Θέσπιση χρήσης ανακυκλωμένου περιεχομένου σε νέες συσκευασίες, νέες πιστοποιήσεις, βιώσιμη ανάπτυξη και πράσινη μετάβαση των πλαστικών είναι μέρος των νέων προκλήσεων που πρέπει να αντιμετωπίσει ο κλάδος μετά και την πρόσφατη ψήφιση του Κανονισμού για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας (PPWR). Στο μεταξύ, αγκάθι συνεχίζει να αποτελεί το θέμα της διαχείρισης απορριμμάτων που αποτελεί ένα από τα κρίσιμα μέτωπα της εποχής μας.
Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ), η Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγει νέες αυστηρές προδιαγραφές για την αύξηση του ποσοστού ανακυκλωμένου υλικού στις συσκευασίες, θέτοντας τις επιχειρήσεις του κλάδου ενώπιον νέων προκλήσεων αλλά και ανοίγοντας νέες αγορές.
Παράλληλα, τα μέλη του ΣΒΠΕ που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της συσκευασίας οφείλουν να λάβουν νέες πιστοποιήσεις ενόψει της νομοθεσίας που τίθεται σε ισχύ το 2025, ενώ η στροφή προς ένα βιώσιμο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης πλαστικών αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη.
Αναφορικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων ο ΣΒΠΕ επισημαίνει πως η Ελλάδα παραμένει τυπικά ευθυγραμμισμένη με τον σχετικό Ευρωπαϊκό Κανονισμό για τη διαχείριση των απορριμμάτων, ενώ την ίδια στιγμή οι χώροι υγειονομικής ταφής γεμίζουν με οργανικά απορρίμματα (40%-50% κατά βάρος στο σύνολο των απορριμμάτων).
Και όλα αυτά ενώ, όπως τονίζει ο Σύνδεσμος των εταιρειών πλαστικών, «υλικά όπως τα κομποστοποιήσιμα πλαστικά, που αποτελούν προϊόν έρευνας και ανάπτυξης της βιομηχανίας πλαστικών, προσφέρουν μια βιώσιμη λύση, συμβάλλοντας στην ορθή διαχείριση των υλικών μετά τη χρήση τους».
Όπως επισημαίνεται, «η καλύτερη δυνατή χρήση τους μπορεί να προέλθει από τον καφέ κάδο και τη συλλογή των οργανικών υπολειμμάτων, η οποία έχει γίνει υποχρεωτική με τον Ν.4819/2021, που ρυθμίζει τα ζητήματα αυτά. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν γίνει βήματα εφαρμογής του Νόμου αυτού».
Ο ΣΒΠΕ τονίζει πως αυτή τη στιγμή η ανάπτυξη των καφέ κάδων είναι σποραδική και δεν αρκεί για να δούμε μια πραγματική αλλαγή στον όγκο των απορριμμάτων που καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής, ενώ είναι φανερό ότι απαιτείται μια μεγάλη αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων. Με την υλοποίηση της δέσμευσης για ξεχωριστή διαλογή μπορεί να επιτευχθεί θεαματική μείωση των ποσοτήτων αποβλήτων προς τους ΧΥΤΑ, χρήσιμο λίπασμα, πιο καθαρούς μπλε και πράσινους κάδους για περαιτέρω επεξεργασία των αστικών αποβλήτων, αλλά και προώθηση των βιοαποβλήτων προς περαιτέρω επεξεργασία αλλά και παραγωγή ενέργειας.
Αποτελέσματα
Σε πρακτικό περιβαλλοντικό επίπεδο με τη χρήση κομποστοποιήσιμων πλαστικών αποφεύγεται ένα ποσοστό περίπου 35% της ποσότητας οικιακών απορριμμάτων των πράσινων κάδων να κατευθυνθεί στους χώρους υγειονομικής ταφής – το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε περισσότερο από 50% αν πρόκειται μόνο για τα απορρίμματα των καταστημάτων εστίασης. Παράλληλα, βελτιώνεται θεαματικά η καθαρότητα των υλικών που συλλέγονται από τους μπλε κάδους και κατευθύνονται προς ανακύκλωση.
Όπως σημειώνει ο Βασίλης Γούναρης, πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος, με βάση τα στοιχεία της εμβληματικής μελέτης «Plastics Transition» της Plastics Europe, «τα πλαστικά που προορίζονται να αντικαταστήσουν τα ορυκτής προέλευσης είναι τα λεγόμενα κυκλικά πλαστικά, δηλαδή τα ανακυκλωμένα ή με ανακυκλωμένο περιεχόμενο, τα βιοπλαστικά, και τα πλαστικά από συστήματα δέσμευσης άνθρακα.
Η Plastics Europe προβλέπει ότι, έως το 2050, 15 εκατομμύρια τόνοι από αυτά τα κυκλικά πλαστικά θα ανακυκλωθούν μηχανικά και άλλοι 12 εκατομμύρια τόνοι θα ανακυκλωθούν με τη βοήθεια της χημικής ανακύκλωσης. Στην αγορά θα διατεθούν και 11 εκατομμύρια τόνοι βιοπλαστικών. Μάλιστα, γίνεται εκτίμηση ότι η επαναχρησιμοποίηση, που έχει τεθεί ως στόχος και στον Κανονισμό PPWR (Κανονισμός για τις Συσκευασίες και τα Απορρίμματα Συσκευασίας) μπορεί να μειώσει την προβλεπόμενη κατανάλωση πλαστικών κατά 12 εκατομμύρια τόνους έως το 2050.
Η χημική ανακύκλωση αναμένεται να σημειώσει σημαντική πρόοδο έως το 2030. Περίπου 3 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών θα προέρχονται από αυτήν τη διαδικασία. Αναμένεται, μάλιστα, να αυξηθεί εκθετικά για τα επόμενα 20 χρόνια και έως το 2050. Οι λειτουργικές δαπάνες για τη χημική ανακύκλωση εκτιμάται ότι θα μειωθούν ραγδαία από το 2030. Τα βιοπλαστικά αναμένεται επίσης να έχουν μείωση του λειτουργικού κόστους τους».
Οδικός χάρτης
Στον οδικό χάρτη αναφέρονται τρεις στρατηγικοί πυλώνες για την πράσινη μετάβαση των πλαστικών. Τα Κυκλικά Πλαστικά, οι παραγωγοί πλαστικών αναπτύσσουν νέες στρατηγικές που σχετίζονται με την επαναχρησιμοποίηση και τον επανασχεδιασμό προϊόντων. Αυτές οι προσεγγίσεις περιλαμβάνουν την προώθηση κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων, την περαιτέρω ανάπτυξη της μηχανικής και χημικής ανακύκλωσης και την επέκταση της παραγωγής πλαστικών από βιομάζα και δέσμευση άνθρακα.
Για να αποφέρουν αποτελέσματα αυτές οι νέες προσεγγίσεις, θα πρέπει να διατίθεται επαρκής πρώτη ύλη που θα προέρχεται από ανακύκλωση και να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις σε αυτές τις λύσεις.
Οι μηδενικές εκπομπές στον κύκλο ζωής των πλαστικών, για την επιτυχή επίτευξη του στόχου των μηδενικών εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου (GHG) από τα πλαστικά θα πρέπει να βελτιωθεί η αποδοτικότητα της ενέργειας, να υπάρχουν διαθέσιμα καύσιμα χαμηλών εκπομπών άνθρακα και να γίνεται χρήση ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα στην παραγωγή.
Η προώθηση της βιώσιμης χρήσης των πλαστικών, το κλειδί για την προώθηση της βιώσιμης χρήσης πλαστικών είναι η παραγωγή και χρήση πλαστικών εφαρμογών με τρόπο που να είναι ασφαλής για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.
Ανάγκη επενδύσεων
Θα χρειαστούν σημαντικές βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες επενδύσεις για να επιτευχθεί αυτή η μείωση του κόστους, σύμφωνα με την Plastics Europe, επισημαίνοντας την ανάγκη υποστήριξης πολιτικών για τον μετασχηματισμό της βιομηχανίας και των υποδομών.
Αυτό σημαίνει ότι τα ανακυκλωμένα πλαστικά, που θα προέρχονται είτε από χημική είτε από μηχανική ανακύκλωση, θα είναι φθηνότερα από τα πλαστικά που παράγονται από ορυκτές πρώτες ύλες μέχρι το 2050, με τα βιοπλαστικά να γίνονται επίσης ανταγωνιστικά στο κόστος.
Ο ευρωπαϊκός σύνδεσμος της βιομηχανίας πλαστικών ζήτησε επίσης επείγουσα αναγνώριση του ισοζυγίου μάζας (mass balance) στον υπολογισμό του ανακυκλωμένου περιεχομένου, μέσω και των αντίστοιχων οδηγιών της ευρωπαϊκής Επιτροπής.
