Σε αγώνα δρόμου για την εμπρόθεσμη προσαρμογή της στο νέο καθεστώς επικοινωνίας των ανακοινώσεων μείωσης τιμών βρίσκεται η εμπορική κοινότητα, από κοινού με τις προμηθεύτριες εταιρείες (παραγωγούς – εισαγωγείς).
Επί της ουσίας, οι επιχειρήσεις καλούνται να εφαρμόσουν έναν νέο κώδικα καλών πρακτικών για την εκτέλεση προσφορών, εκπτώσεων και προωθητικών ενεργειών, με τελικό αποδέκτη τον καταναλωτή, έναν κώδικα που έχει ολιστική ισχύ στην αγορά και που υποχρεώνει τα μέλη της να εγκαταλείψουν κάθε παραπλανητική ή αθέμιτη πολιτική ενημέρωσης των πελατών τους για μειώσεις τιμών, θέτοντας… εκτός ραφιού κάθε υπερβολικό – διφορούμενο ισχυρισμό.
Αν και ο νέος κώδικας έχει ήδη τεθεί σε ισχύ (3 Σεπτεμβρίου 2024), στην πράξη θα εφαρμοστεί από το 2025, καθότι το υπουργείο Ανάπτυξης «αναγνώρισε» στην αγορά μια ολιγόμηνη άτυπη παράταση, αποδεχόμενο το αίτημα που υποβλήθηκε κυρίως από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ και τους προμηθευτές τους να τους δοθεί χρόνος ώστε να προσαρμοστούν ανάλογα και κυρίως να διαχειριστούν δίχως οικονομική ζημιά όσα προϊόντα πωλούνται σήμερα υπό προώθηση βάσει των όσων ίσχυαν μέχρι πρότινος.
Στο νέο καθεστώς εμπίπτουν και οι χειμερινές – θερινές εκπτώσεις, η Black Friday και η Cyber Monday, καθώς και κάθε άλλη ανάλογη περίοδος.
Ήδη, όπως αναφέρουν πληροφορίες, έχουν λάβει χώρα δύο διευρυμένες συναντήσεις στελεχών της αγοράς υπό τον γενικό γραμματέα Εμπορίου και Καταναλωτή του υπουργείου Ανάπτυξης Σωτήρη Αναγνωστόπουλο, ώστε να τεθούν οι βάσεις προκειμένου η αγορά να ανταποκριθεί στο σύνολό της στον νέο Κώδικα Δεοντολογίας, δίδοντας έμφαση στο ζήτημα των προωθητικών ενεργειών, καθώς και άλλων ανάλογων εκπτωτικών πρωτοβουλιών, με στόχο την ορθή και κυρίως μη παραπλανητική ενημέρωση των καταναλωτών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο σύνολό τους προμηθευτές και λιανέμποροι συντάσσονται με το υπουργείο Ανάπτυξης στην προσπάθειά του να καθιερώσει τον νέο τρόπο επικοινωνίας των μειωμένων τιμών, ο οποίος επιβάλλεται βάσει κοινοτικής οδηγίας, που ήδη ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο.
Πάντως, σύσσωμη η εμπορική κοινότητα, βρισκόμενη σε συνεργασία με τις προμηθεύτριες εταιρείες, προετοιμάζεται εδώ και μεγάλο διάστημα για την εφαρμογή του νέου Κώδικα Δεοντολογίας, καθότι είχε λάβει γνώση από νωρίς για τις επερχόμενες αλλαγές στα συναλλακτικά ήθη. Η άτυπη προθεσμία που εξασφάλισε το υπουργείο για την προσαρμογή της αγοράς στα νέα δεδομένα κρίνεται επαρκής από τα στελέχη των επιχειρήσεων, τα οποία ωστόσο επισημαίνουν πως σε αντίθεση με την Ελλάδα και σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα σούπερ μάρκετ, σε άλλες χώρες της Ε.Ε. η εφαρμογή του νέου κώδικα καθίσταται ευκολότερη λόγω του γεγονότος ότι οι προωθητικές ενέργειες είναι σαφώς λιγότερες αριθμητικά. Όπως εξηγούν, στην Ελλάδα τα υπό προώθηση προϊόντα κατακλύζουν τα ράφια της οργανωμένης λιανικής, με τον καταναλωτή να έχει συνηθίσει να κυνηγά κυρίως τα φθηνότερα αγαθά, οπότε οι απαιτούμενες διεργασίες προσαρμογής των αλυσίδων και των προμηθευτών τους στα νέα δεδομένα προδιαγράφονται σαφώς περισσότερες.
Σε ό,τι αφορά τον καταναλωτή, θεωρείται πολύ πιθανό το πρώτο διάστημα εφαρμογής του κώδικα να υποστεί ένα… σοκ. Για τον λόγο αυτό θεωρείται κρίσιμη η ορθή ενημέρωσή του από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ και πιθανώς και από τους ίδιους τους προμηθευτές. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σήμερα, περίπου το 30% με 35% των κωδικών πωλείται από τα σούπερ μάρκετ υπό καθεστώς προσφορών, οπότε το νέο μέτρο αναμένεται να επηρεάσει πωλήσεις οι οποίες υπερβαίνουν, σε ετήσια βάση, τα 4 δισ. ευρώ.
Τι αλλάζει
Σύμφωνα με τα όσα ορίζει ο νέος κώδικας καλών πρακτικών για το καθεστώς επικοινωνίας των ανακοινώσεων μείωσης τιμών, από το 2025 θα ισχύσουν τα εξής:
- Ως τιμή αναφοράς δεν θα ορίζεται η τιμή που αγόρασε μια εταιρεία τα προϊόντα της, αλλά η τιμή στην οποία πραγματικά τα πούλησε
- Οι τιμές αναφοράς θα ισχύουν ανά σημείο πώλησης
- Οποιαδήποτε μείωση τιμής θα πρέπει να έχει ως τιμή αναφοράς τη χαμηλότερη τιμή του προϊόντος τις τελευταίες 30 μέρες και η οποία ποσοστιαία μεταβολή θα υπολογίζεται σε αυτή ακριβώς την τιμή και όχι στην ονομαστική τιμή, στην τιμή δηλαδή με την οποία πουλήθηκε για πρώτη φορά το κάθε προϊόν στο ράφι.
- Στις διαδοχικές αυξομειώσεις τιμών, η τιμή αναφοράς είναι η χαμηλότερη τιμή των τελευταίων 30 ημερών.
- Στη σταδιακή μείωση τιμής, χωρίς διακοπές, κατά τη διάρκεια της ίδιας καμπάνιας εκπτώσεων η «τιμή αναφοράς» θα είναι η χαμηλότερη τιμή κατά τη διάρκεια των 30 ημερών πριν από την εφαρμογή της πρώτης ανακοίνωσης για τη μείωση των τιμών. Η «τιμή αναφοράς» παραμένει βάση υπολογισμού για όλες τις μεταγενέστερες ανακοινώσεις μείωσης των τιμών κατά τη διάρκεια της καμπάνιας.
- Οι έμποροι θα μπορούν ελεύθερα να ορίζουν τη διάρκεια της μειωμένης τιμής, ωστόσο εφόσον αυτή υπερβαίνει τις 60 ημέρες, θα λογίζεται εκτεταμένη χρονικά και θα δύναται να αξιολογηθεί ως αθέμιτη εμπορική πρακτική.
- Για τα ευαλλοίωτα προϊόντα δεν θα εφαρμόζεται απαραίτητα ο ορισμός της τιμής αναφοράς.
- Απαγορεύεται η χρήση της συνιστώμενης τιμής τιμοκαταλόγου ως τιμή αναφοράς σε ανακοίνωση μείωσης – έκπτωσης. Δίνεται, ωστόσο, η δυνατότητα χρήσης της συνιστώμενης τιμής τιμοκαταλόγου στο πλαίσιο σύγκρισης τιμών, χωρίς όμως τη δημιουργία εντύπωσης περί ύπαρξης μειωμένης τιμής.
- Στα πακέτα προσφορών θα πρέπει να αναφέρονται με σαφή τρόπο τα αποτελέσματα και τα οφέλη που μπορεί ευλόγως να προσδοκά να επιτύχει ο μέσος καταναλωτής, συμπεριλαμβανομένων τυχόν προϋποθέσεων ή περιορισμών. Σε αντίθετη περίπτωση, ενδέχεται ο ισχυρισμός να είναι παραπλανητικός όσον αφορά την τιμή του προϊόντος.
- Σε πακέτα προσφορών, όπως και σε συνδυαστικές προσφορές, δεν θα χρειάζεται να γίνεται αναφορά στην αρχική τιμή. Δεν επιτρέπεται, ωστόσο, να αυξηθεί η τιμή λίγο πριν ανακοινωθεί ένα πακέτο προσφοράς ή μια συνδυαστική προσφορά.
- Σε ό,τι αφορά τη διαφήμιση «δόλωμα», δεν θα πρέπει να παραπλανά ως προς το διαθέσιμο απόθεμα, τη δυνατότητα παράδοσης, τα χαρακτηριστικά του προϊόντος, ούτε να οδηγεί στη λήψη άμεσης απόφασης για αγορά.
- Όταν χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός «δωρεάν», πρέπει να αναφέρεται στο τίμημα. Ωστόσο, επιτρέπεται να χρεωθεί ο καταναλωτής με ταχυδρομικά τέλη, κόστος τηλεφωνικής κλήσης ή αποστολής γραπτού μηνύματος ή και τέλη μεταφοράς, παράδοσης, παραλαβής.
- Η αναφορά στην τιμή αναφοράς δεν ισχύει για προσωπικές εκπτώσεις. Όταν όμως αυτές περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό πελατών, υπάρχει υποχρέωση αναφοράς στην τιμή αναφοράς.
- Όσα ισχύουν για τα φυσικά καταστήματα, ισχύουν ανάλογα και για τα ηλεκτρονικά καταστήματα.
Ο οδικός χάρτης για τα σούπερ μάρκετ
Τι θα συμβεί στα σούπερ μάρκετ, τα οποία ετησίως πραγματοποιούν έναν τζίρο της τάξης των 15 δισ. ευρώ, με το 35% αυτού να προέρχεται από κάποιου είδους προωθητική – εκπτωτική ενέργεια;
– Προϋπόθεση για να τεθεί σε ισχύ το νέο πλαίσιο είναι να εξαντληθούν τα αποθέματα (στοκ) των αλυσίδων για όλα τα προϊόντα που διατίθενται σήμερα υπό προώθηση. Εκτιμάται ότι στο διάστημα που μεσολαβεί μέχρι την εκπνοή του 2024 αυτό θα καταστεί εφικτό για το 95% των εκπτωτικών προϊόντων.
– Στο μεταξύ, οι προμηθεύτριες εταιρείες ήδη προγραμματίζουν τις νέες προωθητικές τους ενέργειες με ισχύ από το 2025 και με τρόπο ώστε να ανταποκριθούν στα προβλεπόμενα από τον νέο Κώδικα Δεοντολογίας. Οποιαδήποτε νέα προσφορά από την πλευρά τους θα τίθεται σε ισχύ κυρίως διά της διαμεσολάβησης των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, λόγω της μειωμένης διάρκειας που θα πρέπει να έχουν οι προωθητικές ενέργειες (έως 60 ημέρες) ώστε να μη λογίζονται αθέμιτες.
– Πιο συγκεκριμένα, από το 2025 στην πλειονότητά τους οι προμηθευτές θα διενεργούν προσφορές ως επί το πλείστον σε συνεργασία με τα σούπερ μάρκετ και πιθανότατα με το καθένα χωριστά. Στην πράξη, δηλαδή, θα επικοινωνούν τις προσφορές τους μέσω των φυλλαδίων που θα εκδίδουν οι αλυσίδες, καθώς και μέσω άλλων ενεργειών που θα υποστηρίζονται εντός των δικτύων λιανικής. Σημειώνεται ότι οι προσφορές των προμηθευτών, επειδή προϋποθέτουν αλλαγές στη γραμμή παραγωγής (για ειδικές σημάνσεις επί των συσκευασιών ή ειδικές συσκευασίες – πολυσυσκευασίες) οδηγούν στη διακίνηση τεραστίων ποσοτήτων, που παραμένουν προς διάθεση για μεγάλα χρονικά διαστήματα, τα οποία από το 2025 δεν θα επιτρέπονται από τον νομοθέτη.
– Στην πράξη, λοιπόν, οι παραγωγοί θα προβαίνουν σε ελεγχόμενης διάρκειας προσφορές.
– Κατά συνέπεια, θα περιοριστούν αισθητά οι on pack promotion ενέργειες, ενέργειες που απαιτούν αλλαγές στις γραμμές παραγωγής των προμηθευτικών εταιρειών.
– Γενικότερα θα περιοριστούν αισθητά τα stickers επί των συσκευασιών (1+1 δώρο, 3 στην τιμή των 2, φθηνότερο κατά 50%, περισσότερο προϊόν κατά 30% κ.ά.).
– Stickers με ευθύνη του παραγωγού θα μπορούν να φέρουν τα προϊόντα στον βαθμό μόνο που ο ίδιος θα αναλαμβάνει την εποπτεία της προσφοράς και την απόσυρση των προϊόντων από το ράφι στον χρόνο που θα απαιτεί ο νόμος.
– Γενικότερα θα υπάρξει μεγάλη μείωση του αριθμού των κωδικών που θα τίθενται υπό προώθηση.
– Από τη στιγμή που οι προσφορές θα είναι αριθμητικά λιγότερες, θα καταστούν και πιο «δυνατές» για τον καταναλωτή.
– Η εικόνα που θα έχουν τα ράφια των αλυσίδων σούπερ μάρκετ θα αλλάξει σε μεγάλο βαθμό, καθότι τα υπό προώθηση προϊόντα θα καταστούν αριθμητικά λιγότερα.
– Ο καταναλωτής θα είναι σε θέση να επιλέξει με μεγαλύτερη ασφάλεια και διαφάνεια τα προϊόντα που επιθυμεί, εφόσον ως κύριο κριτήριό του θα έχει το κόστος αγοράς.
– Η συχνότητα των προσφορών θα περιοριστεί, ωστόσο εκτιμάται ότι η μέση τιμή ανά αγαθό θα παραμείνει ίδια, αν και αυτό μένει να φανεί στην πράξη, να καθοριστεί δηλαδή από τις συνθήκες ανταγωνισμού που θα επικρατήσουν στην αγορά.
– Η διαχείριση λιγότερων κωδικών υπό προώθηση προφανώς θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση κόστους, τόσο για τους προμηθευτές όσο και για το λιανεμπόριο. Το κατά πόσο η διαφορά αυτή θα περάσει στις τιμές θα εξαρτηθεί αποκλειστικά και μόνο από τον ανταγωνισμό.
– Οτιδήποτε δεν θα βασίζεται στον Κώδικα Δεοντολογίας θα λογίζεται παραπλανητική ή αθέμιτη ενέργεια και η ευθύνη θα βαραίνει είτε τον λιανέμπορο, είτε τον προμηθευτή, είτε και τους δύο.
– Οι σχετικές προσαρμογές απαιτούν αλλαγές στα μηχανογραφικά συστήματα των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, οι οποίες όμως λογίζονται διαχειρίσιμες και σε κάθε περίπτωση λελογισμένου κόστους.
