Επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ θα χρειαστεί μέχρι το 2030 η ελληνική μεταλλευτική βιομηχανία, για να μπορέσει να καταστεί ανταγωνιστική στο νέο χάρτη των ορυκτών πρώτων υλών, που διαμορφώνει το σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον, όπως επισημαίνουν οι εκπρόσωποι του κλάδου, τονίζοντας προς την ηγεσία της Ευρώπης αλλά και προς τις ηγεσίες των κρατών μελών την ανάγκη για δράση και δυναμική υλοποίηση της Πράξης περί των Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών (CRM Act).
Στο πλαίσιο αυτό στην Αθήνα βρέθηκαν πριν από λίγες ημέρες κορυφαία στελέχη του ελληνικού και του ευρωπαϊκού κλάδου εξόρυξης, εκπρόσωποι ευρωπαϊκών φορέων καθώς και ακαδημαϊκοί-ερευνητές, στο πλαίσιο του 9th Greek Raw Materials Community Dialogue που διοργάνωσε το EIT Raw Materials RIS Hub Greece με τη συνεργασία του ΕΜΠ, καθώς και φορέων χάραξης πολιτικής, επιχειρήσεων και της επιστημονικής και ακαδημαϊκής κοινότητας.
Επεσήμαναν πως ήρθε η ώρα για την Ευρώπη να περάσει από τις διαπιστώσεις σε συγκεκριμένες δράσεις μιας και η απρόσκοπτη πρόσβαση σε ορισμένες πρώτες ύλες επιτυγχάνεται όλο και πιο δύσκολα και υφίσταται αυξανόμενη ανησυχία στην Ε.Ε. αλλά και παγκοσμίως. «Η Κίνα είναι πρωτοπόρος στην παραγωγή των Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών και εάν η Ευρώπη επιθυμεί να αποκτήσει καθοριστικό ρόλο σε αυτή, με την εφαρμογή της Πράξης CRMA που αποτελεί το πρώτο βήμα, θα πρέπει να προχωρήσει στην ταχεία και ενδελεχή αξιολόγηση και υλοποίηση των Στρατηγικών Έργων. Να αναβιώσει την έρευνα κοιτασμάτων, μιας και μόνο 1 από τα 1.000 έργα γεωλογικής έρευνας καταλήγει στην ανάπτυξη ορυχείου. Να μειώσει το κόστος των εργασιών, αναδεικνύοντας έτσι τα στρατηγικά της πλεονεκτήματα», επεσήμαναν τα στελέχη του Euromines. Επί του παρόντος, η Κίνα ελέγχει την επεξεργασία και τελική παραγωγή στο 68% του παγκόσμιου νικελίου, στο 40% του χαλκού, στο 59% του λιθίου και στο 73% του κοβαλτίου και συνεχίζει να επεκτείνει τις εξορυκτικές δραστηριότητες της.
Σύμφωνα με τον Αθανάσιο Κεφάλα, Πρόεδρο IMERYS Greece Α.Ε. η μεταλλευτική βιομηχανία στο σύνολό της παγκοσμίως μέχρι το 2035 απαιτεί κεφάλαια ύψους 5,4 τρις. δολ., 270 Gigawatt σε ενέργεια και περίπου 350.000 νέους εργαζόμενους για την πλήρωση των θέσεων εργασίας στον τομέα της (ισοζύγιο διεθνές). Μόνο για την κάλυψη της ζήτησης πρώτων υλών που θα συμβάλλουν στην υλοποίηση του στόχου για μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα η μεταλλευτική βιομηχανία θα χρειαστεί 2,1 τρις. δολ. σε νέες επενδύσεις έως το 2050. Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία, παρά την οικονομική και γεωπολιτική αβεβαιότητα, ανακοίνωσαν ότι σχεδιάζουν να συγκεντρώσουν 2,5 δισ. ευρώ ως αρχική χρηματοδότηση για την υποστήριξη ιδιωτικών έργων για νέες εξορύξεις στην Ευρώπη. Υπό αυτά τα δεδομένα, οι 10 κορυφαίοι επιχειρηματικοί κίνδυνοι και ευκαιρίες στον κλάδο για το 2025 είναι η εξεύρεση κεφαλαίων, οι περιβαλλοντικές και γεωπολιτικές συνθήκες, οι πόροι και τα αποθέματα, τα νέα έργα, τα θέματα καινοτομίας, τα κόστη παραγωγής, η αλλαγή των επιχειρηματικών μοντέλων και η κλιματολογική αλλαγή.
Η ελληνική μεταλλευτική βιομηχανία στο σύνολό της μέχρι το 2030 θα χρειαστεί επενδύσεις ύψους 2,7 δις. ευρώ. Σε αυτές περιλαμβάνονται επενδύσεις βιωσιμότητας του κλάδου, στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών στην υπόγεια εξόρυξη με συστήματα ενέργειας, επικοινωνίας, επενδύσεις για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία. Για τον ελληνικό εξορυκτικό κλάδο η ανταγωνιστικότητα, η διατήρηση κοινωνικής άδειας λειτουργίας, η προσέλκυση και ανάπτυξη ταλέντων, ο εντοπισμός πόρων και αποθεμάτων και η προσαρμογή στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι πρωταρχικής σημασίας. Ένας κλάδος που, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, έχει ισχυρή συνεισφορά στα εισοδήματα και την απασχόληση, σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο, ενώ υπάρχει σταδιακή μετατόπιση της δραστηριότητας προς υψηλότερη αξία. Επιπλέον συνεισφέρει κρίσιμα στην τάση ενίσχυσης της παραγωγικής και ευρύτερης ασφάλειας στην Ευρώπη σε ένα ευμετάβλητο παγκόσμιο περιβάλλον.
5ετές Εθνικό Σχέδιο
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη, Γενικό Γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, «η άκριτη ή μη σταθμισμένη απόρριψη του ορυκτού πλούτου είναι βέβαιο ότι λειτουργεί ως μελλοντική εθνική απώλεια με απρόβλεπτες συνέπειες για τη διασφάλιση της αναπτυξιακής πορείας της χώρας». Συμπλήρωσε λέγοντας πως «ευθύνη και συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας είναι η ορθολογική αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, που αποτελεί εθνικό πλούτο».
Σε αυτό το πλαίσιο από την πλευρά του ο Ελευθέριος Βασιλειάδης, Σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μιλώντας στο 9th Greek Raw Materials Community Dialogue σημείωσε ότι «υπάρχει ένα πενταετές στοχευμένο εθνικό πρόγραμμα έρευνας που περιλαμβάνει επαναξιολόγηση του δυναμικού των ορυκτών πόρων της Ελλάδας». Στα άμεσα σχέδια του ΥΠΕΝ περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων ο εξορθολογισμός του ρυθμιστικού πλαισίου, η επικαιροποίηση του Ελληνικού Μεταλλευτικού Κώδικα και νομικές διατάξεις για την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης. Επίσης, προβλέπονται η πλήρης και έγκαιρη εφαρμογή των απαιτήσεων του κανονισμού ΕΕ 2024/1252, η ύπαρξη διοικητικών μονάδων – Ενιαίου Σημείου Επαφής και η προκήρυξη διεθνών διαγωνισμών για ώριμα έργα σχετικά με CRMs. Όπως διευκρίνισε, στις υποβληθείσες 170 προτάσεις για ένταξη στα Strategic Projects της ΕΕ, αυτές που αφορούσαν την εξόρυξη είχαν ποσοστό συμμετοχής 45%.
Ελληνικό υπέδαφος
«Το ελληνικό υπέδαφος είναι πλούσιο σε ορυκτούς πόρους, ενώ η χώρα διαθέτει αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία για την περαιτέρω αξιοποίησή τους», σημείωσε από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΣΜΕ Κώστας Γιαζιτζόλγου δίνοντας το στίγμα για την ανάπτυξη του εξορυκτικού κλάδου. Σύμφωνα με τον κ. Γιαζιτζόγλου εάν αρθούν τα εμπόδια, οι προοπτικές είναι πολύ θετικές. Εστιάζοντας στην εξορυκτική πολιτική της Ευρώπης ο πρόεδρος του ΣΜΕ συμπλήρωσε κάνοντας λόγο για μια εποχή με έντονες γεωπολιτικές αναταράξεις, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να βρίσκεται σχεδόν πλήρως εξαρτημένη από τρίτες χώρες για τις περισσότερες κρίσιμες πρώτες ύλες. Υπό αυτές τις συνθήκες η όποια προσπάθεια κάλυψης της απόστασης, έστω και καθυστερημένη, δεν μπορεί να στηρίζεται απλά και μόνον σε βήματα περιορισμού της γραφειοκρατίας.
Μεταξύ των 20 κορυφαίων μη ανεπτυγμένων κοιτασμάτων ψευδαργύρου παγκοσμίως συμπεριλαμβάνεται το κοίτασμα στους Μολάους Πελοποννήσου». Να σημειωθεί ότι η αυστραλέζικη εταιρεία Rockfire, κατέχει τα μεταλλευτικά δικαιώματα της περιοχής έπειτα από διεθνή διαγωνισμό του ΥΠΕΝ το 2021, και τα στοιχεία της έρευνας της δείχνουν πως στο υπέδαφος των Μολάων υπάρχει όχι μόνο ψευδάργυρος και μόλυβδος, άργυρος, χαλκός, μέταλλα με πολλές εφαρμογές στη βιομηχανία, αλλά και ποσότητες γερμάνιου, που είναι στη λίστα των κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών της Ευρώπης, απαραίτητη για τη στρατηγική της αυτονομία στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης και της τεχνολογίας.
Προς υλοποίηση το σχέδιο της Μetlen για τη νέα μονάδα
Σε φάση υλοποίησης περνά το σχέδιο της Metlen για τη δημιουργία νέας μονάδας παραγωγής γαλλίου-βωξίτη και αλουμίνας. Σύμφωνα με ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα του προέδρου της εταιρείας Ευάγγελου Μυτιληναίου, μετά από διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η εταιρεία προχωρά στην επένδυση αυτή ύψους, 300 εκατ. ευρώ, και πρωτοστατεί στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής παραγωγής κρίσιμων πρώτων υλών, ενισχύοντας στρατηγικά τη θέση της στη μεταλλουργία. Μάλιστα επεσήμανε για μία ακόμη φορά στη νέα Κομισιόν, ως εκ νέου πρόεδρος της Eurometaux, να άρει τα εμπόδια και να δώσει μετρήσιμα και άμεσα κίνητρα στήριξης της βιομηχανίας μετάλλων. Η συνολική επένδυση για την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης γραμμής παραγωγής βωξίτη, γαλλίου και αλουμίνας και εντάσσεται στις ρυθμίσεις χρηματοδοτήσεων και αδειοδοτήσεων που συνοδεύουν τις Εμβληματικές Επενδύσεις Εξαιρετικής Σημασίας, στις οποίες πλέον περιλαμβάνοντα και οι επενδύσεις για κρίσιμες πρώτες ύλες στρατηγικής σημασίας, κυκλικής οικονομίας. Αποτελεί μια καινοτόμο επένδυση με στόχο την ανάπτυξη της πρώτης ολοκληρωμένης γραμμής παραγωγής τριών κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών (CRMs) στην ΕΕ, δηλαδή βωξίτη, γαλλίου και αλουμίνας, μέσω της εισαγωγής πρωτοποριακών και περιβαλλοντικά φιλικών τεχνολογιών που μειώνουν το ανθρακικό αποτύπωμα της μονάδας, παρέχοντας παράλληλα στην ΕΕ και τις τρεις κρίσιμες πρώτες ύλες από εγχώριους πόρους χωρίς εξάρτηση από τρίτες χώρες. Σύμφωνα με το συνοπτικό σχέδιο, με την επέκταση της υπάρχουσας βιομηχανικής μονάδας, η Ελλάδα θα βελτιώσει σημαντικά το εμπορικό της ισοζύγιο μέσω αύξησης των εξαγωγών και μείωσης των εισαγωγών, μιας και το σύνολο της παραγωγής της μονάδας θα εξάγεται κυρίως σε χώρες της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, ενώ οι εισαγωγές γαλλίου θα υποκατασταθούν πλήρως.
13% των παγκοσμίων ορυκτών προέρχονται από το Παγκόσμιο Γεωπάρκο Λαυρεωτικής
Από την πλευρά του ο Δρ. Πέτρος Τζεφέρης, Γενικός Διευθυντής του ΥΠΕΝ, στην παρέμβασή του για τα ορυκτά της Λαυρεωτικής, επεσήμανε πως «η Λαυρεωτική χαρακτηρίζεται από έναν τεράστιο αριθμό από πρωτογενή αλλά και δευτερογενή υπεργενετικά ορυκτά ως αποτέλεσμα της οξείδωσης της πρωτογενούς μεταλλοφορίας. Εκτός από την εκτεταμένη πρωτογενή μεταλλοφορία που έδωσε τα πρωτογενή μεταλλικά ορυκτά (γαληνίτη-galena, σφαλερίτη, χαλκοπυρίτη, σιδηροπυρίτη κλπ.), η Λαυρεωτική χαρακτηρίζεται από έναν επίσης τεράστιο κατάλογο από δευτερογενή υπεργενετικά ορυκτά ως αποτέλεσμα της οξείδωσης της πρωτογενούς μεταλλοφορίας. Από τα περίπου 6 χιλιάδες είδη ορυκτών που έχουν μέχρι σήμερα καταγραφεί στη Γη και αναγνωρίζονται επίσημα από την Διεθνή Ορυκτολογική Ένωση (ΙΜΑ), τα 794 προέρχονται από την περιοχή του Γεωπάρκου Λαυρεωτικής και αποτελούν το 13% των ορυκτών παγκοσμίως. Τα ορυκτά αποτελούν σημαντικό μέρος της Παγκόσμιας Ορυκτολογικής Κληρονομιάς.
Όπως σημειώνει οκ. Τζεφέρης, «η Λαυρεωτική δεν είναι μόνο η περίφημη περιοχή της εξόρυξης αργύρου από τους αρχαίους Αθηναίους, αλλά κατατάσσεται μεταξύ των σημαντικότερων περιοχών στον πλανήτη σε αριθμό αλλά και αισθητική αξία καταγεγραμμένων ορυκτών. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι το Λαύριο είναι η περιοχή με την μεγαλύτερη πυκνότητα εντοπισμού ορυκτών παγκοσμίως». Σύμφωνα με τον κ. Τζεφέρη, αύριο, κυριολεκτικά αύριο, αυτός ο αριθμός μπορεί να έχει αυξηθεί. Κάθε χρόνο ανακαλύπτονται και νέα ορυκτά από την περιοχή της Λαυρεωτικής τα οποία αναγνωρίζονται διεθνώς από την ΙΜΑ ως παγκοσμίως πρωτότυπα ορυκτά.
