Άνοιξε η πρόσκληση υποβολής αιτήσεων για στρατηγικά έργα βάσει του νόμου περί κρίσιμων ορυτκών πρώτων υλών (CRMA) που τέθηκε σε ισχύ πανευρωπαϊκά από τις 23 Μαϊου 2024.
Σύμφωνα με την πρόσκληση η πρώτη καταληκτική ημερομηνία κατάθεσης των αιτήσεων είναι στις 22 Αυγούστου 2024, 12:00 (CEST). Οι αιτήσεις θα πρέπει να προετοιμαστούν ακολουθώντας τις οδηγίες που παρέχονται σε ειδική ηλεκτρονική φόρμα.
Μετά την πρώτη καταληκτική ημερομηνία, οι αιτήσεις που θα παραληφθούν θα αξιολογηθούν για τον Έλεγχο Πληρότητας (Σεπτέμβριος 2024), οπότε η αίτηση θα ελεγχθεί ως προς την πληρότητα και, κατά περίπτωση, θα ζητηθούν πρόσθετες πληροφορίες από τους διοργανωτές, θα ακολουθήσει η Αξιολόγηση (Σεπτέμβριος 2024 – Οκτώβριος 2024) οπότε θα αξιολογηθούν οι πλήρεις αιτήσεις και θα καταρτιστούν εκθέσεις αξιολόγησης έργων, και τέλος έπεται η Συζήτηση και Απόφαση (4ο τρίμηνο 2024), οπότε με βάση τις εκθέσεις αξιολόγησης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κρίσιμων Πρώτων Υλών θα συζητήσει τα προτεινόμενα έργα και η Επιτροπή θα αποφασίσει για τις αιτήσεις, λαμβάνοντας υπόψη τη γνώμη του συμβουλίου και θα ενημερώσει τους αιτούντες.
Σύμφωνα με τον Γ.Γ. Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ κ. Α. Αϊβαλιώτη, που συμμετείχε ως εθνικός εκπρόσωπος στην πρώτη συνεδρίαση στις Βρυξέλλες του Board για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, «θα ήταν αποτελεσματικότερο, αν η ΕΕ προικοδοτούσε την νέα πρωτοβουλία με ένα νέο ειδικό ταμείο για τα CRMs, ένα CRM Fund, καθώς ειδικά οι χώρες που δεν έχουν την δυνατότητα εθνικών ταμείων (και η Ελλάδα) δεν μπορούν να καλύψουν τις αναγκαίες επιδοτήσεις μόνες τους. Τα δε υπάρχοντα ευρωπαϊκά ταμεία έχουν πολλές άλλες προτεραιότητες να φροντίσουν. Αν δεν βάλουμε πόρους στο τραπέζι η επιδίωξη ενεργειακής αυτονομίας της Ευρώπης θα επιτευχθεί πολύ δύσκολα και ίσως πολύ αργά. Το επόμενο βήμα είναι η υποβολή αιτήσεων μέχρι 22/8/2024 για επενδύσεις CRM για να χαρακτηριστούν σαν στρατηγικές, τις οποίες θα κρίνουμε τον Νοέμβριο». Και συμπλήρωσε λέγοντας πως «στην Ελλάδα έχουμε αρχίσει με σταθερά και συστηματικά βήματα να σχεδιάζουμε και να υλοποιούμε επενδύσεις τέτοιων ορυκτών. Ορισμένα από αυτά ήδη εκμεταλλευόμαστε, ορισμένα άλλα φιλοδοξούμε να αξιοποιήσουμε σύντομα».
Να σημειωθεί πως μια ιδέα που αναπτύχθηκε στην συζήτηση ήταν επίσης η δημιουργία στρατηγικών ευρωπαϊκών αποθεμάτων για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει θεσπίσει ένα τέτοιο σύστημα, σε αντίθεση με ΗΠΑ, Ιαπωνία, Νοτια Κορέα, Κίνα, Ρωσία, Ινδία.
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, Κωνσταντίνο Γιαζιτζόλγου, το κυρίαρχο στοιχείο για το 2024 είναι η δεδηλωμένη πολιτική βούληση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη να γίνουν βήματα που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη του κλάδου με στόχο τη μείωση της εξάρτησης της Ε.Ε. σε ορυκτές πρώτες ύλες από Τρίτες Χώρες. Ως Σύνδεσμος έχουμε δεσμευτεί να εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις προτείνοντας λύσεις και ιδέες για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε αυτό το παράθυρο ευκαιρίας».
Πορεία ελληνικού κλάδου
Στο μεταξύ χρονιά έντονων αυξομειώσεων στις τιμές των μετάλλων ήταν το 2023. Μέχρι στιγμής το 2024 παρατηρείται, σύμφωνα με τους ειδικούς του εξορυκτικού κλάδου, παρατηρείται σχετική εξισορρόπηση στις τιμές αλλά και κάποιες σημαντικά ανοδικές τάσεις τιμών ειδικά στο χρυσό, ακολουθούν χαλκός, αλουμίνιο και ορισμένα βιομηχανικά ορυκτά.
Η εντεινόμενη αβεβαιότητα και φυσικά η αυξημένη ζήτηση κρίσιμων πρώτων υλών που δεν μπορεί να ικανοποιηθεί από την υπάρχου σα αγορά σε συνδυασμό με τον περιορισμό των επενδύσεων στον εξορυκτικό κλάδο προκαλούν αναταράξεις στον κλάδο. Ήδη οι αστάθμητοι παράγοντες που εμφανίστηκαν τα τελευταία 3-4 χρόνια, πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία, ατύχημα στο Σουέζ, εχθροπραξίες στη Μέση Ανατολή, οδήγησαν σε σοβαρές διαταραχές των εφοδιαστικών αλυσίδων και απρόβλεπτες ελλείψεις. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τους ανθρώπους του χώρου, οι διάφορες εξαγγελίες για τους στόχους και το χρονοδιάγραμμα της απαλλαγής από τα ορυκτά καύσιμα οδηγούν σε ουτοπικές εκτιμήσεις για την εξέλιξη της ζήτησης.
Ο συνδυασμός και των δύο προκαλεί έντονες αυξομειώσεις των τιμών κάτι το οποίο δεν βοηθά το μακροπρόθεσμο σχεδιασμό των επιχειρήσεων του εξορυκτικού κλάδου που απαιτεί μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και είναι εξαιρετικής εντάσεως κεφαλαίου.
Παρά τις αντιξοότητες εκτιμάται ότι στο σύνολο των εξορυκτικών προϊόντων το 2023 η παραγωγή κρατήθηκε σταθερή παρά τη μη λειτουργία της ΛΑΡΚΟ, οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 3,5% ενώ οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 11,5%. Η αξία πωλήσεων διαμορφώθηκε στα 1,52 δις. ευρώ. Τα αδρανή υλικά και περισσότερο τα βιομηχανικά ορυκτά το 2023 είχαν θετική πορεία.
Επίσης θετική πορεία είχαν αρκετά μεταλλεύματα. Εκεί που σημειώθηκε πτώση (βωξίτης, λιγνίτης, νικέλιο) δεν προήλθε από την επιχειρηματική δράση ή την πραγματικότητα της αγοράς αλλά από εξωγενείς προς την αγορά παράγοντες. Στην ελληνική αγορά η κατανάλωση ορυκτών κυρίως αδρανών υλικών είχε αυξητική τάση της τάξης του 15% λόγω της οικοδομικής δραστηριότητας. Οι πρώτες εκτιμήσεις για την τρέχουσα χρονιά είναι εξίσου θετικές. Η παραγωγή λιγνίτη συνέχισε την πτωτική της πορεία λόγω της εφαρμογής του προγράμματος απολιγνιτοποίησης αλλά και μείωσης της ζήτησης. Στα αξιοσημείωτα της χρονιάς είναι η εκκίνηση λειτουργίας του νέου ΑΗΣ Πτολεμαϊδα V.
Μικτή εικόνα στις εξαγωγές
Σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές η εικόνα είναι μικτή. Τα μέταλλα λόγω αυξημένης ζήτησης σταθεροποιούνται σε υψηλές τιμές γύρω στις 20.000 δολ./τόνος το νικέλιο και 2.300 δολ./τόνος το αλουμίνιο. Παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση της τιμής του χρυσού στα 1.840 δολ/ουγγιά που ώθησε και τα αντίστοιχα συμπυκνώματα όπως του χρυσοφόρου πυρίτη. Τα μαγνησιακά προϊόντα διατηρούν τις αυξημένες τιμές τους παρά τις πιέσεις λόγω της μείωσης του κόστους παραγωγής και του έντονου ανταγωνισμού.
Η ζήτηση παρουσιάζει αύξηση σε κάποιες αγορές και μείωση σε ορισμένες άλλες. Τα βιομηχανικά ορυκτά είχαν σημαντικές αυξήσεις σε όγκους και σε κύκλος εργασιών το 2023. Το 2024 προβλέπεται σχετικά αβέβαιο καθώς ο κατασκευαστικός τομέας της Ε.Ε. εμφανίζει αισθητή ύφεση. Στο μάρμαρο συνεχίζεται η σημαντική υστέρηση εξαγωγών στην Κίνα, λόγω των προβλημάτων στον κατασκευαστικό τους κλάδο. Αυτό οδήγησε τις ελληνικές επιχειρήσεις του τομέα σε νέους εξαγωγικούς προορισμούς στις ΗΠΑ και Μέση Ανατολή. Η στροφή επίσης σε ποιοτική εξόρυξη και η διάθεση επεξεργασμένων προϊόντων αρχίζει να αποδίδει.
