Το ζήτημα της μεγάλης έλλειψης «χεριών» στην αγορά εργασίας του εξορυκτικού κλάδου κυριάρχησε στη γενική συνέλευση του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων και η πρόταση του Συνδέσμου για την ίδρυση Σχολής Χειριστών στη Δυτική Μακεδονία βρήκε ευήκοα ώτα από την πλευρά του Υπουργείου Παιδείας.
Όπως τονίστηκε κατά την ετήσια γενική συνέλευση του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων και στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων του ΣΜΕ, παρουσία του διοικητικού συμβουλίου και του προέδρου του Συνδέσμου, Κωνσταντίνου Γιαζιτζόγλου, με τη συμμετοχή της υφυπουργού Παιδείας, Ιωάννας Λυτρίβη, του προέδρου του ΔΣ του ΣΕΒ Δημήτρη Παπαλεξόπουλου και πλήθους εκπροσώπων του εξορυκτικού τομέα, το 2023 ήταν μια πολύ σημαντική χρονιά για τον εξορυκτικό κλάδο, μιας και η Ε.Ε. αναγνώρισε έμπρακτα τη σημασία των ορυκτών πρώτων υλών τόσο για την οικονομική όσο και για τη γεωπολιτική της σταθερότητα, μέσω του κανονισμού CMRA.
Ωστόσο οι επιχειρήσεις εξέφρασαν την ελπίδα ότι τόσο η Ε.Ε. όσο και οι εθνικές κυβερνήσεις θα ακολουθήσουν και άλλα τολμηρότερα και ουσιαστικότερα βήματα για την τόνωση των ορυκτών πρώτων υλών αλλά και στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού που χρειάζεται άμεσα ο κλάδος.
Έλλειψη χεριών και δεξιοτήτων στον κλάδο
Σχετικά με το ανθρώπινο δυναμικό και τις ανάγκες του εξορυκτικού κλάδου, ο πρόεδρος του ΣΜΕ, Κ. Γιαζιτζόγλου, τόνισε πως «έχουμε σαφώς συγκεκριμένες ανάγκες, ένα σαφώς συγκεκριμένο πρόβλημα που ακούει στο όνομα χειριστές, το οποίο έχει να κάνει με το ότι δεν υπάρχει syllabusεκπαιδευτικό, μα μια διαδικασία μαθητείας. Έχουμε κάτι στο μυαλό μας πολύ συγκεκριμένο, θα θέλαμε μια σχολή χειριστών που θα την ιδρύσει κάποιος μαζί με τον ΣΜΕ.
Ο ΣΜΕ θα βάλει το κομμάτι που του αναλογεί, για να κάνουμε κάπου μια σχολή χειριστών, χρειαζόμαστε βοήθεια στο θεσμικό πλαίσιο», προσθέτοντας πως στη Δυτική Μακεδονία υπάρχουν υποδομές – κτίρια, χώροι όπου σκαπτικά μηχανήματα λειτουργούσαν μέχρι πρόσφατα- που θα εγκαταλειφθούν. «Μήπως θα ήταν μια καλή ιδέα να φτιάξουμε εκεί μια σχολή χειριστών μηχανημάτων έργου, στην Κοζάνη;», σημείωσε ο κ. Γιαζιτζόγλου.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΜΕ «η τεχνολογία ενώ θα εξαφανίσει τις δουλειές χαμηλής εξειδίκευσης, θα αυξήσει σημαντικά δουλειές υψηλής εξειδίκευσης. Ήδη στον κλάδο αλλά και ευρύτερα στην πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή οι φωνές πληθαίνουν για ελλείψεις στελεχών στο μέσο επίπεδο, τα οποία χρειάζονται υψηλού επιπέδου μη ακαδημαϊκή εκπαίδευση τόσο θεωρητική όσο και πρακτική. Ιδού λοιπόν στίβος δόξης λαμπρός για μια χώρα σαν την Ελλάδα, να κινηθεί γρήγορα, να δημιουργήσει προϋποθέσεις για την παραγωγή αυτού του απαραιτήτου στο κοντινό μέλλον ανθρώπινου δυναμικού».
Απαντώντας σχετικά, η κ. Λυτρίβη είπε ότι υπάρχει και ένα ταμείο, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, «το οποίο θα μπορούσε να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση». Και συμπλήρωσε λέγοντας πως «τα τελευταία τέσσερα χρόνια γίνεται μια πολύ συστηματική προσπάθεια να υπάρξει μία στροφή σε αυτό που λέμε επαγγελματική εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση που θα μπορούσε να είναι η λύση σε όλα αυτά τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν και οι επιχειρήσεις από τη μια αλλά και οι νέοι που ολοκληρώνουν το σχολείο και στην πορεία δεν ξέρουν πού να πάνε».
Από την πλευρά του ο κ. Παπαλεξόπουλος δήλωσε, αναφερόμενος στον εξορυκτικό κλάδο γενικότερα, τόνισε πως «είμαστε σε φάση που είναι ευκαιρία να αλλάξουν κάποια πράγματα. Αυτή είναι η πρώτη παρατήρηση. Δεύτερη παρατήρηση είναι ότι το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο και πολύπλοκο, πολύπλευρο, που δεν ξέρεις πού να το πιάσεις. Λείπουν στην Ελλάδα δεξιότητες πολλών μορφών, δεν παράγουμε τους μισούς ανθρώπους στα STEMαπό ό,τι χρειαζόμαστε, δεν δίνουμε softskillsπου χρειάζονται όλο και περισσότερο στον καινούριο κόσμο. Και έρχεται και προστίθεται σε αυτό ότι μέχρι τώρα μιλούσαμε για δεξιότητες, τώρα μιλάμε πραγματικά και για έλλειψη χεριών». Συμπλήρωσε λέγοντας πως «για να κάνουμε και τη δική μας αυτοκριτική, τα νούμερα είναι αμείλικτα, οι ελληνικές επιχειρήσεις εκπαιδεύουν τους ανθρώπους και μετεκπαιδεύουν τους ανθρώπους τους πολύ λιγότερο από ό,τι στις περισσότερες συγκρίσιμες χώρες της Ε.Ε. Τα νούμερα που μαζεύουμε στον ΣΕΒ είναι ότι μετεκπαίδευση κάνει πραγματικά το 20% των ελληνικών επιχειρήσεων όταν στην Ευρώπη ο αντίστοιχος μέσος όρος ανέρχεται άνω του 60%».
Πορεία κλάδου
Αναφορικά με την εγχώρια εξορυκτική δραστηριότητα, τα αδρανή υλικά και περισσότερο τα βιομηχανικά ορυκτά το 2023 είχαν θετική πορεία. Επίσης θετική πορεία είχαν αρκετά μεταλλεύματα. Εκεί που σημειώθηκε πτώση (βωξίτης, λιγνίτης, νικέλιο) δεν προήλθε από την επιχειρηματική δράση ή την πραγματικότητα της αγοράς αλλά από εξωγενείς προς την αγορά παράγοντες. Στην ελληνική αγορά η κατανάλωση ορυκτών κυρίως αδρανών υλικών είχε αυξητική τάση της τάξης του 15% λόγω της οικοδομικής δραστηριότητας. Οι πρώτες εκτιμήσεις για την τρέχουσα χρονιά είναι εξίσου θετικές.
Η παραγωγή λιγνίτη συνέχισε την πτωτική της πορεία λόγω της εφαρμογής του προγράμματος απολιγνιτοποίησης αλλά και μείωσης της ζήτησης. Στα αξιοσημείωτα της χρονιάς είναι η εκκίνηση λειτουργίας του νέου ΑΗΣ Πτολεμαϊδα V. Σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές η εικόνα είναι μικτή. Τα μέταλλα λόγω αυξημένης ζήτησης σταθεροποιούνται σε υψηλές τιμές γύρω στις 20.000 δολ./τόνος το νικέλιο και 2.300 δολ./τόνος το αλουμίνιο.
Παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση της τιμής του χρυσού στα 1.840 δολ/ουγγιά που ώθησε και τα αντίστοιχα συμπυκνώματα όπως του χρυσοφόρου πυρίτη. Τα μαγνησιακά προϊόντα διατηρούν τις αυξημένες τιμές τους παρά τις πιέσεις λόγω της μείωσης του κόστους παραγωγής και του έντονου ανταγωνισμού. Η ζήτηση παρουσιάζει αύξηση σε κάποιες αγορές και μείωση σε ορισμένες άλλες. Τα βιομηχανικά ορυκτά είχαν σημαντικές αυξήσεις σε όγκους και σε κύκλος εργασιών το 2023. Το 2024 προβλέπεται σχετικά αβέβαιο καθώς ο κατασκευαστικός τομέας της Ε.Ε. εμφανίζει αισθητή ύφεση. Στο μάρμαρο συνεχίζεται η σημαντική υστέρηση εξαγωγών στην Κίνα, λόγω των προβλημάτων στον κατασκευαστικό τους κλάδο. Αυτό οδήγησε τις ελληνικές επιχειρήσεις του τομέα σε νέους εξαγωγικούς προορισμούς στις ΗΠΑ και Μέση Ανατολή. Η στροφή επίσης σε ποιοτική εξόρυξη και η διάθεση επεξεργασμένων προϊόντων αρχίζει να αποδίδει.
