Ο μεταλλευτικός κλάδος αφήνει ισχυρό αποτύπωμα στην ελληνική οικονομία, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, κατά την παρουσίαση μελέτης για το οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα της επένδυσης της Ελληνικός Χρυσός.
Ειδικότερα η δραστηριότητα του μεταλλευτικού κλάδου και η ενίσχυσή του μπορούν να συνεισφέρουν στην ανθεκτικότητα της ελληνικής και ευρωπαϊκής οικονομίας, μιας και ο κλάδος έχει σημαντική συμβολή στην πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό με τις κρίσιμες πρώτες ύλες να αποτελούν απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη των απαιτούμενων τεχνολογιών.
Όπως τόνισε ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Ν. Βέττας «τελειώνει ένας κύκλος της ελληνικής οικονομίας όπου όλα πήγαιναν σχετικά καλά. Το ζητούμενο πλέον είναι τι κάνεις από δω και πέρα με συγκεκριμένη στρατηγική και εστίαση σε εξαγωγές και παραγωγή, στην οποία εντάσσεται και ο μεταλλευτικός κλάδος».
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ελληνικός Χρυσός, Χρήστος Μπαλάσκας, επεσήμανε πως «η Ευρώπη κατάλαβε αργά τη σημασία των ορυκτών πρώτων υλών και μέχρι πρότινος όλοι ήθελαν τις πρώτες ύλες χωρίς όμως την εξόρυξη. Αυτό έχει αλλάξει και είναι ευκαιρία για επανεκκίνηση για τις ευρωπαϊκές εξορυκτικές επιχειρήσεις. Είναι ευκαιρία να επιδοτηθεί η καινοτομία και η τεχνολογία του εξορυκτικού κλάδου».
Ελληνική εξόρυξη
Στην Ελλάδα υπάρχει ήδη ενεργή εξόρυξη για 5+1 κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες (βωξίτης, νικέλιο, κοβάλτιο, μαγνησίτης, σιλικόνη και χαλκός) και διενεργείται γεωλογική έρευνα για άλλες 9 (αρσενικό, γάλλιο, ελαφριές σπάνιες γαίες, βαριές σπάνιες γαίες, σκάνδιο, μέταλλα της ομάδας πλατίνας, βολφράμιο, γερμάνιο, γραφίτης), αναδεικνύοντας τη χώρα ως έναν δυνητικά σημαντικό προμηθευτή πρώτων υλών στην ΕΕ, που δύναται να συμβάλλει στην ευρύτερη υιοθέτηση βιώσιμων τεχνολογιών.
Με εξαίρεση τον λιγνίτη, ο οποίος υποχωρεί λόγω της απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, η παραγωγή των υπόλοιπων προϊόντων εξόρυξης έχει έντονα αυξητική τάση την τελευταία δεκαετία, προσεγγίζοντας τους 41,9 εκατ. τόνους το 2023, από 18,4 εκατ. τόνους το 2013.
Η προσφορά σε ΑΕΠ και απασχόληση
Η συνεισφορά της μεταλλευτικής και λατομικής βιομηχανίας ξεπερνά τα €2,9 δισεκ. σε όρους ΑΕΠ (1,4% του συνόλου της χώρας για το 2022).
Στην απασχόληση, προσφέρει άμεσα περίπου 15,8 χιλ. θέσεις πλήρους απασχόλησης, με τη συνολική συνεισφορά, λαμβανομένων υπόψη των έμμεσων και των προκαλούμενων επιδράσεων, να προσεγγίζει τις 53,2 χιλ. θέσεις απασχόλησης.
Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά δεικνυόμενα αποθέματα χαλκού (2,6 εκατ. τόνοι) που θα συνεισφέρουν στην αυτονομία της χώρας αλλά και των υπολοίπων ευρωπαϊκών κρατών. Με τη λειτουργία του ορυχείου στις Σκουριές αναμένεται η μέση ετήσια παραγωγή να προσεγγίσει τις 140.000 ουγγιές χρυσού και τις 67 εκατομμύρια λίβρες χαλκού. Μόλις τεθεί σε λειτουργία, το Μεταλλείο Σκουριών, ως μία από τις λίγες πηγές χαλκού στην Ευρώπη, στοχεύει να καταστήσει την Ελλάδα σημαντική παραγωγό-χώρα του στρατηγικού αυτού μετάλλου.
Ε.Ε. και κρίσιμες πρώτες ύλες
Σχολιάζοντας τα ευρήματα της μελέτης του ΙΟΒΕ από την πλευρά του ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, επεσήμανε πως η Ελληνικός Χρυσός έχει συμβάλει μέσω της δραστηριότητάς της στη διάχυση τεχνολογίας συνολικά στον εξορυκτικό κλάδο πέρα από την σημαντική επενδυτική συμβολή της και την οικονομική στήριξη των δημοσίων εσόδων και της τοπικής κοινωνίας όπου δραστηριοποιείται. Αναφερόμενος στον τομέα των ορυκτών πρώτων υλών ο κ. Γιαζιτζόγλου επεσήμανε για μία ακόμη φορά τη λανθασμένη απόφαση για τη ραγδαία απολιγνιτοποίηση, που είχε ως συνέπεια τη σημαντική μείωση της συμβολής του εξορυκτικού κλάδου στο ΑΕΠ της χώρας.
Ο συνολικός κύκλος εργασιών του κλάδου υπολογίζεται σε 1,5 δισ.ευρώ το 2023, από 1,2 δισ. ευρώ το 2020 (+27,1%) και 2,1 δισ.ευρώ το 2018 (-27,6%) πτώση που οφείλεται στην απολιγνιτοποίηση. Παράλληλα ο κ. Γιαζιτζόγλου τόνισε την απροθυμία της Ευρώπης να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων του μεταλλευτικού κλάδου, παρά το γεγονός ότι έχει αναγνωρίσει την αναγκαιότητα των κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών ως βασικό παράγοντα για το μέλλον της, μέσω του CRM ACT, που ακόμη όμως βρίσκεται σε φάση συζήτησης χωρίς χρηματοδοτική υποστήριξη.
Η εικόνα στην Ε.Ε.
Η ΕΕ έχει δημιουργήσει λίστα με τις κρίσιμες πρώτες ύλες για να προστατεύσει τον απρόσκοπτο εφοδιασμό των οικονομιών τις επόμενες δεκαετίες, ωστόσο εισάγει πολλές από τις κρίσιμες πρώτες ύλες, πολλές φορές σε μεγάλο ποσοστό από μια μόνο χώρα.
Η ΕΕ είναι καθαρός εισαγωγέας στα περισσότερα κρίσιμα μέταλλα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις σημειώνεται σημαντική εξάρτηση από μια μόνο χώρα, χωρίς να υπάρχει το περιθώριο διασποράς.
Το 59% του κοβαλτίου που εισάγει η ΕΕ εξορύσσεται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το 97% του μαγνησίου που προμηθεύεται η ΕΕ προέρχεται από την Κίνα, το 100% του καθαρισμού των σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται σε μόνιμους μαγνήτες πραγματοποιείται στην Κίνα, το 98% των βορικών ενώσεων που προμηθεύεται η ΕΕ προέρχεται από την Τουρκία.
Στο μεταξύ ο χαλκός χρησιμοποιείται σε ηλεκτρικές καλωδιώσεις, μπαταρίες και ηλεκτροκινητήρες και αναμένεται να διαδραματίσει κομβικό ρόλο (μαζί με το αλουμίνιο) στη διαδικασία της πράσινης μετάβασης και της ενεργειακής ασφάλειας. Οι εκτιμήσεις της ΕΕ αναφέρουν ότι το 2030 οι ανάγκες σε χαλκό στην ΕΕ θα είναι 7πλάσιες και το 2050 10πλάσιες σε σύγκριση με το 2020. Το λίθιο, το κοβάλτιο και το νικέλιο χρησιμοποιούνται για την παραγωγή μπαταριών Το γάλλιο χρησιμοποιείται σε ηλιακούς συλλέκτες. Το ακατέργαστο βόριο χρησιμοποιείται σε τεχνολογίες αιολικής ενέργεια. Το μαγνήσιο και σκάνδιο χρησιμοποιούνται στην κατασκευή αεροπλάνων. Το τιτάνιο και το βολφράμιο χρησιμοποιούνται στους τομείς του διαστήματος και της άμυνας.
Οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα της Ελληνικός Χρυσός
Συμπληρώνοντας ο κ. Μπαλάσκας επεσήμανε πως «υλοποιούμε μια επιτυχημένη επένδυση στην Ελλάδα και εστιάζουμε στη διεύρυνση του οικονομικού μας αποτυπώματος μέσω της περιβαλλοντικά υπεύθυνης εξόρυξης με εστίαση στην καθετοποιημένη παραγωγή αλλά και την αξιοποίηση νέων κοιτασμάτων χρυσού όπως στην περιοχή της Θράκης, με τη δημιουργία νέων επενδύσεων». Η εταιρεία προετοιμάζεται για καθετοποιημένη μονάδα μεταλλουργίας και παραγωγή τελικού προϊόντος και παράλληλα δρομολογεί επένδυση ύψους 430 εκατ. ευρώ στην περιοχή της Θράκης για την αξιοποίηση κοιτάσματος χρυσού. Από την επαναλειτουργία του Μεταλλείου Ολυμπιάδας το 2017, η παραγωγή του εμπορεύσιμου προϊόντος παρουσιάζει άνοδο, με διακυμάνσεις, σημειώνοντας σημαντική αύξηση το 2023 σε 202 χιλ. τόνοι, από 165 χιλ. τόνοι το 2022 και 86 χιλ. τόνοι το 2017.
Ο κύκλος εργασιών της Ελληνικός Χρυσός παρουσιάζει κατακόρυφη αύξηση την περίοδο 2016-2020, σταθεροποίηση στη συνέχεια και σημαντική αύξηση ξανά το 2023, της τάξης του 13%. Μετά την επαναλειτουργία του Μεταλλείου Ολυμπιάδας καταγράφεται σημαντική αύξηση του κύκλου εργασιών της εταιρίας σε 173 εκατ. ευρώ το 2023, από 39 εκατ. ευρώ το 2016. Το μερίδιο της Eλληνικός Xρυσός υπολογίζεται στο 11,4% του κύκλου εργασιών του κλάδου το 2023, από 2,5% το 2017. Από το 2019 ο μέσος αριθμός του έμμεσα απασχολούμενου προσωπικού, συμπεριλαμβανομένων των εργολάβων και των μεταφορέων (εκμετάλλευση οχημάτων μεταφοράς δημόσιας χρήσης), παρουσιάζει αυξητική τάση.
Η Ελληνικός Χρυσός προσφέρει μέσο μισθό 3.798 ευρώ, υπερβαίνοντας τον εθνικό μέσο όρο των 1.176 ευρώ (Νοέμβριος 2023). Το νέο επενδυτικό σχέδιο της εταιρίας προβλέπει την πραγματοποίηση 1,9 δισ. ευρώ επενδύσεων σε βάθος 25ετίας, με 1,0 δισ. ευρώ από αυτά να πραγματοποιούνται την πρώτη πενταετία υλοποίησης του σχεδίου. Οι επενδύσεις για έρευνα κοιτασμάτων την περίοδο 2014-2023 ξεπέρασαν τα 52 εκατ.ευρώ και οι συνολικές δαπάνες από την εταιρεία για αποκατάσταση ορυχείων και προστασία περιβάλλοντος πλησιάζουν τα 9 εκατ.ευρώ ετησίως την τριετία 2021-2023. Η εταιρεία μετά το 2016 επιτυγχάνει σημαντική μείωση στα απόβλητα ανά τόνο εμπορεύσιμου προϊόντος ακολουθώντας την τάση του κλάδου. Επίσης το 60% των κοινωνικών επενδύσεων της Ελληνικός Χρυσός για το 2023 (1,73 εκατ. €) κατευθύνθηκε στις Υποδομές, την Ασφάλεια και την Εκπαίδευση των τοπικών κοινοτήτων.
Όσον αφορά στο αποτύπωμα των προβλεπόμενων δραστηριοτήτων της Ελληνικός Χρυσός στις επόμενες δύο δεκαετίες, η συνολική συνεισφορά της εταιρείας στην παραγωγή ΑΕΠ στην χώρα εκτιμάται ότι θα ανέλθει κατά μέσον όρο σε €550 εκατ. ετησίως, εκ των οποίων €300 εκατ. ετησίως αναμένεται να παραχθούν τοπικά στον Δήμο Αριστοτέλη και επιπλέον €40 εκατ. στο υπόλοιπο της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Σε όρους απασχόλησης, η δραστηριότητα της Ελληνικός Χρυσός τις επόμενες δύο δεκαετίες δηλαδή για την περίοδο 2024-2044 αναμένεται ότι θα στηρίξει συνολικά 8,6 χιλ. σταθερές θέσεις εργασίας κατά μέσο όρο σε εθνικό επίπεδο, από τις οποίες 3,2 χιλ. θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν τοπικά στον Δήμο Αριστοτέλη και άλλες 1,1 χιλ. θα δημιουργηθούν στο υπόλοιπο της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
Όσον αφορά τις επιδράσεις των δραστηριοτήτων της εταιρείας στο εξωτερικό εμπόριο, θεωρώντας ότι το σύνολο της παραγωγής της κατευθύνεται στο εξωτερικό, αναμένεται οι εξαγωγές της χώρας να ενισχυθούν κατά €480 εκατ., ποσό που αντιστοιχεί στο 1% των εξαγωγών αγαθών για το έτος 2023, υπογραμμίζοντας τη δυναμική της επένδυσης στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας. Επίσης 80 εκατ.ευρώ αφορούν πρόγραμμα κοινωνικών επενδύσεων σε ορίζοντα 25ετίας για τοπική ανάπτυξη (σε υποδομές, υγεία, εκπαίδευση, περιβάλλον, ισότητα και συμπερίληψη, τοπικές ανάγκες, κ.ά.).
