Με κοινοπρακτικά δάνεια, στα οποία συμμετέχουν όλες ή οι περισσότερες οι συστημικές τράπεζες, χρηματοδοτούνται τα μεγάλα έργα υποδομής της χώρας, είτε πρόκειται αυτοκινητόδρομους, ενεργειακές υποδομές ή logistics.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο διαμοιρασμός των μεγάλων «tickets» μεταξύ των τεσσάρων συστημικών τραπεζών -Eurobank, Alpha Bank, Πειραιώς και Εθνική- αλλά και η συμπερίληψη στο χρηματοδοτικό σχήμα μικρότερων τραπεζών όπως η Optima και η Attica, που συνθέτουν τον ανερχόμενο πέμπτο τραπεζικό πυλώνα.
Μέσω των κοινοπρακτικών δανείων, διαμοιράζεται ο πιστωτικός κίνδυνος μεταξύ των πιστωτικών ιδρυμάτων δεδομένου ότι πρόκειται για χρηματοδοτήσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ -ακόμη και άνω του 1 δισ. ευρώ- τις οποίες δεν μπορεί να «σηκώσει» ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα. Η συμφωνία με την εταιρεία ή κοινοπραξία που κατασκευάζει το έργο συνήθως συνάπτεται με μία ή δύο τράπεζες σε πρώτη φάση -τους leaders της χρηματοδότησης- και κατόπιν προστίθενται στο δάνειο και οι υπόλοιπες συστημικές και μη τράπεζες.
Ως προς την τιμολόγηση των mega-δανείων, ισχύει η αντίστροφη σχέση ποσότητας-τιμής, καθώς όσο μεγαλύτερο είναι το δάνειο τόσο περισσότερο συμπιέζεται το περιθώριο κέρδους (spread) το οποίο προστίθεται στο Euribor. Αξίζει να αναφερθεί ότι, παρά τη νομισματική σύσφιξη των προηγούμενων ετών, τα spreads των «περιζήτητων» δανείων συμπιέστηκαν, υποχωρώντας σήμερα κάτω από το 2%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δανειοδότηση της Αττικής Οδού, ένα έργο που άλλαξε πρόσφατα χέρια με τραπεζική χρηματοδότηση ύψους 2,55 δισ. ευρώ.
1. Αυτοκινητόδρομοι
Σημαντική κατηγορία των εν λόγω έργων είναι οι αυτοκινητόδρομοι οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις αφορούν σε παραχώρηση η οποία χρηματοδοτείται με τη μορφή project finance. Το θετικό στοιχείο στην εν λόγω κατηγορία είναι ότι ο δανεισμός δεν επιβαρύνει το παθητικό της εταιρείας ή κοινοπραξίας που αναλαμβάνει την παραχώρηση καθώς οι αποπληρωμή του χρέους «κουμπώνει» με τις εισροές που απορρέουν από τη χρήση του έργου.
Αττική Οδός
Χαρακτηριστική περίπτωση αυτού του μοντέλου χρηματοδότησης είναι η Αττική Οδός η οποία περιήλθε πολύ πρόσφατα στον έλεγχο της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Το τίμημα της συναλλαγής που καταβλήθηκε στο ΤΑΙΠΕΔ ανήλθε στο ποσό-μαμούθ των 3,27 δισ. ευρώ, με τα 2,55 δισ. ευρώ να αφορούν σε τραπεζικό δανεισμό, ενώ το υπόλοιπο ποσό των 750 εκατ. ευρώ προήλθε από ιδία κεφάλαια.
Από το τμήμα του τιμήματος που χρηματοδοτήθηκε με τραπεζικό δανεισμό, υψηλόβαθμες τραπεζικές πηγές αναφέρουν στη «Ν» ότι τα 2,4 δισ. ευρώ μοιράστηκαν ισομερώς μεταξύ των συστημικών τραπεζών Εθνική, Eurobank, Alpha και Πειραιώς από 600 εκατ. ευρώ έκαστη. Τα υπόλοιπα 150 εκατ. ευρώ αναμένεται να κατανεμηθούν μεταξύ των μικρότερων Optima Bank και Attica Bank. Όσον αφορά στην τιμολόγηση του κοινοπρακτικού δανείου, ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι το spread διαμορφώνεται στα πρωτοφανή (χαμηλά) επίπεδα του 1,70-1,75%.
Εγνατία Οδός
Αρχικός μέτοχος και μέλος της εταιρείας «ΝΕΑ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» είναι η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ η οποία υπέγραψε στα τέλη Μαρτίου 2024 τη σύμβαση παραχώρησης για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, τη συντήρηση και την εκμετάλλευσης του αυτοκινητόδρομου «Εγνατία Οδός», καθώς και των τριών καθέτων προς αυτόν οδικών αξόνων, για χρονικό διάστημα 35 ετών. Αντισυμβαλλόμενοι της συναλλαγής είναι το ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε. και το μοντέλο χρηματοδότησης προσομοιάζει σε μεγάλο βαθμό με αυτό της Αττικής Οδού.
Το ύψος του δανεισμού ανέρχεται σε 1,35 δισ. ευρώ και στο σχήμα συμμετέχουν ως leaders η Πειραιώς και η Eurobank, ενώ πολύ σύντομα αναμένεται να ενταχθούν οι Alpha και Εθνική. Σε επόμενο χρόνο εκτιμάται ότι μερίδιο της χρηματοδότησης (περί τα 100 εκατ. ευρώ) θα λάβει και η Optima, με τη διάρκεια του δανείου να διαμορφώνεται στα 20 έτη. Δεδομένου ότι πρόκειται για έργο που περιλαμβάνει σημαντικό κατασκευαστικό μέρος (ύψους 500 εκατ. ευρώ περίπου) το κόστος χρηματοδότησης «κλείδωσε» υψηλότερα από την Αττική Οδό -οριακά χαμηλότερα από 2% (+Euribor).
Νέα Ανατολική Περιφερειακή Οδός Θεσσαλονίκης (FlyOver)
Ο υπερυψωμένος αυτοκινητόδρομος Flyover συνιστά ένα σημαντικό οδικό έργο αναβάθμισης της Ανατολικής Περιφερειακής Οδού της Θεσσαλονίκης, το οποίο υλοποιείται μέσω της κοινοπραξίας των Ομίλων AVAX και MYTILINEOS. Με συνολικό μήκος 13,5 χλμ, 4 λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, 3 νέες υπόγειες σήραγγες και 10 γέφυρες που θα κατασκευαστούν με βάση τα πιο σύγχρονα διεθνή πρότυπα, το έργο υλοποιείται με προϋπολογισμό 462,77 εκατ. ευρώ, μέσω ΣΔΙΤ. Η σύμβαση λειτουργίας και παραχώρησης εκτείνεται στα 26 έτη και ο τραπεζικός δανεισμός ανέρχεται στα 400 εκατ. ευρώ. Leader του τραπεζικού δανεισμού είναι η Τράπεζα Πειραιώς, ενώ αναμένεται να μετέχουν στο χρηματοδοτικό σχήμα τόσο η Eurobank όσο και η Εθνική.
Χερσόνησος-Νεάπολη (μεσαίο τμήμα του ΒΟΑΚ)
Το έργο υλοποιείται με την μέθοδο της Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και έχει συνολικό προϋπολογισμό 290 εκατ. ευρώ. Ανάδοχο είναι το σχήμα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ-ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ-ΙΝΤΡΑΚΑΤ, ενώ τα έργα εκτελούν οι ΤΕΡΝΑ και ΙΝΤΡΑΚΑΤ. Μέρος της χρηματοδότησης ύψους 90 εκατ. ευρώ καλύπτεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ τα υπόλοιπα 150 εκατ. ευρώ θα χρηματοδοτηθούν με τραπεζικό δανεισμό. Το δάνειο έχει μοιραστεί, σύμφωνα με πληροφορίες, ισόποσα μεταξύ Eurobank και Alpha Bank ενώ το κόστος δανεισμού υπερβαίνει ελαφρώς το 2% (+Euribor).
2. Κατασκευές
Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο
Το έργο συνολικού προϋπολογισμού 250 εκατ. ευρώ θα υλοποιηθεί από την εταιρεία Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο ΑΕ (ΘΕΚ ΑΕ) συμφερόντων ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ και Goldair. Η σύμβαση παραχώρησης 588 στρεμμάτων για 60 χρόνια υπογράφηκε μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και της ΓΑΙΑΟΣΕ ΑΕ και της εταιρείας Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο ΑΕ, την οποία έχουν συστήσει η ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ που συμμετέχει με 80% και η Goldair που συμμετέχει με 20%.
Η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει με ίδια συμμετοχή της εταιρείας Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο ΑΕ και με 20ετές δάνειο από την Τράπεζα Πειραιώς η οποία είναι μέτοχος της ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ σε ποσοστό 65%. Ασφαλείς πηγές αναφέρουν, ωστόσο, ότι στο χρηματοδοτικό σχήμα είναι πιθανό να ενταχθεί και το κρατικό fund των ΗΠΑ DFC, χωρίς ωστόσο να έχουν ακόμη «κλειδώσει» οι λεπτομέρειες της συναλλαγής η οποία βρίσκεται υπό έγκριση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
3. Ενέργεια
Ηλεκτρική διασύνδεση Αττικής-Κρήτης
Το εμβληματικό έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Αττικής-Κρήτης υλοποιείται από τη θυγατρική εταιρεία του ΑΔΜΗΕ Ariadne Interconnection από το 2020 και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία εντός του 2025. Έχει προϋπολογισμό άνω του 1 δισ. ευρώ και χρηματοδοτείται από ιδία κεφάλαια (200 εκατ.), κοινοτικούς πόρους (400 εκατ.) και δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) και τη Eurobank (με 200 εκατ. έκαστη). Όσον αφορά στο σκέλος της Eurobank, η διάρκεια του δανείου ανέρχεται σε 10 έτη και το επιτόκιο διαμορφώνεται σε 2,2%+Euribor 6m έως την ηλέκτριση και σε 2% έως 1,8% έως τη λήξη.
Ηλεκτροπαραγωγή Αλεξανδρούπολης
Η μετοχική σύνθεση της εταιρείας περιλαμβάνει τη ΔΕΗ με πλειοψηφικό ποσοστό 71% και τη ΔΕΠΑ Εμπορίας με ποσοστό 29%, μετά την πρόσφατη εξαγορά ποσοστού 20% από την Damco Energy του Ομίλου Κοπελούζου. Η χρηματοδότηση της νέας μεγάλης μονάδας συνδυασμένου κύκλου στην Αλεξανδρούπολη χρηματοδοτείται με ομολογιακό δάνειο ύψους 436,1 εκατ. ευρώ από την Εθνική Τράπεζα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για μια επένδυση ύψους 400 εκατ. ευρώ, η οποία ξεκίνησε να κατασκευάζεται τον Φεβρουάριο του 2023 και έχει χρόνο ολοκλήρωσης τους 32 μήνες, δηλαδή περί τα τέλη του 2025.
Θερμοηλεκτρική Κομοτηνής
Η μονάδα ρεύματος με φυσικό αέριο «Θερμοηλεκτρική Κομοτηνής» συνιστά μια κοινή επένδυση 375 εκατ. από τους ομίλους ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Motor Oil, η οποία μάλιστα βρίσκεται ήδη τους τελευταίους μήνες σε δοκιμαστική λειτουργία. Η νέα μονάδα, η οποία βρίσκεται στη ΒΙ.ΠΕ Κομοτηνής, κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων διεθνώς καθώς η απόδοση του ξεπερνάει το 64%. Χρηματοδότες του έργου είναι η Τράπεζα Πειραιώς και η Eurobank με ισόποση συμμετοχή στον τραπεζικό δανεισμό. Ύψους 325 εκατ. ευρώ. Με μικρότερο ποσοστό (10%) μετέχει η Optima Bank (33 εκατ. ευρώ).
