Ένας λυρικός ύμνος ενάντια στον ναζισμό, η αριστουργηματική όπερα σύγχρονου ρεπερτορίου «Λευκό ρόδο» (1986) του καταξιωμένου Γερμανού συνθέτη Ούντο Τσίμμερμαν, ένα από τα πιο συγκλονιστικά έργα των τελών του 20ού αιώνα, παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), στις 3, 4, 8, 10, 11, 15, 17 και 18 Νοεμβρίου, στις 8.30 το βράδυ.
Το εμβληματικό έργο, που καθιερώθηκε στα κορυφαία θέατρα του κόσμου καθηλώνοντας κοινό και κριτικούς, ανεβαίνει σε μουσική διεύθυνση του αρχιμουσικού της ΕΛΣ Νίκου Βασιλείου και σε σκηνοθεσία Θέμελη Γλυνάτση, ενός από τους πιο διακεκριμένους δημιουργούς της γενιάς του.
Αντλώντας την έμπνευσή του από την αντιστασιακή δράση του 24χρονου Χανς και της 21χρονης Ζοφί Σολ, δύο αδελφών από το Μόναχο, που υπήρξαν ιδρυτικά μέλη της αντιναζιστικής φοιτητικής ομάδας «Λευκό Ρόδο», ο Τσίμμερμαν συνέθεσε ένα μουσικό έργο γεμάτο συναισθηματική δύναμη, που εξελίσσεται την ώρα πριν από την εκτέλεση των αδελφών Σολ για εσχάτη προδοσία. Η ιστορική αναπαράσταση δίνει τη θέση της σε μια σπαρακτική, προσωπική εξερεύνηση της ηθικής ακεραιότητας, του θανάτου και της πολιτικής ευθύνης.
Πρόκειται για μια ωδή στη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης ενάντια στον φασισμό, καθώς και στην «εσωτερική αντίσταση, μια αντίσταση που υμνεί την αγάπη, τη ζωή και τη δικαιοσύνη», όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ο συνθέτης.
«Δεν θα σιωπήσουμε, είμαστε η κακή σας συνείδηση, το “Λευκό Ρόδο” δεν θα σας αφήσει σε ησυχία…» Με αυτές τις φράσεις κλείνει η τέταρτη προκήρυξη της αντιχιτλερικής φοιτητικής ομάδας «Το Λευκό Ρόδο» (Die Weisse Rose), που σχηματίστηκε στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Η συγκεκριμένη προκήρυξη ήταν και η αφορμή για τη σύλληψη των πρωτεργατών της ομάδας, του Χανς Σολ και της αδελφής του Ζοφί. Μετά από πολύωρη ανάκριση από την Γκεστάπο, τα αδέλφια καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν στην γκιλοτίνα, στις 22 Φεβρουαρίου του 1943.
Αυτό είναι το ιστορικό πλαίσιο της όπερας του Ούντο Τσίμμερμαν «Το λευκό ρόδο», η πρώτη εκδοχή της οποίας γράφτηκε το 1967. Ο συνθέτης, όμως, δούλεψε ξανά το υλικό του το 1986, όταν του ζητήθηκε να παρουσιάσει μια αναβίωση του έργου στην Κρατική Όπερα του Αμβούργου. Απέρριψε το αρχικό λιμπρέτο του έργου που είχε γράψει ο αδελφός του, ο Ίνγκο Τσίμμερμαν, και εμπιστεύτηκε το κείμενο της καινούριας εκδοχής στον Βόλφγκανγκ Βίλλασεκ, παρουσιάζοντας ένα εντελώς νέο έργο, το οποίο διαρθρώνεται σε δεκαέξι σκηνές. Στην καινούρια εκδοχή, η δράση παύει να είναι γραμμική και οι χαρακτήρες περιορίζονται στα δυο αδέλφια Σολ. Αυτή η εκδοχή παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη από την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ.
Η όπερα «Λευκό ρόδο» -η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στην Κρατική Όπερα του Αμβούργου στις 27 Φεβρουαρίου 1986- δεν ακολουθεί μια γραμμική αφήγηση, αλλά εστιάζει στη συναισθηματική φόρτιση των δύο προσώπων που αναμένουν τον θάνατό τους. Οι δυο χαρακτήρες άλλοτε μονολογούν, άλλοτε μιλούν ο έναν στον άλλον, αλλά οι θεατές ποτέ δεν είναι σίγουροι αν αυτοί οι διάλογοι είναι πραγματικοί ή δημιουργήματα της φαντασίας του Χανς και της Ζοφί. Υπό αυτό το πρίσμα, το έργο δεν είναι αμιγώς ιστορικό, αλλά χρησιμοποιεί την ιστορική μνήμη για να επεξεργαστεί ζητήματα όπως η ηθική ακεραιότητα, η πολιτική συνενοχή και η θρησκευτική πίστη.
Το βασικό υλικό του έργου είναι οι αναμνήσεις των δύο χαρακτήρων, τα συναισθήματά τους και οι σκέψεις τους για τα ναζιστικά εγκλήματα. Το λιμπρέτο είναι ένα μείγμα ποιητικού λόγου και ντοκουμέντου, το οποίο σκιαγραφεί με δεξιοτεχνικό τρόπο τόσο τις ιδιαίτερες ψυχικές δονήσεις του Χανς και της Ζοφί, όσο και τη βία που τους εξώθησε να αντιταχθούν στο ναζιστικό καθεστώς.
Το «Λευκό ρόδο» σκηνοθετεί ο Θέμελης Γλυνάτσης σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου. Τον Χανς Σολ ερμηνεύει ο διακεκριμένος τενόρος Χρήστος Κεχρής, ο οποίος μετά τον ρόλο του Γρύλου στο «Ζ» της Κατερίνας Ευαγγελάτου αναμετράται με έναν ακόμη ρόλο υψηλών φωνητικών και υποκριτικών απαιτήσεων.
Στον ρόλο της Ζοφί Σολ η ταλαντούχα υψίφωνος Αφροδίτη Πατουλίδου, η οποία διαγράφει μια λαμπρή καριέρα στο εξωτερικό με σημαντικές διακρίσεις και εμφανίσεις σε σημαντικά ευρωπαϊκά θέατρα. Συμμετέχουν οι: Αντώνης Γκρίτσης, Ειρήνη-Αναστασία Βουγιούκα.
Μουσικοί: Μαριλένα Δωρή (φλάουτο), Κώστας Γιοβάνης (όμποε), Γραμμένος Χαλκιάς (κλαρινέτο), Μάνος Βεντούρας (κόρνο), Σπύρος Αρκούδης (τρομπέτα), Σπύρος Βέργης, Ηλίας Βορτελίνας (τρομπόνι), Μπάμπης Ταλιαδούρος (κρουστά), Στέφανος Νάσος (πιάνο), Θοδωρής Μάτουλας (άρπα), Διονύσης Βερβιτσιώτης, Φραντς Σεστάνι (βιολί), Ελευθερία Τόγια (βιόλα), Αλέξανδρος Μποτίνης (τσέλο), Γιώργος Αρνής (κοντραμπάσο).
