Χρονιά πρόκληση για όλη την Ευρώπη κρίθηκε το 2023 σύμφωνα με τους αναλυτές της PwC Ελλάδας, τον πρώτο χρηματοοικονομικό σύμβουλο. Ο λόγος ήταν οι εμπόλεμες συρράξεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, ο υψηλός πληθωρισμός και τα υψηλά επιτόκια αναφοράς, η κλιματική αλλαγή ενέτειναν τα σημάδια επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η ελληνική οικονομία έδειξε ανθεκτικότητα καταγράφοντας τον 4ο υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης (2,2% έναντι 0,5%) καθώς και τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ (160,3% έναντι 172,6% το 2022).
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα ανακηρύχτηκε από τον Economist ως «η χώρα της χρονιάς» για το 2023 λόγω της σταθερής ανάπτυξης, των μεταρρυθμίσεων που συνεχίζει να προωθεί, της μείωσης του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ καθώς και της σημαντικής μείωσης της ανεργίας στο 9,2%, ένα ποσοστό που η Ελλάδα είχε για τελευταία φορά τον Μάιο του 2009. Μετά από 13 χρόνια, η Ελλάδα επανάκτησε την επενδυτική βαθμίδα.
Περιορίζοντας τη δημοσιονομική επέκταση της προηγούμενης διετίας λόγω των συνθηκών της ενεργειακής κρίσης και του υψηλού πληθωρισμού, η ελληνική οικονομία κέρδισε την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη των αγορών και των θεσμικών επενδυτών καθώς: στις 20 Οκτωβρίου 2023 ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s αναβάθμισε το ελληνικό αξιόχρεο στην επενδυτική βαθμίδα, στις 2 Δεκεμβρίου 2023 ο οίκος αξιολόγησης Fitch αναβάθμισε το ελληνικό αξιόχρεο στην επενδυτική βαθμίδα, γεγονός που θα οδηγήσει και στην αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησης των επιχειρήσεων.
Επιπλέον, το 2023 θεωρείται χρονιά-ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό, καθώς τόσο οι αφίξεις (32,7 εκ. ταξιδιώτες) όσο και οι εισπράξεις (€20,5 δισ.) ξεπέρασαν τα αντίστοιχα ιστορικά υψηλά επίπεδα του 2019. Παράλληλα, η χώρα μας ολοκλήρωσε 43 ορόσημα και στόχους που ορίζει το σχέδιο «Ελλάδα 2.0» έχοντας εκταμιεύσει από το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) πάνω από €11 δισ.
Εντός της επόμενης διετίας η χώρα αναμένει €36 δισ. σε δάνεια και επιχορηγήσεις από το ΤΑΑ. Επιπλέον θα διοχετευτούν στην ελληνική οικονομία €26,2 δισ. από το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027. Τα κεφάλαια αυτά καθώς και οι αυξημένες δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων αναμένεται να συμβάλουν στην περαιτέρω ενδυνάμωση της επενδυτικής δραστηριότητας και μεταστροφής του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας.
Οι ελληνικές τράπεζες επέδειξαν εξαιρετική προσήλωση στον στόχο μείωσης των ΜΕΔ από τους ισολογισμούς τους, μειώνοντάς τα στο 8,6% του συνόλου των δανείων, επιτρέποντάς τους την υποστήριξη της ανάκαμψης μέσω δανεισμού.
Τέλος, η διεθνής αβεβαιότητα λόγω των γεωπολιτικών αναταράξεων και της κλιματικής κρίσης όπως και η νομισματική πολιτική απέναντι στον υψηλό πληθωρισμό αποτελούν σημαντικές προκλήσεις.
Ισχυρή ανάπτυξη στο 2,3% το 2024 και το 2025
Όπως εξηγούν οι αναλυτές, η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει την προώθηση των μεταρρυθμίσεων, τη δημοσιονομική πειθαρχία καθώς και την επίτευξη των στόχων του ΤΑΑ με σκοπό τη γρήγορη εκταμίευση των επόμενων δόσεων και την αύξηση των επενδύσεων. Σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις της κομισιόν προβλέπεται ότι η ανάπτυξη της χώρας θα παραμείνει ισχυρή στο 2,3% το 2024 και το 2025 -πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Το 2024 αναμένεται να οδηγήσει το χρέος κοντά στο 150% ως ποσοστό του ΑΕΠ διατηρώντας το θετικό “momentum” με το οποίο έκλεισε το 2023
Πιο αναλυτικά
Το 2023 παρατηρήθηκαν πολλές μικρές συναλλαγές στον κλάδο των TMT*, ο οποίος έχει σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης και ενισχύεται από την ανάγκη επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού των ελληνικών επιχειρήσεων.
Ο συνολικό αριθμός συναλλαγών Ε&Σ το 2023 ήταν 116 εκ των οποίων οι 15 συναλλαγές είναι στους κλάδους των Κατασκευών, των Φαρμακευτικών, της Αναψυχής, της Υγείας, της Ακίνητης Περιουσίας και της Ψυχαγωγίας.
Στα €5,9 δισ. ήταν συναλλαγές Ε&Σ το 2023 εκ των οποίων €0,6 δισ. αφορούν συναλλαγές μειοψηφικών πακέτων. Η αξία των συναλλαγών στην Υγεία ήταν στο 0,1% και στα φαρμακευτικά 2,5%.
Αμείωτο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι συναλλαγές E&Σ και το 2024
Το 2023 ολοκληρώθηκαν οι περισσότερες σε αριθμό συναλλαγές που έχουν καταγραφεί σε βάθος 15ετίας στην ελληνική αγορά, 22 συναλλαγές περισσότερες σε σχέση με το 2022.
Οι συναλλαγές ιδιωτικοποιήσεων που έκλεισαν εντός του 2023 ξεπέρασαν τα €1,6 δισ., με μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις να ολοκληρώνονται και μέσα στο επόμενο έτος.
Το 2024 παρατηρείται αμείωτη δραστηριότητα συναλλαγών Ε&Σ σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ αναμένεται ολοκλήρωση ιδιωτικοποιήσεων που μπορεί να φτάσει τα €6,0 δισ. σε αξία συναλλαγών.
Αναμένεται κινητικότητα στον τομέα της Υγείας
Επιπροσθέτως στην Υγεία ανακοινώθηκε συμφωνία της Farallon Capital Managment LLC με την Ημίθεα ΑΕ για την απόκτηση των κλινικών του ιατρικού ομίλου Euromedica και αναμένεται η έγκριση της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Ο κλάδος της Υγείας και των Φαρμακευτικών αναμένεται να εμφανίσει σημαντική κινητικότητα τους επόμενους 12 – 24 μήνες.
Στα 191 δισ. δολ. οι διεθνείς δαπάνες για συγχωνεύσεις και εξαγορές
Σύμφωνα με τη νέα ετήσια έκθεση της EY, M&A Firepower, οι δαπάνες για συγχωνεύσεις και εξαγορές (Σ&Ε) στον κλάδο της Υγείας το 2023, ανήλθαν στα 191 δισ. δολ., αυξημένες κατά 34% από το 2022 παρότι ο αριθμός των συμφωνιών μειώθηκε στις 118 από τις 126 που ήταν το 2022.
Δυναμική συγχωνεύσεων και εξαγορών
Με αφορμή το «σπάσιμο» των πατεντών που αναμένεται για πολλά σκευάσματα μέσα στα επόμενα 5 έτη, οι εταιρείες του χώρου του φαρμάκου έχουν μπει στη δυναμική των συγχωνεύσεων και των εξαγορών σε παγκόσμια εμβέλεια γεγονός που δίνει νέα οπτική επιχειρηματικότητας και φυσικά αύξηση των εσόδων.
Μεγάλες πολυεθνικές φαρμάκου εμφανίζουν ένα 69% των επενδύσεων τους να πηγαίνουν σε συμφωνίες συγχωνεύσεων και εξαγορών όταν το 2022 το ποσοστό αυτό ήταν στο 38%. Έντεκα εταιρείες υπέγραψαν τουλάχιστον μία συμφωνία αξίας 1 δισ. δολ. ή περισσότερο. Οι επενδύσεις αυτές παρά τη μείωση του όγκου των συναλλαγών, ανέβασαν το μέσο μέγεθος των συμφωνιών αυξήθηκε κατά 77% το 2023 (2,18 δισ. δολ. έως τις 10 Δεκεμβρίου 2023, έναντι 1,23 δισ. δολ. το 2022).
Για παράδειγμα η Chiesi Farmaceutici S.p.A. ένας διεθνής όμιλος βιοφαρμακευτικών προϊόντων με επίκεντρο την έρευνα, ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της εξαγοράς της Amryt Pharma Plc (Nasdaq: AMYT), μιας παγκόσμιας βιοφαρμακευτικής εταιρείας που εξειδικεύεται στην απόκτηση, ανάπτυξη και εμπορική διάθεση νέων θεραπειών για σπάνιες ασθένειες.
Ενώ η Daiichi Sankyo (TSE: 4568) και η MSD (γνωστή ως Μerck στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά) (NYSE: MRK) σύναψαν μια παγκόσμια συμφωνία ανάπτυξης και εμπορίας για τρία υπό κλινική διερεύνηση συζεύγματα αντισώματος-φαρμάκου (ADC) με τεχνολογία DXd. Οι εταιρείες θα αναπτύξουν από κοινού και δυνητικά θα διαθέσουν εμπορικά τα τρία αυτά σκευάσματα παγκοσμίως, εκτός από την Ιαπωνία, όπου η Daiichi Sankyo θα διατηρεί τα αποκλειστικά δικαιώματα.
Οι αναλυτές προβλέπουν ότι θα συνεχιστεί η σύναψη συμφωνιών συγχωνεύσεων και συναλλαγών και μέσα στο 2024. Παρά τις αυξημένες επενδύσεις στις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις ο κλάδος της φαρμακευτικής αγοράς σύμφωνα με την έκθεση, διαθέτει τη δυνατότητα σύναψης νέων συμφωνιών που ξεπερνούν τα 1,37 τρισ. δολ., ποσό μεγαλύτερο από κάθε άλλη χρονιά. Ενώ, συγχρόνως δίνει μεγάλη έμφαση στην έρευνα και ανάπτυξη θεραπειών στον τομέα της ογκολογίας. Μόνο το 2023, οι επενδύσεις συγχωνεύσεων και εξαγορών στην ογκολογία, έφτασαν τα 65,2 δισ. δολ.
Ελπιδοφόρο και το 2024 για τις εταιρείες στην Ελλάδα
Ήδη από την έναρξη της χρονιάς έχουν ανακοινωθεί αρκετές συνεργασίες και εξαγορές στον τομέα της Υγείας στη χώρα μας.
Το πράσινο φως για τον έλεγχο τριών ακόμα φαρμακαποθηκών έλαβε η Profarm από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Πρόκειται για τις εταιρείες «Φαρμακαποθήκη Pharma Group Μεσσηνίας», «Φαρμακαποθήκη Pharma Group Αχαΐας» και «Φαρμακαποθήκη Pharma Group Αργολίδας».
Ενώ ο όμιλος ΒΙΑΝΕΞ προχώρησε σε μία στρατηγική συνεργασία με τις 2 ελληνικές εταιρείες γενετικής iDNA Genomics και iDNA Laboratories, σε ιατρικό και εμπορικό επίπεδο αντίστοιχα, οι οποίες δραστηριοποιούνται στον τομέα της Ιατρικής Ακριβείας και Γονιδιωματικής Ανάλυσης (DNA Test) με στόχο την εξατομικευμένη φροντίδα της υγείας. Μέσα από τη συνεργασία αυτή, ο Όμιλος ΒΙΑΝΕΞ συμμετέχοντας στο μετοχικό κεφάλαιο της iDNA, επεκτείνει τη δραστηριοποίησή του στον τομέα της πρόληψης και προάγει την καινοτομία στον τομέα της υγείας μέσα από προϊόντα που έχουν χαρακτηρισθεί πρωτοπόρα και βοηθούν τόσο στην πρόληψη σοβαρών παθήσεων, όπως είναι οι καρδιαγγειακές, καθώς και στην θεραπεία χρόνιων, όπως η κατάθλιψη και η παχυσαρκία.
Επιπροσθέτως, επεκτείνοντας τις δραστηριότητές της, η KALTEQ A.E. μέσα στο 2024 στη σύναψη στρατηγικής συνεργασίας με την Johnson & Johnson MedTech Ελλάδας για την αντιπροσώπευση και διάθεση των ορθοπεδικών υλικών της DePuy Synthes στις κατηγορίες της αποκατάστασης αρθρώσεων ωμού, ισχίου, γόνατος και του τραύματος για την Ελληνική Αγορά.
Αύξηση συνεργασιών το 2023
Να σημειωθεί ότι η KALTEQ A.E. είχε ανακοινώσει και το 2023 μια καίρια συνεργασία, αυτή με την παγκοσμίου φήμης πολυεθνική εταιρεία ιατρικών συσκευών και υγειονομικής περίθαλψης, AΒΒΟΤΤ. Καθώς και μια συνεργασία για την αντιπροσώπευση και διάθεση στην Ελληνική νοσοκομειακή αγορά των συστημάτων αποστείρωσης θερμό-ευαίσθητων υλικών και ιατρικών εργαλείων του Αμερικάνικου κατασκευαστικού οίκου STERIS.
Στο χορό των συνεργασιών μπήκε για πρώτη φορά, φαρμακαποθήκη στην Ελλάδα με την συμφωνία της ΠΡΟΦΑΡΜ Α.Ε. με την τσέχικη EMMA CAPITAL. Μέσω της συμφωνίας αυτής η ΠΡΟΦΑΡΜ αυξάνει το μετοχικό της κεφάλαιο διατηρώντας ωστόσο, το management αφού οι κ.κ. Καλλιβρούσης Αυγουστίνος και Σκυλακάκης Θεόδωρος, συνιδρυτές της εταιρείας, παραμένουν πλήρως ενεργοί στις στη θέσεις τους, ο πρώτος ως πρόεδρος του ΔΣ και ο δεύτερος ως Διευθύνων Σύμβουλος. Η συμφωνία περιλαμβάνει την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου σε 2 ή 3 φάσεις και με ένα υπερεπαρκές ποσό που δεν είναι ακόμα δημοσιεύσιμο και ένα σημαντικό business plan το οποίο περιλαμβάνει 4-6 εξαγορές φαρμακαποθηκών σε όλη την Ελλάδα άμεσα, δημιουργία νέων κεντρικών εγκαταστάσεων στην Αττική η οποία σημειωτέων αυτή τη στιγμή για τον όμιλο είναι το 47% της διανομής του. Επίσης, θα γίνει πλήρης ρομποτοποίηση των αποθηκών χωρίς ωστόσο, να χαθούν θέσεις εργασίας αντίθετα θα αυξηθούν. Τρανό παράδειγμα η προηγούμενη συγχώνευση που έκανε η ΠΡΟΦΑΡΜ το 2018 με την φαρμακαποθήκη Τσίτσας ΑΕ όπου από 82 άτομα προσωπικό που είχαν μαζί και οι δύο τότε, έφτασαν σήμερα στα 117άτομα, μία αύξηση 20% σε θέσεις εργασίας.
Συνεχίζοντας την αναπτυξιακή της πορεία, η βιοφαρμακευτική εταιρεία GENESIS Pharma, με εξειδίκευση στη διάθεση καινοτόμων θεραπειών για σοβαρά και σπάνια νοσήματα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, ανακοίνωσε συμφωνία αποκλειστικής διάθεσης του ογκολογικού φαρμάκου cemiplimab στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα με την Regeneron Ireland DAC, θυγατρική της Regeneron, κορυφαίας βιοφαρμακευτικής εταιρείας που ερευνά, αναπτύσσει και διαθέτει θεραπείες που αλλάζουν τη ζωή ασθενών με σοβαρές παθήσεις.
Συνεργασία όμως μέσα στο 2023 ανακοίνωσαν η FAMAR και η Lavipharm, που αφορά στην παραγωγή από τη FAMAR των δύο φαρμακευτικών προϊόντων που η Lavipharm πρόσθεσε πρόσφατα στο χαρτοφυλάκιό της. Συγκεκριμένα, η FAMAR θα αναλάβει, ως αποκλειστικός πάροχος, την παραγωγή των αναλγητικών φαρμακευτικών προϊόντων Lonarid N και Lonalgal της Lavipharm.
Επίσης, οι εταιρίες Gap Pharmaceuticals (“GAP”) και Innovis Pharma (“Innovis”) υπέγραψαν που αφορά στη μεταβίβαση των εγκεκριμένων για την Ελληνική αγορά φαρμακευτικών αδειών της GAP στην Innovis. Και η GENESIS Pharma έκλεισε αποκλειστική συμφωνία με την Deciphera Pharmaceuticals για την εμπορική διάθεση του RIPRETINIB σε 14 αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Επιπροσθέτως, ΒΙΟCON και ΚΑΡΑΜΠΙΝΗΣ MEDICAL Α.Ε. εντάσσονται στο χαρτοφυλάκιο της FAMAR, ενώ και RAFARM και Βiovista υπέγραψαν συμφωνία για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων στην Οφθαλμολογία με την αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Επιπλέον, η RAFARM και η BNS -μια ισραηλινή εταιρεία ανάπτυξης φαρμάκων που αξιοποιεί τη νανοτεχνολογία- ιδρύουν μια νέα εταιρεία οφθαλμικών προϊόντων με την επωνυμία BNS Ophthalmics (BNSO). Η BNSO θα αναπτύσσει και θα παράγει μια σειρά καινοτόμων φαρμακευτικών προϊόντων για την αντιμετώπιση ανικανοποίητων θεραπευτικών αναγκών στην Οφθαλμολογία. H BNSO θα χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα νανοτεχνολογίας του Καθηγητή Simon Benita και της ομάδας του από το Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ για την ανάπτυξη πρωτοπόρων φαρμακευτικών σκευασμάτων. Η RAFARM θα συνεισφέρει με την εξειδικευμένη γνώση της ομάδας R&D, θα συμβάλει με την κατάλληλη χρηματοδότηση και θα διαθέσει τις υποδομές της στην υποστήριξη της ανάπτυξης και την παραγωγή σε εμπορική κλίμακα.
Νέα πολυετής συμφωνία υπεγράφη και μεταξύ της WinMedica και της Accord Healthcare για την κυκλοφορία στην Ελλάδα νέου, πρωτοτύπου φαρμάκου για τον καρκίνο του προστάτη.
Σε συμφωνία συνεργασίας για την Ελλάδα προχώρησε πρόσφατα η Μ.Σ. Ιακωβίδης Ελλάς με τη φιλανδική εταιρεία Bittium Biosignals Ltd., θυγατρική της Bittium Corporation, για την προώθηση και διανομή του καινοτόμου ασύρματου συστήματος συνεχούς καταγραφής ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (EEG), Bittium BrainStatus™, για την παρακολούθηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου σε πραγματικό χρόνο. Επιπλέον, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας και η Pharmathen υπέγραψαν μια ερευνητική συνεργασία για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και φαρμακευτικών προϊόντων. Η Pharmathen, με΄σα στο 2023 ανακοίνωσε επίσης και την εξαγορά της CBL Patras («CBL»), εταιρείας καθετοποιημένης παραγωγής πεπτιδίων υψηλής τεχνολογίας και εγκεκριμένης από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA).
FAMAR – Théa Pharma, μια νέα ισχυρή συνεργασία μέσα στο 2023 για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων για την υγεία των ματιών, επέλεξε για την αποκλειστική διαχείριση του χαρτοφυλακίου της το Κέντρο Διανομής της FAMAR, στη Θήβα.
Στρατηγική συνεργασία υπέγραψαν επίσης Menarini με In Touch Health για τα συμπληρώματα διατροφής Doctor’s Formulas. Ενώ, η ΦΑΡΑΝ ΑΒΕΕ επέκτεινε τη συνεργασία της με την STADA Arzneimittel AG και στον τομέα της Νεφρολογίας με τη διάθεση καινοτόμου θεραπείας για ασθενείς με IgA Νεφροπάθεια.
