μεταφράστηκε από τον Γιώργο Σεφέρη, το 1963, λίγους μήνες πριν την βράβευσή του από τη Σουηδική Ακαδημία.
Το έργο αποτελεί μια απόπειρα του Έλιοτ για τη δημιουργία ενός νέου είδους ποίησης, που διατηρεί το ύφος της κοινής καθημερινής ομιλίας των απλών ανθρώπων, ενώ, ταυτόχρονα, μέσα από έναν υπόκωφο λυρισμό και με ελλειπτικούς διαλόγους και παρεμβολές ξένων κειμένων, επινοείται ένας νέος πνευματικός λόγος, βαθιά θεατρικός, σύγχρονος και διαχρονικός, σημερινός και αιώνιος.
Όταν ζήτησαν από τον Έλιοτ να περιγράψει μέσα σε μια παράγραφο την πλοκή του έργου, εκείνος έδωσε μόνο μια φράση: «ένας άνθρωπος επιστρέφει στην πατρίδα του πιστεύοντας ότι θα τον σκοτώσουν και τον σκοτώνουν». Στην ιστορική αυτή φράση βασίζεται και ο τίτλος της παράστασης. Αξιοσημείωτο για τη σημασία και τον πνευματικό πλούτο του συγκεκριμένου έργου είναι ότι ο Έλιοτ, με τα κομμάτια που έγραψε, αλλά, τελικά, δεν συμπεριέλαβε στην τελική του εκδοχή, δημιούργησε το πρώτο από τα «Τέσσερα κουαρτέτα» του.
Μια τελετουργία για δύο ανθρώπους
Η Ιόλη Ανδρεάδη σημειώνει: Το “Murder in the Cathedral” του Τ. Σ. Έλιοτ έχει χαρακτηριστεί ως τελετουργικό δράμα (Ronald Grimes). Ο χώρος (η εκκλησία, ο Καθεδρικός ναός του Canterbury) και η επιτέλεση του κηρύγματος του Θωμά Μπέκετ προς τους πιστούς είναι μερικοί από τους λόγους που επιβεβαιώνουν έναν τέτοιο χαρακτηρισμό. Ακόμη, η χρήση των συμβόλων καθιστά το έργο συγγενικό με την τελετουργία – μέσα από την επανάληψη (ο Τροχός της Τύχης) ή την ύπαρξη ενός εξιλαστήριου θύματος (ο Μάρτυρας), ενώ σημαντικό στοιχείο που καθιστά το έργο μια συνάντηση θεάτρου και τελετουργίας είναι και η επιμονή του συγγραφέα στη διαταραχή των εποχών, στην άνοιξη που γεννά την καταστροφή (“η άνοιξη ρημάχτρα” μεταφράζει ο Σεφέρης) ή στον χειμώνα που θα φέρει τον θάνατο. Μια εποχή που πάσχει, που νοσεί, είναι σημάδι νόσου της κοινωνίας. Και η νόσος της κοινωνίας απαιτεί έναν εξαγνισμό, έναν καθαρμό. Ένα θύμα. Έναν θύτη. Μία θυσία.
Η νέα αυτή μεταγραφή του έργου του Eliot, εστιάζει σε αυτήν ακριβώς την πτυχή της ιστορίας του Θωμά Μπέκετ. Το κείμενο της παράστασης έχει ξαναγραφτεί ως μια τελετουργία για δύο ανθρώπους. Ο πρώτος θα μπορούσε να ονομαστεί “Αυτός που Λατρεύει” και ο δεύτερος “Αυτός που Λατρεύεται”. Ο πρώτος στολίζει τον δεύτερο. Τον περιποιείται. Τον ετοιμάζει για κάτι. Έπειτα, ο δεύτερος αποχαιρετά τους γύρω του, το ποίμνιό του, με λόγια της καρδιάς και, τέλος, αφήνεται στην Τρίτη και τελική Πράξη της τελετουργίας: τη θυσία. Και όπως κάθε τελετουργία, έτσι και η δική μας θεμελιώνει την ποίηση στον ρεαλισμό. Η τελετουργία δεν είναι μόνο προσευχή, δεν είναι ασκήσεις επί χάρτου, έχει κανόνες και αίμα και χώμα. Δεν είναι κόνσεπτ, είναι πράξη».
Ταυτότητα παράστασης
Σύλληψη – σκηνοθεσία – κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη, κείμενο μεταγραφής: Ιόλη Ανδρεάδη – Άρης Ασπρούλης, σκηνογραφία – κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα, ειδικές κατασκευές: Περικλής Πραβήτας, φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα, μουσική – ηχοτοπίο: Γιάννης Χριστοφίδης, φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ, video trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος, βοηθός σκηνοθέτη: Νικητοπούλου, διεύθυνση παραγωγής: Κατερίνα Μπερδέκα, βοηθός παραγωγής: Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη, συμπαραγωγή του Θεάτρου Τέχνης με τη «Λυκόφως» του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου και το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων. Ερμηνεύουν: Ρούλα Πατεράκη και Γιώργος Νανούρης.
Πληροφορίες
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν – Υπόγειο: Πεσμαζόγλου 5 – Αθήνα, τηλ.: 210 3228706. Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος: 15 ευρώ, μειωμένο: 10 ευρώ, ανέργων: 8 ευρώ. Ηλεκτρονική προπώληση εισιτηρίων: viva.gr.
naftemporiki.gr
