Της Ανθής Αγγελοπούλου
Το να βλέπεις κόσμο από τα ξημερώματα σε ουρές έξω από έναν φούρνο περιμένοντας να ανοίξει για να πάρει με δελτίο το ψωμί που αντιστοιχεί στην οικογένειά του είναι απλά συγκλονιστικό. Το να διασχίζεις μια ολόκληρη χώρα μέσα στο πυκνό πράσινο, με άδειους από κίνηση δρόμους είναι μοναδικό. Το να ζεις κάτω από τον καυτό ήλιο με την υγρασία πάνω από 90% είναι ανυπόφορο. Το να βλέπεις καταστήματα με άδεια ράφια και ελλείψεις προϊόντων που εσύ θεωρείς πρώτης ανάγκης είναι αποκάλυψη. Το να ζεις με ανθρώπους που χορεύουν και τραγουδούν σε σπίτια χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και ηλεκτρικές συσκευές είναι μάθημα ζωής. Η Κούβα είναι ένας ξεχωριστός «πλανήτης’ όπως την περιέγραψε και ο φίλος μου ο Γιώργος, που όμοιό του δύσκολα θα συναντήσετε και οι διακοπές στο νησί αυτό θα σας σημαδέψουν για πάντα.
Η Κούβα ανακαλύφθηκε από τον Κολόμβο το 1492, ο οποίος στην πραγματικότητα σκότωσε τους ιθαγενείς για να κάνει το νησί αποικία των Ισπανών. Το όνομά της προέρχεται από την λέξη των Ταΐνο cubanacán που σημαίνει «κεντρικός τόπος». Έχει 15 επαρχίες και έναν ειδικό δήμο (το Isla de la Juventud ή αλλιώς το νησί της Νεολαίας) και όλες έχουν στρατιωτικά αεροδρόμια που εξυπηρετούν και πολιτικές πτήσεις. Μπορεί ο καθένας να βάλει υποψηφιότητα σε κάθε κοινότητα και εκλέγονται 605 μέλη στη Βουλή και αυτοί εκλέγουν τον πρόεδρο. Για πρόεδροι μπορούν να θέσουν υποψηφιότητα μόνο τρία άτομα ενώ δικαίωμα ψήφου έχουν από την ηλικία των 16 ετών.
Θεωρούνται γενικά πειθαρχημένος λαός, είναι ήρεμοι και χαμογελαστοί όμως αν θυμώσουν τότε ξεφεύγουν, ειδικά όταν πίνουν. Το πιο διάσημο σπορ στην Κούβα είναι το φλερτ, μας είπαν γελώντας, ενώ, σαρώνουν στο μπέιζμπολ και στο μποξ. Η αλήθεια είναι ότι το μοναδικό γυμναστήριο που είδα περπατώντας όλη την Αβάνα ήταν ακαδημία μποξ και μάλιστα μέσα σε μια φτωχογειτονιά που δεν το πίστευα.
Η Κούβα εξάγει ζάχαρη, ρούμι, καπνό, νικέλιο, καφέ, ιατρικά προϊόντα, ψάρια και ειδικά γαρίδες. Παλιά ήταν η χώρα με το λευκό χρυσό όπως έλεγαν τη ζάχαρη, όμως σήμερα παρότι η παραγωγή ζαχαροκάλαμου είναι μεγάλη έχει πέσει το μερίδιο αγοράς διότι έπεσε η τιμή της ζάχαρης διεθνώς και η Κούβα θεωρείται πια λιγότερο ανταγωνιστική. Κύριοι εξαγωγικοί εταίροι της είναι η Ολλανδία, ο Καναδάς και η Κίνα και εισαγωγικοί η Ισπανία, η Βενεζουέλα και οι ΗΠΑ. Η θρησκεία είναι ελεύθερη και παρόλο που υπάρχουν αρκετοί καθολικοί, υπάρχουν και άλλες θρησκείες τύπου αιρέσεις, οι περισσότεροι είναι άθεοι.
Περίπου 5-6 εκατομμύρια Κουβανοί ζουν σήμερα στο Μαϊάμι όπου έχουν και μία από τις μεγαλύτερες κοινότητες κουβανών και την λένε Little Avana. Οι Κουβανοί δεν απαγορεύεται να φύγουν από τη χώρα εκτός αν είναι επιστήμονες, οπότε το κράτος τους υποχρεώνει να μείνουν κάποια χρόνια ώστε να κάνουν απόσβεση για τις δωρεάν σπουδές τους. Παρόλα αυτά για να φύγει κανείς είναι δύσκολο καθώς χρειάζεται τουλάχιστον 2.000 δολάρια για βίζα και άλλα τόσα για εισιτήρια ενώ, δεν λαμβάνουν εύκολα έγκριση βίζας στη χώρα που θα πάνε και οι περισσότεροι, αν καταφέρουν να εξοικονομήσουν τα χρήματα για να φύγουν αναγκάζονται και επιστρέφουν.
Ως δημοσιογράφος η πρώτη ερώτηση ήταν τι ΜΜΕ έχουν και η απάντηση ήταν καθηλωτική. Έχουν μόνο μία εφημερίδα την Gramma στην οποία μπορεί ο καθένας να εκφράσει τη γνώμη του χωρίς όμως να βρίζει. Τώρα κατά πόσο αυτό ευσταθεί δεν το ξέρω, αυτό μας μεταφέρθηκε. Ενώ, ως δημοσιογράφος στον τομέα της Υγείας με έτρωγε η περιέργεια για την διάσημη δημόσια υγεία της χώρας. Η επίσκεψη σε νοσοκομείο δεν επιτρέπεται μόνο απ’ έξω έφτασα. Από κλεφτές ματιές παρατήρησα την απλότητα σε όλους τους χώρους χωρίς έλλειψη ιατρικών μηχανημάτων, όπου επιτρέπεται να πάνε όλοι οι πολίτες ανεξαιρέτως και να εξεταστούν ή να χειρουργηθούν εντελώς δωρεάν. Ωστόσο, στα φαρμακεία που μπήκα τα ράφια ήταν άδεια. Φάρμακα έχουν δικής του παραγωγής και μάλιστα οι φαρμακοβιομηχανίες τους και τα ερευνητικά τους κέντρα θεωρούνται πολύ καλά.
Αναφορικά με τον κορωνοϊό μου είπαν ότι το νησί είναι «καθαρό» διότι έχει εμβολιαστεί σχεδόν το 95-98% του πληθυσμού με όλες τις δόσεις από τα δύο εγχώρια εμβόλια τα Abdala, Soberana 02 και Soberana Plus που έχουν γίνει με βάση τις πρωτεΐνες και παρέχουν έως και 90% προστασία σε σχήματα τριών δόσεων. Τα εμβόλια αναπτύχθηκαν από το Ινστιτούτο Εμβολίων Finlay και ο ΠΟΥ ζήτησε να τα αξιολογήσει καθώς και τις εγκαταστάσεις παραγωγής. Η βιομηχανία βιοτεχνολογίας της Κούβας ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980, όταν Φιντέλ Κάστρο θέλησε να έχει αυτάρκεια το έθνος τους λόγω του εμπάργκο των ΗΠΑ. Όμως, όπως λένε οι ειδικοί, κάποιες από τις εγκαταστάσεις γερνούν με το πέρασμα των ετών και χρειάζονται εξέλιξη. Παρόλα αυτή η Κούβα διαπραγματεύεται με τον Καναδά και με την Ιταλία για την παραγωγή των εμβολίων της σε αυτές τις χώρες για εξαγωγή σε περιοχές που έχουν ανάγκη, συμπεριλαμβανομένης της Αφρικής.
Τα αγαθά είναι ελάχιστα έως ανύπαρκτα
63 χρόνια εμπορικού εμπάργκο από τις ΗΠΑ έχουν κυριολεκτικά γονατίσει τη χώρα. Οι άνθρωποι ζουν το σήμερα, χαμογελούν, τραγουδούν, χορεύουν και εργάζονται για το σήμερα. Με συγκλόνισε η φράση που άκουσα εδώ «Ζουν για το σήμερα γιατί γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει μέλλον, δεν υπάρχει προοπτική». Περίπου 30-50 δολάρια τον μήνα είναι ο μισθός όσο και να μας φαίνεται παράξενο. Βέβαια το κράτος δίνει δωρεάν υγεία και παιδεία καθώς και ένα σπίτι (τα περισσότερα είναι ερείπια) και τρόφιμα με το δελτίο (χωρίς πολλές επιλογές αφού οι ελλείψεις στη χώρα είναι τεράστιες). Ο μέσος Κουβανός τρώει πρωτεΐνη σπάνια. Το κρέας κοστίζει 15 με 20 ευρώ άρα είναι ακριβό. Το ψάρι δεν είναι μέρος της καθημερινής τους διατροφής παρόλο που το έχουν άφθονο ενώ, καταναλώνουν πολύ ρύζι από τους πλούσιους ορυζώνες τους, το οποίο μαγειρεύουν με 3-4 διαφορετικούς τρόπους. Παράγουν τρία είδη πατάτας και είναι πεντανόστιμες και δύο είδη μπανάνας. Η μία λέγεται Πλατανίτο που τρώγεται σαν φρούτο και είναι γλυκύτατη και η άλλη λέγεται Πλάτανο και είναι για μαγείρεμα και μάλιστα την κάνουν τηγανιτή. Καταναλώνουν επίσης, μεγάλες ποσότητες μάνγκο, το πιο νόστιμο μάγνκο που έχω γευθεί, ανανά, παπάγια και άλλα εξωτικά φρούτα που τα συνοδεύουν σαν σαλάτα πολλές φορές με τα φαγητά τους.
Γελάδια, άλογα, βόδια κ.α. θεωρούνται περιουσία του κράτους. Κάνουν τις δουλειές τους και τις μεταφορές με αυτά όμως δεν επιτρέπεται να τα σκοτώσουν.
Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν τους κουβανούς αργούς και τους αποκαλούν «σβηστούς» καθώς οι ρυθμοί τους θυμίζουν κάτι από την δική μας Ικαρία. Όμως η αλήθεια κρύβεται στο τροπικό της κλίμα. Οι 30 βαθμοί Κελσίου στην Κούβα είναι σαν να είσαι στους 40+ γιατί η υγρασία είναι πάνω από 90% συνέχεια με αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα να είναι ανυπόφορη. Ο ήλιος καίει πραγματικά και όπως είναι φυσικό οι γρήγοροι ρυθμοί θα σε ρίξουν κάτω σε χρόνο ρεκόρ. Μόνο με οικονομία κινήσεων μπορείς να επιβιώσεις και να αντέξεις να εργαστείς κάτω από τόσο αντίξοες συνθήκες.
Στους δρόμους σε όλο το νησί θα δείτε εργάτες με κάτι σπαθιά γυρτά σαν τις δικές μας τις παλιές πάλες όπως τις λέγαμε, εδώ τις λένε τις ματσέλες να καθαρίζουν τα φυτά και να περιποιούνται τα δέντρα.
Η αλλαγή του νομίσματος γίνεται σε όλα τα ξενοδοχεία και δεν χρειάζεται να ταλαιπωρηθείτε από πριν. Εκατό ευρώ είναι λίγο πάνω από 12.000 πέσος με την ισοτιμία που βρήκαμε εμείς όταν πήγαμε. Είναι υπέρ-αρκετά χρήματα για να περάσετε τις μέρες των διακοπών σας αν έχετε πάει με γκρουπ καθώς όλα τα έξοδα είναι συνήθως μέσα στο πακέτο σας. Καλό θα είναι να έχετε μαζί σας μερικά μικρά χαρτονομίσματα σε ευρώ, 5 και 10 ευρώ που έχουν μεγάλη πέραση στο νησί, προσοχή όχι κέρματα. Ενώ, το πουρμπουάρ των 20 και 50 πέσος ανοίγει δρόμους παντού στο θέμα εξυπηρέτησης. Εκεί συνηθίζεται να δίνεις παντού πουρμπουάρ, μη ξεχνάμε ότι είναι μια αχτίδα φωτός για τον κόσμο.
Βαραδέρο: Το πιο γοητευτικό θέρετρο με τις απέραντες παραλίες
Ξεκινήσαμε τη γνωριμία μας με την Κούβα από το Βαραδέρο, ένα από τα πιο γνωστά και όμορφα θέρετρα με τις λευκές, απέραντες παραλίες του όπου ξεκουραστήκαμε από την μεγάλη πτήση και ξεπεράσαμε με τον καλύτερο τρόπο το τζετ λαγκ. Στη διαδρομή περάσαμε από την αποκαλούμενη πόλη της διανόησης το Ματάνσας όπου είδαμε τις απαρχαιωμένες αντλίες πετρελαίου που δυστυχώς από ένα κεραυνό έπιασαν φωτιά και καταστράφηκε ένα μεγάλο μέρος των εγκαταστάσεων δημιουργώντας σοβαρό πρόβλημα στην ενέργεια του νησιού. Αυτή η ενεργειακή κρίση μετά από την πανδημία έχει φέρει το νησί στα πρόθυρα της ολοκληρωτικής κατάρρευσης. Οι διακοπές ρεύματος είναι πολύωρες καθημερινά και οι πολίτες διαμαρτύρονται έντονα. Μόνο τα ξενοδοχεία και μεγάλα εστιατόρια έχουν δικές τους γεννήτριες. Ωστόσο, τα σπίτια δεν έχουν τις δικές μας πολυτέλειες με τα ηλεκτρικά είδη. Η αγορά αυτών των ειδών άνοιξε τα τελευταία χρόνια αλλά είναι ελάχιστα και ακριβά για το μέσο κουβανό πολίτη. Τα σπίτια είναι χαμηλά και χτισμένα με έξυπνο τρόπο, είναι δηλαδή διαμπερή ώστε να γίνεται ρεύμα αέρα και να δροσίζονται οι κάτοικοι τους.
Για να μπεις στο Βαραδέρο υπάρχουν διόδια. Ο λόγος είναι ότι στον συγκεκριμένο κόλπο με τις τεράστιες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις δεν επιτρεπόταν παλιά η επίσκεψη από ντόπιους παρά μόνο από τουρίστες. Από το 2016 που χαλάρωσε το μέτρο αυτό οι ντόπιοι επισκέπτονται τα ξενοδοχεία προσκεκλημένοι συγγενών τους που έχουν φύγει μετανάστες και έρχονται στην Κούβα για διακοπές γιατί οι ίδιοι αδυνατούν να πληρώσουν τέτοια παραμονή.
Κατά την παραμονή μας εκεί, κάναμε κρουαζιέρα με καταμαράν στο Cayo Blanco (ή αλλιώς το λευκό νησάκι). Ένα καταπράσινο νησί με λευκή άμμο και εξωτική παραλία με γαλαζοπράσινα πεντακάθαρα νερά. Στη διαδρομή σταματήσαμε πάνω από έναν κοραλλιογενή ύφαλο και κάναμε βουτιές με μάσκες για να δούμε τον ύφαλο.
Επίσης, επισκεφθήκαμε την πόλη του “Che Guevara” τη Santa Clara, καθώς και το μαυσωλείο του Τσε στο πάρκο Λεόνσιο Βιντάλ με το επιβλητικό άγαλμα του Κομαντάντε με το όπλο ανά χείρας ύψους περίπου 7 μέτρων. Όπως μας εξήγησε ο Στέφανος ο ξεναγός μας, το άγαλμα τοποθετήθηκε έτσι, ώστε να κοιτά προς το νότο, δηλαδή προς τη Λατινική Αμερική, ως συμβολισμός του οράματος του Τσε για μια παναμερικανική επανάσταση ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Σε ανάγλυφα παρουσιάζονται στιγμές της ζωής και δράσης του Γκεβάρα ενώ, το τελευταίο του γράμμα προς τον Φιντέλ Κάστρο είναι ολόκληρο χαραγμένο σε ειδική επιγραφή.
Το Τρινιδάδ είναι μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO
Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε το παραδοσιακό, αποικιακό Τρινιδάδ, πόλη που ίδρυσαν οι Ισπανοί στις αρχές του 16ου αιώνα και είναι αναγνωρισμένο παγκόσμιο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO από το 1986. Στην κεντρική πλατεία Plaza Mayor, που είναι περιστοιχισμένη από αποικιακά κτίρια, είδαμε στο «Μουσείο αποικιοκρατικής αρχιτεκτονικής» και στο παραδοσιακό καφενείο La Canchánchara δοκιμάσαμε το τοπικό ποτό που φτιάχνεται με ρούμι, μέλι και λεμόνι και μάθαμε ότι το έδιναν οι αποικιοκράτες στους σκλάβους για να πάρουν δυνάμεις.
Στο Τρινιδάδ η βόλτα στα γραφικά πλακόστρωτα σοκάκια με τα πολύχρωμα μαγαζιά και σπίτια, για ψώνια στα υπαίθρια παζάρια είναι απαραίτητη και θα με θυμηθείτε. Είναι μοναδική!
Επόμενος σταθμός το Σιενφουέγκος, το «μαργαριτάρι» της Κούβας
Χτίστηκε το 1819 από Γάλλους άποικους και είναι ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της χώρας. Η αρχιτεκτονική του είναι ιδιαίτερη. Στην κεντρική πλατεία της πόλης θα δείτε το κατάλευκο άγαλμα της θεάς Αθηνάς, το θέατρο Tomas Terry, το δημαρχείο και το κλασικό κτήριο του πανεπιστημίου. Ενώ, λίγο πιο κάτω, στη στενή χερσόνησο της «Punta Gorda» δεσπόζει το “Palacio del Valle”, ένα εντυπωσιακό κτήριο 100 ετών, αρχιτεκτονικό αριστούργημα, συνδυασμός ρομαντικής, γοτθικής, ενετικής και μαυριτανικής τεχνοτροπίας. Η θέα από την ταράτσα του είναι πραγματικά υπέροχη. Μπορείτε να χαρείτε ένα μαγικό ηλιοβασίλεμα πίνοντας κοκτέιλ με ρούμι.
Στο Σιενφουέγκος ήταν η πρώτη μας επαφή με την καθημερινότητα του να ζεις στην Κούβα.
Οι τεράστιες ουρές από τις 3 τα ξημερώματα μέχρι να ανοίξουν τα καταστήματα με το δελτίο στο χέρι για να πάρουν φαγητό και ψωμί, οι βόλτες στα σκοτεινά πανέμορφα σοκάκια λόγω των διακοπών ρεύματος, τα μισοάδεια καταστήματα που είχαν μέσα από κατσαρολικά μέχρι παπούτσια και μισολιωμένες γκοφρέτες ήταν πραγματικά χαστούκι για τους εύπορους Δυτικούς τουρίστες που πήγαν στο νησί για καλοκαιρινές διακοπές. Εκεί συνειδητοποίησα ότι δεν έκανα απλά διακοπές, έπαιρνα ένα μάθημα ζωής και εύχομαι όσο περισσότεροι να επισκεφθείτε την Κούβα και να ζήσετε έστω και λίγο από τη ζωή τους. Και να σκεφτεί κανείς ότι η συγκεκριμένη πόλη, είναι αυτή που έχει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, περισσότερο και από την Αβάνα όπως μας είπαν.
Οι εντυπωσιακοί καταρράκτες El Nicho
Το γραφείο που κλείσαμε την εκδρομή το Latino, μας έδωσε τη δυνατότητα να δούμε πολλά πράγματα και να ζήσουμε από κοντά την καθημερινότητα των ανθρώπων. Για παράδειγμα πήγαμε στους εντυπωσιακότερους καταρράχτες του νησιού, τους ονομαζόμενους El Nicho στην καρδιά της καταπράσινης οροσειράς Escambray. Ανεβήκαμε στα χαρακτηριστικά λεωφορεία της επαρχίας της Κούβας που δεν είναι τίποτα άλλο από φορτηγά που έχουν μετατραπεί με μεταλλικά καθίσματα σε λεωφορεία και όταν έχει καυτό ήλιο ή βροχή σκεπάζονται με μουσαμάδες και φτάσαμε στην αρχή του δάσους. Στη διαδρομή μας χτύπησε μια εξωφρενική καταιγίδα και ήταν μια απίστευτη εμπειρία για όλους μας. Στη συνέχεια περπατήσαμε βρεγμένοι ως το κόκαλο μέσα στη λασπωμένη ζούγκλα και ανεβήκαμε τρία επίπεδα με καταρράκτες που σχημάτιζαν φυσικές λίμνες. Μάλιστα στο τελευταίο πιο ψηλό επίπεδο κάναμε μπάνιο στα κρυστάλλινα, πεντακάθαρα νερά μέσα στο πυκνό πράσινο της ζούγκλας. Ένα πράγμα πρέπει να θυμάστε συνέχεια. Στην Κούβα δεν πρέπει να φοβάσαι να λερωθείς.
Η μαγευτική λίμνη Hanabanilla
Μπήκαμε σε ένα μικρό σκάφος και κάναμε βαρκάδα μέσα σε όλη τη λίμνη. Ένα μοναδικό τοπίο με εξωτική βλάστηση, σπάνια πολύχρωμα πουλιά και αμφίβια ζώα. Στους τριγύρω από τη λίμνη λόφους η ανθρώπινη ύπαρξη είναι και αυτή σπάνια αφού ελάχιστοι έχουν ένα μικρό ξύλινο σπιτάκι κάπου εκεί και φυσικά μια μικρή βαρκούλα να πηγαινοέρχονται για τα απαραίτητα. Επιστρέφοντας ψηλά στον ένα λόφο διακρίναμε και το εξοχικό του Τσε Γκεβάρα.
Διασχίζοντας τους δρόμους του νησιού με το τουριστικό λεωφορείο βλέπαμε ανθρώπους δεξιά και αριστερά στους δρόμους να κρατούν ένα χαρτονόμισμα στο χέρι και να κάνουν οτοστόπ. Είναι ένας βασικός τρόπος μετακίνησης από πόλη σε πόλη καθώς οι συγκοινωνίες είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Στην επαρχία τα λεωφορεία είναι αυτά τα φορτηγά που σας περιέγραψα παραπάνω ή το άλογο που σέρνει ένα κάρο, η το αυτοσχέδιο ποδήλατο καθώς και το τρένο (στο οποίο όχι μόνο δεν μπήκαμε αλλά και δεν είδαμε για να είμαι ειλικρινής τόσες μέρες εκεί).
Κολύμπι με τα δελφίνια
Καταπληκτική επίσης ήταν η επίσκεψη στο Δελφινάριο, όπου παρακολουθήσαμε ένα εντυπωσιακό show με δελφίνια και μπήκαμε στο νερό και παίξαμε μαζί τους ενώ, προσωπικά θα μου μείνει αξέχαστο το γεγονός ότι πιάστηκα από τα πτερύγια ενός δελφινιού και αυτό με πήγε βόλτα στη θάλασσα. Η αγκαλιά του τόσο τρυφερή όσο ενός μωρού και το φιλί του στο μάγουλό μου ότι πιο μαγικό έχω νιώσει ποτέ! Να σας πω ότι στο νησί έχει 14 δελφινάρια και τα δελφίνια εκεί ζουν σε θαλάσσιο περιβάλλον ωστόσο προστατευμένο, διότι έτσι γεννήθηκαν όπως μας εξήγησαν και δεν μπορούν να επιβιώσουν ελεύθερα. Το νησί έχει καρχαρίες αλλά δεν είναι επιθετικοί ενώ στο Σιενφουέγκος έχει και μια περιοχή με Φλαμίνγκο.
Κούβα χωρίς κροκοδείλους; Όχι βέβαια
Στη χερσόνησο Ζαπάτα μπήκαμε στο μεγαλύτερο φυσικό πάρκο της Καραϊβικής, το Γκουαμά (Guamá), όπου βρίσκεται μια «Φάρμα Αναπαραγωγής Κροκοδείλων». Τα ζώα αυτά θεωρούνται σημαντικό κομμάτι της άγριας πανίδας της Κούβας και προστατεύονται στο φυσικό τους περιβάλλον από το ανεξέλεγκτο κυνήγι. Περνώντας μέσα από το δάσος Ζαπάτα, αντικρύσαμε τις δαντελένιες ακτές της Καραϊβικής στον κόλπο των Χοίρων που στη Δύση είναι γνωστός από την ομώνυμη, αποτυχημένη απόβαση των Αμερικάνων στο νησί το 1961. Εκεί βρήκαμε μια θαλάσσια όαση, με πεντακάθαρα, γαλαζοπράσινα νερά που σχηματίζουν ένα φυσικό “ενυδρείο- πισίνα” και κάναμε μπάνιο μαζί με πολύχρωμα ψάρια γύρω μας που τα ταΐζαμε ψωμί.
Αβάνα: Η πιο όμορφη πόλη της Καραϊβικής
Στην πλατεία της Επανάστασης με τις τεράστιες προσωπογραφίες του Τσε Γκεβάρα και του Καμίλο Σιενφουέγκος νιώθεις ένα δέος ενώ, περνώντας μπροστά από το πανεπιστήμιο της Αβάνας και τη “σύγχρονη” συνοικία του Βεδάδο με την κεντρική πλατεία Copelia, την περίφημη παραλιακή λεωφόρο Malecón, φθάνεις στο Καπιτώλιο της Κούβας το οποίο είναι ένα πιστό αντίγραφο αυτού της Ουάσιγκτον των ΗΠΑ.
Και μετά μπαίνεις μέσα στην Habana Vieja δηλαδή την Παλιά Αβάνα. Μια πόλη πολιτιστική κληρονομιά προστατευόμενη από την UNESCO από το 1982 καθώς φιλοξενεί μερικά από τα ωραιότερα αποικιακά κτήρια στην Καραϊβική.
Κούβα χωρίς μουσείο του ρουμιού δε γίνεται. Εκεί θα μάθετε όλη τη ιστορία και φυσικά θα δοκιμάσετε τη γνωστή βιταμίνη Ρ όπως αποκαλούν χαριτολογώντας το ρούμι στην Κούβα.
Η Κούβα διαθέτει και μία ελληνική ορθόδοξη εκκλησία η οποία είναι η μοναδική σε όλη την Καραϊβική, τον Άγιο Νικόλαο που είναι στην πλατεία του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης (Plaza de SanFrancisco de Asís). Οι πλατείες γενικά στην Αβάνα είναι όμορφες και αρκετές. Μία ακόμα είναι η Παλιά Πλατεία (Plaza Vieja) όπως τη λένε ενώ, έχουν και την πλατεία των Όπλων (Plaza de Armas), την Καθεδρική πλατεία (Plaza de laCatedral), τον «ναΐσκο» Templete και το Castillo de LaFuerza Real. Η είσοδος στην εντυπωσιακή Μικρογραφία της Παλιάς Αβάνας (Maqueta de LaHabanaVieja) έκτασης 48 τετρ. μέτρων συνοδεύεται από ηχητικό show και εικονική απεικόνιση της ανατολής και δύσης του ηλίου πάνω στην πόλη. Ενώ, το πειρατικό φρούριο Ελ Μόρο βρίσκεται σε θέση περιωπής στην είσοδο του λιμανιού και η θέα είναι μαγευτική.
Στη Αβάνα θα βρείτε και το κλειστό μεγάλο παζάρι με δεκάδες κιόσκια που πουλάνε κοσμήματα και διακοσμητικά αντικείμενα κατασκευασμένα από ξύλο, κουκούτσια φρούτων και λαχανικών, δέρμα και δόντια κροκοδείλου, παπιέμασέ ή πηλό κ.λπ. Ενώ στον 1ο όροφο θα βρείτε την πιο μεγάλη συλλογή με έργα ζωγραφικής τέχνης από δεκάδες καλλιτέχνες.
Βιτρίνες καταστημάτων είναι σχεδόν ανύπαρκτες ενώ, στα στενά θα δείτε μέσα στις εισόδους κτιρίων ή στα παράθυρα να ξεπροβάλουν μερικά είδη ρουχισμού, κατσαρολικά κ.α. Θα δείτε επίσης να κυκλοφορούν με τούρτες στα χέρια ακόμα με τις ημέρες με φρικτή ζέστη γιατί έτσι γιορτάζουν τα πάντα μεταξύ τους οι κάτοικοι. Από τα ξερχαβαλωμένα και άλλοτε κομψοτεχνήματα μπαλκόνια και παραθύρια οι κυρίες κατεβάζουν με σχοινί ένα καλάθι για να τοποθετήσει μέσα ο μανάβης τα λαχανικά και τα φρούτα. Περνώντας από ένα μικρό μαγαζάκι έπεσε το μάτι μου στο εσωτερικό του και είδα ότι ήταν σαν τα δικά μας τα καταστήματα περιποίησης νυχιών. Η Γκιουντελέη μας καλοδέχθηκε να μπούμε να δούμε από κοντά και μου εξήγησε ότι το κόστος για βάψιμο νυχιών φτάνει τα 1000 πέσος.
Φυσικά δεν νοείται επίσκεψη στην Κούβα χωρίς βόλτα με αυτοκίνητα-αντίκες. Ήταν μια ανεπανάληπτη εμπειρία. Διασχίσαμε την πόλη και φτάσαμε στο καταπράσινο, εξωτικό δάσος της Αβάνας όπου κάναμε στάση για ρούμι και επιστρέψαμε αλλάζοντας μεταξύ μας αυτοκίνητα για να χαρούμε όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτά τα αριστουργήματα μιας άλλης εποχής.
Αν θέλετε να γνωρίσετε την πραγματική Αβάνα πρέπει να περπατήστε στα στενά σοκάκια της παλιάς πόλης, να δοκιμάσετε φρέσκο χυμό από “φρούτα μπόμπα” (η γνωστή σε μας παπάγια) ή “γκουαγιάμπα” υπό τους ήχους ενός νοσταλγικού σον ή μπολέρο, να φάτε τσούρος, να δείτε τα σπίτια και τα καταστήματα που ζουν και πορεύονται με όλες τις δυσκολίες οι άνθρωποι, να κάνετε βόλτα με τα ποδήλατα τύπου ταξί ή τα μηχανάκια τύπου ταξί και να δείτε το ηλιοβασίλεμα κατά μήκος της περίφημης παραλιακής λεωφόρου Malecón. Να σταθείτε μπροστά τους υπαίθριους μουσικούς και να απολαύσετε τις όμορφες φωνές τους, να πάτε να χορέψετε Σάλσα και να δοκιμάσετε παγωτό μάνγκο και τσούρος στο δρόμο. Να επισκεφθεί το μουσείο του παλαιότερου φαρμακείου με τα υπέροχα πορσελάνινα βάζα με τα φυτικά εκχυλίσματα.
Να φωτογραφηθείτε με τις κυρίες που είναι παραδοσιακά ντυμένες, να επισκεφθείτε ένα από τα παλαιότερα ξενοδοχεία της το Nationale όπου εκατοντάδες πολιτικοί, σταρ του Χόλυγουντ, συγγραφείς κ.λπ. έμεναν από το 1930 που άνοιξε και θεωρείται κόσμημα για την πόλη. Εμείς ευτυχώς είχαμε τη δυνατότητα να μείνουμε σε αυτό και το χαρήκαμε δεόντως, ήπιαμε ποτάκια στους φωτισμένους κήπους του με θέμα την παραλιακή λεωφόρο υπό τους ήχους μουσικής και κάναμε μπάνιο στις πισίνες του.
Να καθίσετε έστω για ένα καφέ στο El Floridita, ένα από τα στέκια του Έρνεστ Χέμινγουεϊ και να παραγγείλετε το γνωστό κοκτέιλ Hemingway Daiquiri ή Hemingway Special που το εμπνεύστηκε ο ίδιος και γίνεται απλά. Ρίχνεις 2 μεζούρες ρούμι extra dry στο σέικερ, ½ μεζούρα λικέρ μαρασκίνο, ½ μεζούρα χυμό γκρέιπφρουτ και ¾ της μεζούρας χυμό λάιμ. Επίσης στο La Bodeguita del Medio όπου ο Χέμινγουεϊ έπινε το αγαπημένο του μοχίτο .
Βινιάλες: η κοιλάδα με τα καλύτερα καπνά
Και ναι αφού δοκιμάσαμε άφθονο ρούμι και γνωρίσαμε την ιστορία του έπρεπε να μυηθούμε στο αμέσως επόμενο βασικό συστατικό της Κούβας που δεν είναι άλλο από τον καπνό και τα πούρα της. Ο δρόμος των πεύκων που διασχίσαμε ήταν μοναδικός και ξαφνικά ανοίγεται μπροστά μας μιας εκπληκτικής ομορφιάς κοιλάδα σε έντονο κόκκινο χρώμα. Τα χώματα στην περιοχή αυτή είναι πλούσια σε άργιλο όπως μας εξήγησαν ενώ, οι βροχές και η υγρασία δίνουν στα πούρα την καλύτερη ποιότητα. Τα πουρόσπιτα μικρά χαμηλά φτιαγμένα με τη δημιουργική φαντασία των Ινδιάνων της περιοχής. Η κοιλάδα Βινιάλες (Viñales) στη δυτικότερη επαρχία της Κούβας, το Πινάρδελ Ρίο (PinardelRío), όπου καλλιεργούνται τα καπνά για τα καλύτερα πούρα στον κόσμο είναι η Μέκκα των πούρων. Σε ένα τοπικό παρασκευαστήριο πούρων μας εξήγησαν από κοντά την προετοιμασία, την επεξεργασία και την παρασκευή των διεθνούς φήμης πούρων. Και φυσικά ακόμα και όσοι δεν καπνίζουμε, ένα πούρο το δοκιμάσαμε. Το μυστικό, βουτάς το δάχτυλό σου στο μέλι και αλείφεις το σημείο που βάζει στο στόμα σου και η γεύση του πούρου είναι μοναδική. Ο συγκεκριμένος παραγωγός χρησιμοποιεί μόνο φυτικά μέσα ακόμα και για το κόλλημα των φύλων του πούρου γύρω από τον καπνό με βασικό συστατικό το μέλι. Το συνοδεύσαμε με ένα ποτό της περιοχή που φτιάχνεται από ζαχαροκάλαμο, ρούμι και λεμόνι και το λένε Pure Bliss.
Η βόλτα μας στην κοιλάδα του Βινιάλες θα μας μείνει αξέχαστη. Πράσινοι βελούδινοι λοφίσκοι, γνωστοί με το όνομα mogotes (μογκότες) που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο, ξεπηδούν μέσα από την κοιλάδα, κατάφυτοι και σχεδόν απόκοσμοι, πανύψηλα φοινικόδεντρα, καταρράκτες και υπόγειες σπηλιές με ποτάμια συνθέτουν ένα μαγευτικό τοπίο.
Εκεί είδαμε και την τεράστια τοιχογραφία της προϊστορίας (Mural de la Prehistoria) που περιγράφει τη ζωή στην κοιλάδα με εικόνες ενώ, στο κιόσκι της κάναμε μια στάση για να πιούμε την πιο γευστική pina colada μιας και γι’ αυτό φημίζεται και να γιορτάσουμε τα γενέθλια του Παναγιώτη, ενός από την παρέα μας.
Στη συνέχεια, μπήκαμε στη σπηλιά των Ινδιάνων όπως τη λένε, Cueva del Indio και διασχίσαμε με μικρή βάρκα το υπόγειο ποτάμι της και είδαμε τους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες με σχέδια ζώων, πτηνών και ψαριών.
Τέλος, με μια στάση στο παρατηρητήριο Λος Χασμίνες (Los Jazmines) με τη μαγευτική θέα σε ολόκληρη την κοιλάδα του Βινιάλες αποχαιρετήσαμε τη μαγεία της Κούβας και πολλοί από εμάς υποσχεθήκαμε μία ακόμα επίσκεψη στο άμεσο μέλλον. Η κάθε επίσκεψη έκλεινε εκτός από ρούμι και με ένα γευστικό γεύμα με εξωτικά φρούτα, ψαρικά κ.α.
Στην Κούβα πρέπει να θέλεις να δεις τη μαγεία και τη διαφορετικότητα
Αν έρθεις με την πεποίθηση ότι είσαι στην Ευρώπη ή τις ΗΠΑ έχασες. Ο συγκρίσεις είναι λάθος να γίνονται και δεν θα χαρείς την πραγματικότητα. Το νησί είναι μια όαση, πρασίνου, νερών, ήλιου…είναι ένα ακατέργαστο διαμάντι με δυνατότητες ανάπτυξης πολύ μεγάλες. Όμως η ιδεολογία των κυβερνόντων δεν επιτρέπει πολλά πράγματα και ίσως σε κάποιο σημείο είναι για το καλό του νησιού όχι όμως και των κατοίκων που στερούνται αγαθών. Τις ημέρες που ξοδέψαμε για να το γνωρίσουμε παρατηρήσαμε να ξεφυτρώνουν κάποια ξενοδοχεία και μας είπαν ότι ετοιμάζονται 20.000 νέες κλίνες γιατί το κράτος αποφάσισε να εστιάσει στον τουρισμό. Βέβαια, οφείλω να ομολογήσω ότι αυτό είναι κάπως παράξενο όταν καινούργια ξενοδοχεία που φτιάχτηκαν λίγο πριν την πανδημία φέτος παρέμειναν κλειστά.
Η Κούβα μέσα από τα μάτια ενός παιδιού
Ο Κωνσταντίνος ζει στην Αθήνα και πηγαίνει σχολείο, όμως λόγω της εργασίας του πατέρα του τα πρώτα χρόνια της ζωής του χρειάστηκε να ζήσει στην Κούβα και τώρα την επισκέπτεται κάθε φορά που έχει διακοπές. Ερχόμενος μαζί μας στις εξερευνήσεις μας στο νησί μου είπε με την ειλικρίνεια που χαρακτηρίζει ένα παιδί. «Είναι εντελώς διαφορετικές οι συνήθειες στην Ελλάδα. Σαν παιδί νιώθω πιο ασφαλής στην Κούβα και όταν γύρισα στην Ελλάδα για το σχολείο δυσκολεύτηκα πολύ να προσαρμοστώ. Εδώ τα παιδιά μεγαλώνουν ανεξάρτητα, με χαμόγελο, χωρίς εγκληματικότητα και χωρίς φοβίες. Η Κούβα είναι πιο ασφαλής χώρα για ένα παιδί».
Τι να βάλεις και τι όχι στη βαλίτσα σου
Χαρτομάντηλα. Όσο και να σε εκπλήσσει το χαρτί εδώ είναι πολύτιμο.
Οδοντογλυφίδες. Σε ελάχιστα ξενοδοχεία ή εστιατόρια θα βρεις.
Αν τρως μέλι στο πρωινό σου πάρε μαζί σου μερικές μικρές μερίδες γιατί στα περισσότερα ξενοδοχεία δεν θα βρεις και αν βρεις, θα είναι νερομένο για να κρατήσει περισσότερο καιρό και το προσφέρουν με το σταγονόμετρο.
Αντικουνουπικό. Θα το χρειαστείς παντού. Τα κουνούπια ειδικά στα δάση και σε κάποια χωριά είναι σαν «στούκας». Βέβαια θα σας είμαι ειλικρινής, εγώ που στην Αθήνα υποφέρω εδώ δεν αντιμετώπισα καθόλου πρόβλημα.
Αντιηλιακό οπωσδήποτε. Εδώ ο ήλιος δεν αστειεύεται.
Βεντάλια για να παίρνεις παντού ανάσες δροσιάς.
Ομπρέλα. Εκτός του να πέσετε σε ξαφνική καταιγίδα, η οποία κρατάει πολύ λίγο, στην Κούβα την ομπρέλα την χρησιμοποιούν περισσότερο για τον ήλιο.
Τα φάρμακά σας οπωσδήποτε. Δεν υπάρχει περίπτωση να βρείτε τις πιθανές θεραπείες σας, ενώ, καλό είναι να έχετε κρέμα για εγκαύματα, κάποιο αντιισταμινικό, ένα αναλγητικό, ένα αντιαλλεργικό, κάτι για τα τσιμπήματα, παρακεταμόλη, κανένα χάνζαπλαστ…ένα μικρό φαρμακείο ανάγκης δηλαδή. Ακόμα και να μην σας χρειαστεί φεύγοντας μπορείτε να τα χαρίσετε στον κόσμο εκεί. Θα σας ευγνωμονούν.
Επίσης, ρίξτε μέσα ένα μπουκάλι θερμός γιατί όπου και να πας κουβαλάς μαζί σου νερό. Βέβαια στα πούλμαν τα τουριστικά μπορείς να φυλάξεις ένα μπουκάλι νερό στο ψυγείο τους όμως το νερό είναι πολύτιμο αγαθό στην Κούβα και θα το χρειαστείτε παντού λόγω της ζέστης. Σε πολλά εστιατόρια ή καντίνες που θα σταματήσετε στο δρόμο σας θα παρατηρήσετε ότι πιο εύκολα βρίσκεις ρούμι παρά νερό.
Σαγιονάρες, αθλητικά παπούτσια για περπάτημα, ελαφριά ρούχα, μαγιό, πετσέτα θαλάσσης, καπέλο, παρεό, γυαλιά ηλίου, σακίδιο πλάτης για να κουβαλάτε μαζί σας τα απαραίτητα παντού, ένα λιπγκλος για τα χείλη είναι το μοναδικό καλλυντικό που θα χρειαστείτε γιατί σκάνε τα χείλη από τη ζέστη, όλα τα υπόλοιπα είναι περιττά εκτός από μια κρέμα προσώπου.
Να θυμάστε ότι η υγρασία φριζάρει τα μαλλιά και αν έχετε δύσκολο μαλλί ένα σπρέι είναι απαραίτητο. Επίσης, τα πιστολάκια μαλλιών σε όλα τα ξενοδοχεία δεν έχουν καθόλου δύναμη.
Η ατμόσφαιρά στην Κούβα είναι αποπνικτική όπως σας περιέγραψα και νιώθετε μονίμως να κολλάνε τα ρούχα πάνω σας. Ξεπεράστε το στο μυαλό σας και θα περάσετε υπέροχα.
Αποφύγετε να κουβαλήσετε κοσμήματα και ακριβά ρολόγια, εκτός που ότι δεν είναι βολικά με τόση ζέστη και υγρασία είναι και προκλητικά σε μία χώρα που οι άνθρωποι ζουν τόσο φτωχικά. Παρόλα αυτά η Κούβα είναι μία από τις πιο ασφαλείς χώρες στον κόσμο. Η εγκληματικότητα είναι σχεδόν μηδενική, δεν έχουν φόνους, βιασμούς, ληστείες και τα σχετικά. Το πιο πιθανό είναι κανένας ελαφροχέρης όπως λέμε και εμείς στη Δύση να μπει σε πειρασμό αν δει κάτι πολύ προκλητικό και πλούσιο. Παρόλη την ανέχεια οι άνθρωποι είναι πολύ καλοί και φιλικοί. Και όπως σας προείπα. Στην Κούβα δεν πρέπει να φοβάσαι να λερωθείς. Ρούχα απλά, ελαφριά, όχι τακούνια – δεν περπατιώνται, τα αθλητικά είναι ιδανικά για περπάτημα παντού ενώ μέσα στο σακίδιό σας μπορείτε να έχετε πάντα μαζί σας μια αλλαξιά και σαγιονάρες.
Φεύγοντας η βαλίτσα μου ήταν ελαφρότερη από πριν. Χάρισα ότι περισσότερο μπορούσα, ρούχα, παπούτσια, τσάντες, καλλυντικά, φάρμακα…το ίδιο και όλα τα παιδιά της παρέας μας. Σε κάποιες περιοχές που επισκεφθήκαμε μόλις κατεβαίναμε από το πούλμαν γυναίκες και παιδιά μας ζητούσαν σαμπουάν, σαπούνι και καραμέλες. Στενοχωρηθήκαμε τόσο πολύ που δεν το ξέραμε. Θα ήθελα να έχω μαζί μου μια γεμάτη βαλίτσα με χιλιάδες πράγματα που στην Αθήνα γεμίζουν τις ντουλάπες μου και σπάνια χρησιμοποιώ. Ρούχα, παπούτσια, κοσμήματα, καλλυντικά, μαντήλια, τσάντες, φάρμακα, καραμέλες, γκοφρέτες και άλλα τέτοια για να μοιράζω παντού. Έδινα μόνο πέσος όμως καταλάβαινα την πραγματική ανάγκη.
Το ταξίδι ίσως να σας φανεί λίγο μεγάλο όμως είναι υποφερτό
Στο πήγαινε οι αεροπορικές εταιρείες κάνουν στάση στην Ελβετία ή στην Κωνσταντινούπολη αλλά όταν θα φτάσετε η Κούβα είναι 7 ώρες πίσω από εμάς οπότε κερδίζεται όλη την ημέρα. Στην επιστροφή η ταλαιπωρία είναι λίγο πιο μεγάλη γιατί τα αεροσκάφη περνούν είτε από Μεξικό και μετά Ελβετία και τέλος Αθήνα είτε από Βραζιλία και μετά Κωνσταντινούπολη και Αθήνα. Μέσω Κωνσταντινούπολης είναι καλύτερη η αναμονή γιατί το αεροδρόμιο είναι πολύ μεγάλο και έχεις πολλά πράγματα για να περάσεις το χρόνο σου αντίθετα από της Ζυρίχης που είναι εξαιρετικά μικρό και οι ταξιδιώτες βαρέθηκαν την αναμονή. Επίσης μαζί με την αλλαγή ζώνης ώρας +7 το ταξίδι σου φαίνεται τεράστιο. Για την ακρίβεια φύγαμε στις 5 τα ξημερώματα από το ξενοδοχείο της μιας ημέρας και φτάσαμε στο σπίτι μας την επόμενη ημέρα το απόγευμα. Μέτρησα 37 ώρες στους δρόμους, σε αεροδρόμια και αεροπλάνα. Παρόλα αυτά δεν μετάνιωσα καθόλου γιατί όλο αυτό που έζησα με ξεπλήρωσε και με το παραπάνω.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ
Κλείνοντας την αναδρομή όλων των υπέροχων αυτών ημερών, που πιστεύω ότι έχω ξεχάσει κάποιες λεπτομέρειες να αναφέρω διότι ήταν τόσες πολλές οι πληροφορίες και οι εικόνες που έπαιρνα καθημερινά που πραγματικά γέμισε το μυαλό και η ψυχή μου, θα ήθελα να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στο travel Latino που θεωρώ ότι προσφέρει ότι καλύτερο στο ταξίδι της Κούβας, στον Στέφανο τον ξεναγό μας, τον Κωνσταντίνο το γιό του που παρότι είναι παιδί ήταν δίπλα μας από την πρώτη στιγμή και μας προστάτευε με τις απύθμενες γνώσεις του καθώς και σε όλα τα παιδιά του γκρουπ που έγιναν μια μεγάλη παρέα και βοηθούσε ο ένας τον άλλον στα πάντα. Γιατί – όπως μας εξήγησε και ο Στέφανος από την πρώτη μέρα – αν δεν γίνεις εκεί μια γροθιά δεν περνάς καλά. Η σύμπνοια είναι απαραίτητο συστατικό σε τέτοια ταξίδια για να περάσουν όλοι καλά χωρίς δυσάρεστα απρόοπτα. (Βαγγέλη, Γιάννη, Δημήτρη, Έφη, Κατερίνα, Άγγελε, Πέλλα, Ειρήνη, Μαριάννα, Γιώτα, Παναγιώτη, Ιωάννα, Σοφία, Ανέστη, Μάρθα, Μενέλαε, Νεφέλη, Ανδρέα, Κοσμά, Μαίρη, Αγγελική, Γιώργο και όλοι όσοι ξεχνάω ονόματα) σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη παρέα των πρωτότυπων διακοπών μας. Να έχετε όλοι μια όμορφη ζωή και να κάνετε πάντα τέτοια μαγικά ταξίδια.
