«Με την κλιματική αλλαγή, την εξαφάνιση της βιοποικιλότητας και την πλαστική ρύπανση να απειλούν την τουριστική ανάπτυξη της Μεσογείου -και όχι μόνο- η αειφορία είναι μονόδρομος». Αυτό δηλώνει σε συνέντευξή της στη «Ναυτεμπορική» η κυρία Ελένη Ανδρεάδη, διευθύντρια Αειφορίας και Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του Ομίλου Sani/Ikos, τονίζοντας ότι ο όμιλος έχει θέσει φιλόδοξο, τριπλό στόχο για μηδενικό άνθρακα (net zero) έως το 2030, μηδενικά πλαστικά μιας χρήσης και μηδενικά απόβλητα προς υγειονομική ταφή έως το τέλος του 2024.
Σύμφωνα με την κ. Ανδρεάδη, «στην Ελλάδα, που το 75% της αγοράς αποτελείται από μικρότερες επιχειρήσεις, η υλοποίηση ολοκληρωμένων στρατηγικών αειφορίας αποτελεί μεγάλη πρόκληση». Προσθέτει, δε, ότι «το πρόβλημα του υπερτουρισμού έχει, σε μεγάλο βαθμό, να κάνει με την κακοδιαχείριση των προορισμών. Αυτή η κακοδιαχείριση, δυστυχώς, σχετίζεται με το πώς ζούμε εμείς οι ίδιοι στον τόπο μας -τη διαχείριση των φυσικών πόρων, τον σεβασμό στα οικοσυστήματα, την ποιότητα των υποδομών- όχι μόνο με το τουριστικό προϊόν».
Γιατί η πολιτική βιωσιμότητας είναι μονόδρομος για τον Όμιλο Sani/Ikos και γενικότερα για τον τουρισμό;
«Η βιωσιμότητα ως τάση καταγράφεται με σαφήνεια παγκοσμίως σε όλους τους κλάδους και ιδιαίτερα στον τουρισμό. Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της, που έχουν δυστυχώς γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας, οι αυξημένες κοινωνικές ανάγκες, η επιθυμία των ανθρώπων για αυθεντικές εμπειρίες και ποιοτική σύνδεση με τους προορισμούς που επισκέπτονται έχουν φέρει την αειφορία στον πυρήνα του κλάδου της φιλοξενίας.
Στον Όμιλο Sani/Ikos έχουμε, εδώ και πάνω από μία δεκαετία, ενσωματώσει τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης στη στρατηγική μας, επενδύοντας σε τομείς όπως ο μηδενικός άνθρακας και οι zero-waste λειτουργίες, η προστασία των οικοσυστημάτων, η ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων, η ανάπτυξη των ανθρώπων μας. Προτεραιότητά μας είναι να προσφέρουμε στους επισκέπτες μας υψηλής ποιότητας φιλοξενία και μοναδικές εμπειρίες, με σεβασμό για τον κάθε προορισμό, αυξάνοντας συνεχώς τη θετική μας συνεισφορά στις περιοχές της Ελλάδας και της Ισπανίας όπου έχουμε παρουσία».
Πώς μετατράπηκαν τα θέρετρα Sani και Ikos σε «πράσινο» προορισμό;
«Δουλεύουμε εντατικά πάνω στους στόχους και στις δράσεις των προγραμμάτων μας Sani Green και Ikos Green, εδώ και πάνω από 15 χρόνια, όπως ανέφερα και προηγουμένως.
Στον τομέα του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, έχουμε θεσπίσει αυστηρούς δείκτες και στόχους. Φιλοδοξούμε να πετύχουμε μηδενικό ισοζύγιο άνθρακα (net zero) το 2030, νωρίτερα από τον ευρωπαϊκό στόχο που έχει τεθεί για το 2050. Για να το πετύχουμε αυτό, επενδύουμε σε συστήματα παρακολούθησης και εξοικονόμησης ενέργειας, σε μεγάλα έργα ΑΠΕ, στον εξηλεκτρισμό των εγκαταστάσεων και του στόλου οχημάτων μας, την πιστοποίηση των κτιρίων μας, νέων και ανακαινιζόμενων, με πιστοποιήσεις LEED και BREEAM στα κτίρια μας. Ήδη προσεγγίζουμε το μηδέν στις εκπομπές των κατηγοριών 1 και 2 (άμεσες και έμμεσες εκπομπές μέσα από την κατανάλωση παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας), ενώ όλα τα ξενοδοχεία μας είναι ανθρακικά ουδέτερα, πιστοποιημένα με το πρότυπο ISO 14064-1:2018. Το Ikos Olivia στη Χαλκιδική είναι το πρώτο θέρετρο στην Ελλάδα και μόλις το τρίτο στην Ευρώπη που έλαβε πιστοποίηση LEED O&M Gold για υφιστάμενα κτίρια, ενώ σε διαδικασία πιστοποίησης LEED Building Design and Construction βρίσκονται το υπό ανακαίνιση Sani Asterias και το Ikos Kissamos στα Χανιά, που κατασκευάζεται τώρα. Eπίσης το Ikos Porto Petro στη Μαγιόρκα ξεχωρίζει ως το πρώτο νεόκτιστο ξενοδοχείο στο νησί που έχει πιστοποιηθεί από το BREEAM.
Στην ίδια κατεύθυνση, δουλεύουμε πάνω στη μείωση της σπατάλης τροφίμων με τη βοήθεια συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, δρομολογούμε τα οργανικά απορρίμματα για κομποστοποίηση, ανακυκλώνουμε το σύνολο των συσκευασιών μας, κάνοντας διαλογή στην πηγή για πάνω από 20 διαφορετικά υλικά. Έως το τέλος του έτους, θέλουμε να μηδενίσουμε τα απόβλητα που καταλήγουν στους ΧΥΤΑ και να εξαλείψουμε τα πλαστικά μιας χρήσης σε όλες τις λειτουργίες μας.
Παράλληλα, δουλεύουμε εντατικά με επιστημονικά ινστιτούτα και ΜΚΟ για την προστασία σημαντικών μεσογειακών οικοσυστημάτων, όπως οι υγρότοποι και το παράκτιο δάσος της Σάνης, οι πληθυσμοί δελφινιών του Αιγαίου, οι αποικίες των μελισσών, ενώ παρακολουθούμε και εύρος δεικτών σχετικά με τη συνεισφορά μας στην τοπική κοινωνία. Στοχεύουμε στην ανάδειξη τοπικών προϊόντων και παραδόσεων και συνεισφέρουμε στο έργο περίπου 40 οργανισμών, κυρίως τοπικών, με επίκεντρο τις ευάλωτες οικογένειες και παιδιά, και πολλά ακόμη».
Σε ποιους τομείς καλούνται να εστιάσουν οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα;
«Η βιωσιμότητα στον τουριστικό κλάδο είναι μία συλλογική προσπάθεια, που δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις, αλλά και τα κράτη, τις κοινότητες, τους ίδιους τους επισκέπτες. Στην Ελλάδα, που το 75% της αγοράς αποτελείται από μικρότερες επιχειρήσεις, η υλοποίηση ολοκληρωμένων στρατηγικών αειφορίας αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Απαιτούνται επενδύσεις, χρόνος και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, ώστε να αναπτυχθούν υποδομές, διαδικασίες και στοχευμένα προγράμματα που καλύπτουν όλο το φάσμα του ESG (Economy, Society, Governance), κάτι στο οποίο δυσκολεύονται να ανταποκριθούν τα μικρότερα ξενοδοχεία.
Πάντως, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει ένα ξενοδοχείο σε αυτή την κατεύθυνση με πιο περιορισμένους πόρους. Οι πιστοποιήσεις βιωσιμότητας που ελέγχονται από ανεξάρτητους τρίτους φορείς είναι μια εξαίρετη αρχή και οδηγός για τους ξενοδόχους ώστε να ενσωματώσουν τα ESG κριτήρια στην καθημερινή λειτουργία τους και να χτίσουν μια στρατηγική αειφορίας. Υπάρχουν κάποια “quick wins”, που μπορούν να προσφέρουν και άμεση εξοικονόμηση, όπως, μεταξύ άλλων, εξοικονόμηση ενέργειας με σωστή παρακολούθηση, στοχοθεσία και πρακτικές, μείωση απορριμμάτων όπως με χρήση επαναχρησιμοποιούμενων μπουκαλιών που γεμίζουν σε ψύκτες αντί για πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης, η μείωση κατανάλωσης νερού με φίλτρα στις βρύσες, ή η συμμετοχή σε ενεργειακές κοινότητες (το λεγόμενο virtual net-metering, όπου περισσότερα μέρη επενδύουν σε ένα φωτοβολταϊκό πάρκο) για να αναφέρω κάποια.
Όμως και η πολιτεία καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο. Με την καθυστέρηση στην εφαρμογή -για παράδειγμα- του νόμου του “πληρώνω όσο ρυπαίνω”, η υπεύθυνη διαχείριση των απορριμμάτων εναπόκειται στη συνείδηση του καθενός, ενώ θα έπρεπε να αποτελεί και οικονομικό κίνητρο μέσω της μείωσης δημοτικών τελών για τις επιχειρήσεις που μειώνουν τα απορρίμματα, ανακυκλώνουν και κομποστοποιούν. Στο Ikos Porto Petro, το θέρετρό μας στη Μαγιόρκα της Ισπανίας, η δημιουργία ενός πλάνου κυκλικής οικονομίας ήταν υποχρεωτική, ενώ η θέρμανση πισινών μπορεί να γίνει μόνο με ΑΠΕ. Βλέπουμε, δηλαδή, πώς ο νομοθέτης μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο, θέτοντας το σωστό πλαίσιο και επιλογές».
Ποιες είναι οι προκλήσεις και οι πιέσεις στην περιοχή της Μεσογείου για τον τουρισμό;
«Θα έλεγα ότι οι σημαντικότερες προκλήσεις έχουν να κάνουν με τις πιέσεις που δέχεται η περιοχή της Μεσογείου από την αλλαγή του κλίματος, την απώλεια της βιοποικιλότητας, τη λειψυδρία, την πλαστική ρύπανση, τη διαχείριση σκουπιδιών, μεταξύ άλλων, αλλά και την αδυναμία των προορισμών -σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό- που δέχονται πολλούς τουρίστες σε εποχική βάση να ανταποκριθούν σε αυτά με ένα σωστά δομημένο στρατηγικό πλάνο.
Ταυτόχρονα, αυξάνονται οι πιέσεις από όλους τους εταίρους μας -επενδυτές, θεσμικούς φορείς, εργαζόμενους, πελάτες, τοπικές κοινωνίες- που απαιτούν διαφάνεια και μετρήσιμα αποτελέσματα όσον αφορά μια συνολικά θετική συνεισφορά στους τόπους όπου λειτουργούμε σχετικά το περιβάλλον, την κοινωνία, την εταιρική διακυβέρνηση.
Πάνω από το 75% των ταξιδιωτών θέλει να ταξιδέψει με βιώσιμο τρόπο και κατά 43% νιώθουν τύψεις αν δεν το καταφέρουν, μας δείχνει η επικαιροποιημένη έρευνα της Booking.com για το 2024. Άλλες μελέτες δείχνουν τη σημασία της ασφάλειας και σε αυτήν εντάσσονται οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και το πώς οι προορισμοί τις διαχειρίζονται. Αλλά και οι επενδυτές φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν περισσότερο σε περιπτώσεις καλύτερης διαχείρισης των κινδύνων ESG, ενώ οι νέοι εργαζόμενοι αναζητούν εταιρείες με θετικό πρόσημο στην κοινωνία και το περιβάλλον. Βλέπουμε, δηλαδή, πως η στρατηγική βιωσιμότητας γίνεται επιτακτική ανάγκη».
Έμφαση στις τοπικές αγορές απασχόλησης
Πώς επιλύετε το πρόβλημα της έλλειψης στελεχικού δυναμικού στον τουρισμό;
«Παρά τη δυναμική ανάπτυξη του κλάδου, υπάρχει σημαντική έλλειψη σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Είδαμε ότι μεγάλο ποσοστό εργαζομένων που αποχώρησε από τον τουριστικό κλάδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν επέστρεψε με την ανάκαμψή του και, δυστυχώς, το πρόβλημα διογκώνεται κάθε χρόνο.
Ασφαλώς πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα που απαιτεί σειρά μέτρων και πρωτοβουλιών από την πολιτεία και τις επιχειρήσεις, με μεγάλο βάρος να πέφτει στην εκπαίδευση και την καλύτερη διασύνδεσή της με την αγορά εργασίας. Η εισαγωγή μαθημάτων τουριστικής εκπαίδευσης στα σχολεία, καθώς και η επένδυση στην τριτοβάθμια τουριστική εκπαίδευση αποτελούν προτεραιότητα αν θέλουμε να δούμε θετικά αποτελέσματα σε μεσοπρόθεσμο και μακροχρόνιο ορίζοντα.
Στον Όμιλο Sani/Ikos, διαχρονικά, δίνουμε έμφαση στις τοπικές αγορές εργασίας και υλοποιούμε αρκετές πρωτοβουλίες που έχουν ως στόχο την ενίσχυση της κατάρτισης και την απασχολησιμότητα στον κλάδο της φιλοξενίας. Θα αναφέρω τη συνεργασία μας με τον Εκπαιδευτικό Όμιλο ΑΚΜΗ για το πρόγραμμα HOSPITALITY FORWARD, μέσω του οποίου προσφέρουμε επιδοτούμενες σπουδές, αλλά και εξασφαλισμένη εργασία στα θέρετρά μας. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2023 και συνεχίζεται με επιτυχία και τη φετινή χρονιά».
Πόσο μακριά ή κοντά είναι το θέμα του υπερτουρισμού στη χώρα μας σε συνδυασμό με τις υποδομές που χρήζουν συντήρησης;
«Πέρα από γνωστά ζητήματα, όπως η συγκέντρωση μεγάλων τουριστικών ροών σε λίγους προορισμούς τους καλοκαιρινούς μήνες, το πρόβλημα του υπερτουρισμού έχει, σε μεγάλο βαθμό, να κάνει με την κακοδιαχείριση των προορισμών. Αυτή η κακοδιαχείριση, δυστυχώς, σχετίζεται με το πώς ζούμε εμείς οι ίδιοι στον τόπο μας -τη διαχείριση των φυσικών πόρων, τον σεβασμό στα οικοσυστήματα, την ποιότητα των υποδομών- όχι μόνο με το τουριστικό προϊόν. Και υπό αυτό το πρίσμα, πρέπει να δράσουμε άμεσα. Πεποίθησή μου είναι ότι χρειαζόμαστε ένα καλά μελετημένο πλάνο, με μετρήσιμα κριτήρια και δείκτες, δέσμευση από όλες τις πλευρές -την πολιτεία, την τοπική αυτοδιοίκηση, τις επιχειρήσεις, τους αρμόδιους φορείς- προκειμένου όχι μόνο να θωρακιστούμε απέναντι στους τουρίστες, αλλά πρωτίστως να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των κατοίκων σε κάθε περιοχή της Ελλάδας. Η βιωσιμότητα αποτελεί τον οδηγό μας, προσφέροντας τα εργαλεία και τους μετρήσιμους δείκτες, όπως, για παράδειγμα, για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την κατανάλωση ενέργειας και νερού ανά επισκέπτη, τα ποσοστά ανακύκλωσης, τους δείκτες βιοποικιλότητας, την προσβασιμότητα σε ΑμεΑ, κ.ά., ώστε να προοδεύσουμε ως χώρα, αλλά και να αναβαθμίσουμε το τουριστικό μας προϊόν που αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας μας. Με μία ολοκληρωμένη στρατηγική που έχει στον πυρήνα της την αειφορία και την αξεπέραστη ελληνική φιλοξενία, μπορούμε να αναδείξουμε την Ελλάδα σε κορυφαίο προορισμό ποιοτικού, βιώσιμου τουρισμού διεθνώς».
