Πολύ δρόμο έχουν να διανύσουν οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις προκειμένου να κατακτήσουν τους στόχους του ESG που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα είδος χρηματοοικονομικού, κοινωνικού αλλά και περιβαλλοντικού ISO, που μπορεί να αναβαθμίσει το ρόλο τους σε εταιρικούς συμπολίτες στη σύγχρονη οικονομική κοινωνία και να ανοίξει δρόμους ανάπτυξης με την ενίσχυση του δείκτη εμπιστοσύνης σε πελάτες, προμηθευτές αλλά και επενδυτές και χρηματοοικονομικούς οργανισμούς.
Μέχρι στιγμής πάντως από την πλευρά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων επικρατεί άγνοια, δισταγμός, προβληματισμός αλλά και παράδοξα θετική προδιάθεση απέναντι στο ESG όπως δείχνουν τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας «ESG και Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις» που υλοποίησε η MRB Hellas για λογαριασμό της CPA Kudos Greece.
Επίσης είναι εμφανής η απόκλιση μεταξύ των βεβαιωμένων ωφελειών από την πλευρά των εταιρειών που έχουν υιοθετήσει τα κριτήρια ESG και των προσδοκιών από τις εταιρείες που σχεδιάζουν να τα εφαρμόσουν. Σύμφωνα με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της MRB Hellas πρόκειται για μία πρωτογενή έρευνα με αμιγώς ελληνικό δείγμα και εστίαση στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Από τα ευρήματα της έρευνας, προκύπτει πως το 34% των ερωτώμενων δεν μπόρεσε να απαντήσει στην ερώτηση τι είναι το ESG, ενώ μεγάλο ποσοστό ερωτώμενων ταυτίζει την έννοια της βιωσιμότητας με την ύπαρξη πολιτικών για το περιβάλλον και όχι με την κοινωνική υπευθυνότητα ή την εταιρική διακυβέρνηση.
Ως παράγοντες που αναστέλλουν την εφαρμογή του ESG από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναδείχθηκαν η έλλειψη ενημέρωσης (70,9%), έλλειψη τεχνογνωσίας (50,5%) αλλά και το αυξημένο κόστος (46,9%). Σύμφωνα με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της MRB Hellas, Δημήτρη Μαύρο, «το έλλειμμα ενημέρωσης αποτελεί τον σημαντικότερο φραγμό στην πορεία προς το ESG. Αυτή η έλλειψη ενημέρωσης και γνώσης δημιουργούν πάντα φόβο δύο ειδών α)Τον φόβο ενός μεγάλου πολυδάπανου «τέρατος» και β)Τον φόβο της «ενοχής» του κατά πόσο κάθε εταιρία είναι ικανή να ανταπεξέλθει στη συγκεκριμένη πρόκληση. Παράλληλα, η επικείμενη σύνδεση του ESG με τη χρηματοδοτική αξιολόγηση των επιχειρήσεων δεν είναι ακόμη ευρέως γνωστή στο ευρύ επιχειρηματικό κοινό».
Ωστόσο το 68,3% των μικρομεσαίων αναγνωρίζει την αναγκαιότητά του. Στο ίδιο πλαίσιο η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων θεωρεί θετική εξέλιξη την εφαρμογή πολιτικών ESG από τις εταιρείες ανεξαρτήτως μεγέθους σε ποσοστό μεγαλύτερο από 60% των απαντήσεων. Τα ποσοστά αυτά καταδεικνύουν ότι υπάρχει γόνιμο έδαφος για τη συμμόρφωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με τα κριτήρια ESG.
Αξιοσημείωτη είναι πάντως η απόκλιση μεταξύ των επιβεβαιωμένων ωφελειών από την πλευρά των εταιρειών που έχουν υιοθετήσει τα κριτήρια ESG και των προσδοκιών από την πλευρά των εταιρειών που θέλουν να τα εφαρμόσουν. Στην πρώτη κατηγορία η μείωση του κόστους, η ενίσχυση της φήμης, της αφοσίωσης των εργαζομένων αλλά και η καινοτομία κυριαρχούν. Στη δεύτερη κατηγορία υπάρχουν όλα τα παραπάνω μαζί όμως με την προσδοκία του ευνοϊκότερου δανεισμού που κυριαρχεί σε υψηλή θέση.
Σε σχετική ερώτηση για τα κίνητρα που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη συμμόρφωση με τα κριτήρια ESG, το 47,6% ανέφερε την οικονομική στήριξη/ενίσχυση πόρων/χρηματοδότηση και το 18,8% τα φορολογικά κίνητρα. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι η οριζόντια προσέγγιση των μέτρων αναφορικά με το ESG δεν ευνοεί τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και χρειάζονται πρόσθετα μέτρα από την Πολιτεία τόσο σε επίπεδο χρηματοδότησης όσο και σε επίπεδο εκπαίδευσης των μικρομεσαίων, μέσω Ειδικών Συμβούλων.
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της μελέτης ο Δημήτρης Δημητρίου, Ιδρυτής & Διευθύνων Σύμβουλος CPA Kudos Greece τόνισε πως «θεωρούμε τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η συγκεκριμένη έρευνα ιδιαίτερα χρήσιμα για τη θέσπιση πρόσθετων μέτρων που θα διευκολύνουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και όχι μόνο, τόσο σε επίπεδο δικής τους πολιτικής όσο και σε επίπεδο κλαδικό. Ευελπιστούμε να συμβάλλουμε καταλυτικά στην έναρξη ενός εθνικού διαλόγου γύρω από το ESG, στον οποίο θα ακουστεί και η φωνή των «μικρών» με τρόπο επωφελή για την οικονομία και την κοινωνία».
Δύο ταχυτήτων
Το 32,5% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι εφαρμόζουν πολιτικές ESG στην επιχείρηση, το 24,3% δήλωσε ότι δεν εφαρμόζει αλλά σκοπεύει να το κάνει κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον ενώ τέλος το 38,4% δήλωσε ότι δεν εφαρμόζει και δεν σκοπεύει να το κάνει άμεσα. Οι αριθμοί αυτοί δείχνουν τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη βιώσιμη μετάβασή τους συγκριτικά με τις μεγάλες επιχειρήσεις στις οποίες το αντίστοιχο ποσοστό εφαρμογής είναι σαφώς υψηλότερο (46%) σε σχέση με το σύνολο του δείγματος.
Συγχρόνως, η μελέτη διαπιστώνει ότι η εφαρμογή του ESG από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι κυρίως αποσπασματική και δεν αφορά το σύνολο του οργανισμού. Συγκεκριμένα, το 90% εφαρμόζει πολιτικές που αφορούν στο Περιβάλλον, το 78,3% στην Κοινωνία και το 63,2% στην Διακυβέρνηση. Μόλις στο 10% των επιχειρήσεων που εφαρμόζουν πολιτικές Βιωσιμότητας οι πολιτικές αυτές διέπουν το σύνολο των λειτουργιών της επιχείρησης. Εκ μέρους της MRB Hellas ο Δημήτρης Μαύρος, Διευθύνων Σύμβουλος ανέφερε πως «η έννοια “Business Ethics” και η «Σωστή» Επιχειρηματικότητα δεν είναι προνόμιο των Μεγάλων, των Εισηγμένων και των Πολυεθνικών.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι οι επιχειρήσεις ζουν και δραστηριοποιούνται σε μια νέα εποχή όπου η δική τους «Ευδοκίμηση» δεν στηρίζεται, όπως παλιά, μόνο σε έναν πυλώνα που είναι η Οικονομική Ανάπτυξη. Υπάρχουν δύο επιπλέον πυλώνες εξίσου σημαντικοί, ίσως και σημαντικότεροι μιας και ανατροφοδοτούν όπως έχει αποδειχθεί την Οικονομική Ανάπτυξη, οι οποίοι δημιουργούν μια γενικότερη αφηγηματική για την ευημερία μιας επιχείρησης, η Πρόοδος που αποτελείται από τους υπό-πυλώνες Πειθαρχία, Διαφάνεια & Διαδικασίες και η Επιτυχία που αποτελείται από τους υπό-πυλώνες Ανθρωπιά, Ηθική & Πνευματικότητα. Συνεπώς το μεγάλο ζητούμενο σήμερα για τις επιχειρήσεις είναι η «ραχοκοκαλιά» Ανάπτυξη – Πρόοδος – Επιτυχία της οποίας κεντρικός σπόνδυλος είναι ο ESG».
Αναφορικά με το ποια προγράμματα ESG εφαρμόζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η έρευνα έδειξε πως οι δράσεις ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού (brain-drain, κατάρτιση, συμπερίληψη κ.ά.) έχουν την πρωτοκαθεδρία στην εφαρμογή προγραμμάτων σε ποσοστό 70,2%. Ακολουθούν οι επενδύσεις στην κυκλική οικονομία (ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση πόρων, μείωση αποβλήτων) σε ποσοστό 69,6%. Η ανάπτυξη νέων «πράσινων» προϊόντων και υπηρεσιών καταλαμβάνει την τρίτη θέση με ποσοστό 62,4%.
Να σημειωθεί πως η έρευνα ήταν ποσοτική και ποιοτική μέσω ατομικών συνεντεύξεων. Η ποσοτική έρευνα πραγματοποιήθηκε σε πανελλαδικό τυχαίο δείγμα 300 επιχειρήσεων με 10 ή περισσότερα άτομα απασχολούμενο προσωπικό μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων. Το χρονικό διάστημα πραγματοποίησης της έρευνας ήταν ο Νοέμβριος- Δεκέμβριος 2024. Η CPA Kudos Greece είναι αμιγώς ελληνική εταιρεία που απασχολεί σήμερα περίπου 50 στελέχη και συνεργάτες. Η CPA Kudos Greece αποτελείται από τις εταιρείες CPA Auditors AE, CPA Advisors IKE και την Κοινοπραξία CPA Auditors/Zephyros και προσφέρει σήμερα ένα ευρύ φάσμα ελεγκτικών, συμβουλευτικών, λογιστικών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, ενώ διαβλέποντας τις διεθνείς τάσεις του αύριο, αναπτύσσεται στρατηγικά στα πεδία Risk Assessment, ESG και Blockchain.
