Από την έντυπη έκδοση
Tου Φάνη Ζώη
[email protected]
Αύξηση των τελών χρήσης της σιδηροδρομικής υποδομής, διαγραφή οφειλών 3 δισ. ευρώ προς το Δημόσιο, προσλήψεις προσωπικού, εξορθολογισμό των δαπανών και ριζική αναδιαμόρφωση όλου του πλαισίου λειτουργίας του στην κατεύθυνση μεγέθυνσης του κοινωνικού του ρόλου περιλαμβάνει το επικαιροποιημένο επιχειρησιακό σχέδιο του ΟΣΕ για την περίοδο 2019-2022.
Όπως προκύπτει από το επιχειρησιακό σχέδιο που παρουσιάζει η «Ν», τα έσοδα από την αύξηση χρήσης της σιδηροδρομικής υποδομής προκύπτουν από:
- την αύξηση της χρήσης της υποδομής από το 2019 λόγω εισόδου νέων operators ευρέως στον τομέα των μεταφορών,
- την υπογραφή νέων συμβάσεων πρόσβασης και
- τη συνακόλουθη και αναμενόμενη αύξηση του εμπορευματικού κυρίως έργου.
Διευκρινίζεται ότι στα παραπάνω έσοδα έχουν συμπεριληφθεί ετήσιες αυξήσεις στα τέλη χρήσης υποδομής 2% για φέτος, 3% για του χρόνου και από 40% για το 2021/2022.
Σήμερα, τα τέλη χρήσης για επιβατικές/εμπορικές ανέρχονται σε 1,41/1,20 ευρώ το τρένο/χιλιόμετρο και επιδίωξη του ΟΣΕ αποτελεί η αύξησή τους σε 1,44/1,22 ευρώ. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα τέλη χρήσης, πέρα από την ετήσια κρατική επιδότηση (το 2017 ανήλθε στα 45 εκατ.), αποτελούν τη δεύτερη κύρια πηγή εσόδων του οργανισμού, καθώς ο ΟΣΕ έχει απολέσει τόσο τα έσοδα από τη συντήρηση των τρένων (εκχωρήθηκαν στην ΕΕΣΣΤΥ) όσο και τα έσοδα από την ενοικίαση του τροχαίου υλικού (εκχωρήθηκαν στη ΓΑΙΑΟΣΕ).
Έτσι, τα έσοδα από τα τέλη χρήσης εκτιμάται ότι θα ανέλθουν το 2019 σε πάνω από 15 εκατ. ευρώ, τα οποία -σε συντριπτικό ποσοστό- θα προέρχονται από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Βάσει των εκτιμήσεων, τα εν λόγω έσοδα θα ανέλθουν το 2020 στα 16 εκατ., το 2021 στα 23,8 εκατ. και το 2022 στα 35,5 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι τέλη χρήσης πληρώνει και η ΣΤΑΣΥ, η οποία χρησιμοποιεί το τμήμα του προαστιακού προς το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος».
Βέβαια, όσο περισσότεροι σιδηροδρομικοί πάροχοι δραστηριοποιηθούν τόσο και θα μεγιστοποιούνται τα έσοδα του ΟΣΕ.
Υπενθυμίζεται ότι σήμερα στις γραμμές κινούνται η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, υπό τη διαχείριση της FS, και η Goldair Rail Cargo, η οποία εντός του 2019 θα δραστηριοποιηθεί και στις επιβατικές μεταφορές.
Οκτώ προγράμματα με 63 δράσεις
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΟΣΕ Γιώργο Κακουλάκη, το επιχειρησιακό σχέδιο 2019-2022 είναι ίσως το πιο πλήρες που έχει μέχρι σήμερα εγκριθεί από το υπουργείο. Σε αυτό προβλέπονται 8 προγράμματα, που εξειδικεύονται σε 63 επιμέρους δράσεις.
Συγκεκριμένα οι στόχοι, όπως αναφέρει ο πρόεδρος του ΟΣΕ, είναι «η οικονομική βιωσιμότητα με αύξηση των λειτουργικών εσόδων, η μείωση του λειτουργικού κόστους μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας, οι θεσμικές ρυθμίσεις, όπως η λογιστική μεταφορά επιχορηγήσεων ΠΔΕ σε μελλοντικά έσοδα, και η οριστική (λογιστική) διαγραφή του χρέους. Δράσεις για την εύρυθμη λειτουργία του δικτύου όπου προγραμματίστηκαν έργα συντήρησης, ανάταξης, προμήθεια εξοπλισμού συνολικού κόστους 157 εκατ. ευρώ έως το 2022, καθώς και εργασίες συντήρησης 30 εκατ. ευρώ και ανάταξης 280 εκατ. ευρώ. Δράσεις για την ανάπτυξη του δικτύου και αναβάθμιση της ασφάλειας. Βελτίωση των υπηρεσιών και της διαχείρισης της κυκλοφορίας. Εισαγωγή νέας σιδηροδρομικής τεχνολογίας με σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα. Περαιτέρω ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός της σιδηροδρομικής ακαδημίας. Οργανωτικός εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού».
Όπως επισημαίνεται στο επιχειρησιακό σχέδιο, η συνεχής περιστολή του λειτουργικού κόστους είναι στρατηγικής σημασίας για τον ΟΣΕ και επιδιώκεται κυρίως μέσω της αξιοποίησης σύγχρονης τεχνολογίας, της αποτελεσματικής διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού και της ανάπτυξης διαφανών διαδικασιών προμήθειας υλικών και ανάθεσης έργων.
Ωστόσο, η διοίκηση απορρίπτει την περαιτέρω συρρίκνωση του προσωπικού και μάλιστα ζητά προσλήψεις για να είναι σε θέση να καλύψει με ασφάλεια την υπάρχουσα ζήτηση υπηρεσιών, πολύ δε περισσότερο την αναμενόμενη σημαντική αύξησή της μετά την ολοκλήρωση των έργων, την αύξηση της χωρητικότητας και την είσοδο νέων operators. Είναι χαρακτηριστικό της έλλειψης προσωπικού ότι, σε σύνολο 2.097 προβλεπόμενων οργανικών θέσεων, στον ΟΣΕ υπηρετούσαν μέχρι τις αρχές του 2018 περίπου 1.150 άτομα, συνεχώς μειούμενα.
Θεσμικές ρυθμίσεις
Εν τω μεταξύ, με σκοπό την αποκατάσταση της χρηματοοικονομικής εικόνας του ΟΣΕ, κρίνονται αναγκαίες ορισμένες θεσμικές και άλλες ρυθμίσεις, όπως η οριστική διαγραφή του χρέους του προς το Δημόσιο και άλλες λογιστικές διευθετήσεις.
Τα χρέη του ΟΣΕ προς το Δημόσιο από εγγυημένα δάνεια προέρχονται λόγω του ότι ο Οργανισμός δεν έλαβε καμία κρατική επιχορήγηση (καθολική υπηρεσία, ανάκτηση τελών υποδομής κ.ά.) τουλάχιστον κατά τη 15ετία 1995-2010. Το συνολικό χρέος του ΟΣΕ από δάνεια με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου ανερχόταν σε 2,3 δισ. ευρώ στις 31/12/2017.
Επιπλέον, προβλέπεται τα ποσά των χρηματοδοτήσεων για τα επενδυτικά προγράμματα υποδομής από το ΠΔΕ να μεταφερθούν από το λογαριασμό «Ποσά προς Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου» στον λογαριασμό «Μελλοντικά Έσοδα». Ο εν λόγω χειρισμός θα μειώσει σημαντικά το ποσό των αποσβέσεων που αναγνωρίζονται και θα αποτυπώσει την πραγματική επίδοση του Οργανισμού, καθώς τα προς απόσβεση πάγια επιχορηγούνται. Τέλος, προβλέπεται η λογιστική μεταφορά 3 δισ. ευρώ.
Εργασίες ανάταξης δικτύου
Πάντως, το μεγάλο στοίχημα για τη διοίκηση του ΟΣΕ είναι το σιδηροδρομικό δίκτυο να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των εταιρειών, διότι σε διαφορετική περίπτωση ο ΟΣΕ θα καταβάλλει ρήτρες. Υπενθυμίζεται ότι η θυγατρική εταιρεία ΕΡΓΟΣΕ ασκεί, κατ’ αποκλειστικότητα, τη διαχείριση και εκμετάλλευση της εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής.
Είναι υπεύθυνη για την κατασκευή νέας υποδομής, τη συντήρηση και λειτουργία της υφιστάμενης υποδομής, τη διαχείριση των συστημάτων ρύθμισης και ασφάλειας της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας, καθώς και για όσες αρμοδιότητες προβλέπονται από την εθνική και κοινοτική νομοθεσία για τον διαχειριστή της υποδομής.
Κατά το επιχειρησιακό σχέδιο οι εργασίες ανάταξης περιλαμβάνουν παρεμβάσεις σε τμήματα του δικτύου όπου επιβάλλεται αντικατάσταση στοιχείων της επιδομής και των συστημάτων, κυρίως λόγω παλαιότητας των υλικών και των κατασκευών, βανδαλισμών ή κλοπών και έλλειψης επαρκούς συντήρησης. Ο προϋπολογισμός των εργασιών ανάταξης άμεσης προτεραιότητας ανέρχεται στο ύψος των 165 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). «Η χρηματοδότηση στο μεγαλύτερο μέρος μπορεί να προέλθει από πλεονασματικά χρηματικά διαθέσιμα του ΟΣΕ, ύψους 80 εκατ. ευρώ και μέρος του χρέους της ΤΡΑΙΝΟΣΕ απέναντί του.
Επιπλέον, για την ολοκλήρωση της ανάταξης της σιδηροδρομικής υποδομής, πέρα από τα έργα άμεσης προτεραιότητας, θα απαιτηθούν και συμπληρωματικά έργα, κόστους 137 εκατ. ευρώ. Το φυσικό αντικείμενο των έργων αυτών αποτελεί κυρίως η ανάταξη γραμμών εκτός ΠΑΘΕΠ, όπως π.χ. στη γραμμή Θεσσαλονίκη-Φλώρινα, Πάτρα-Καλαμάτα, Πολύσιτος-Αλεξανδρούπολη κ.ά.
