Βήματα προς την κατεύθυνση της ψηφιοποίησης του κατασκευαστικού κλάδου της χώρας επιχειρεί το υπουργείο Υποδομών θέτοντας σε δημόσια διαβούλευση την Εθνική Στρατηγική και τον Οδικό Χάρτη για την εφαρμογή του Building Information Modelling (BIM).
Σε επίπεδο αγοράς, τουλάχιστον οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι, εφαρμόζουν ΒΙΜ σε ορισμένα έργα που εκτελούν, χωρίς ωστόσο ο δημόσιος τομέας να είναι σε θέση να ακολουθήσει μη έχοντας τα αναγκαία εργαλεία, ενώ το σημαντικό είναι η ψηφιοποίηση να περάσει σε όλες τις τεχνικές εταιρίες (και στις μικρομεσαίες).
Να σημειωθεί ότι με ΒΙΜ υλοποιούνται τα περισσότερα έργα στο Ελληνικό. Μεταξύ άλλων η Intrakat εφαρμόζει ΒΙΜ στο έργο της κατασκευής του πρώτου ουρανοξύστη της χώρας, του Riviera Tower (πύργος κατοικιών) και σύμφωνα με τα στελέχη της το έργο αυτό είναι ταυτόχρονα και ένα πρακτικό σημείο μετάβασης στην νέα ψηφιακή συνεργασία και υλοποίηση κατασκευαστικών έργων στη χώρα μας.
ΒΙΜ εφαρμόζει ο όμιλος Άβαξ επίσης στο Ελληνικό στο έργο της υπογειοποίησης της Ποσειδώνος και προηγουμένως σε έργο που κατασκεύασε στο Κατάρ.
Η ΓΕΚ Τέρνα επίσης με ΒΙΜ προχωρά το μεγάλο έργο της κατασκευής του Integrated Resort Complex με καζίνο στο Ελληνικό (ΙRC Ελληνικού) και το έχει υιοθετήσει στο έργο του νέου αεροδρομίου Ηρακλείου Κρήτης.
Η Εθνική Στρατηγική και ο Οδικός Χάρτης για την Τεχνολογία Μοντελοποίησης των έργων, έπειτα από απόφαση του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστου Σταϊκούρα, έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση έως τις 22 Φεβρουαρίου 2024.
Όπως επισημαίνεται στο σχετικό κείμενο «η αποτελεσματική εφαρμογή του BIM απαιτεί τη διαμόρφωση ενός συνεργατικού πλαισίου το οποίο θα επιτρέπει τη συνεργατικότητα μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών του έργου. Αυτό θα επιτευχθεί με την ανάπτυξη ενός κοινού περιβάλλοντος ανταλλαγής δεδομένων και ταυτόχρονης πρόσβασης όλων των ενδιαφερόμενων μερών της αλυσίδας αξίας και του πελάτη σε όλες τις πληροφορίες του έργου κατά τη διάρκεια ζωής του. Η υιοθέτηση του BIM σε δημόσια κατασκευαστικά έργα αναμένεται να οδηγήσει σε αποτελεσματικότερα δημόσια έργα και καλύτερη διαχείριση των έργων σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, δεδομένου ότι τα κύρια πλεονεκτήματα του BIM αφορούν στη μείωση κόστους, τον περιορισμό των λαθών και των ρίσκων αλλά και την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα στο περιβάλλον των έργων».
Κατά τη διάρκεια του ψηφιακού μετασχηματισμού του κλάδου εντοπίζεται από το υπουργείο Υποδομών το ρίσκο αποκλεισμού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) που δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στην κοστοβόρα ψηφιακή μετάβαση που απαιτεί το BIM. Για αυτό τον λόγο κύριο στόχο αποτελεί η στήριξη των ΜμΕ.
Σχετικά με το τελευταίο στο κείμενο της διαβούλευσης προτείνεται η επιδότηση αγοράς εξοπλισμού με δυνατότητες υποστήριξης λογισμικών BIM. Όπως αναφέρεται, χωρίς όμως λεπτομέρειες, «στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 προβλέπεται επένδυση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των ΜμΕ, μεταρρύθμιση για τη δημιουργία ψηφιακού επιχειρηματικού οικοσυστήματος, καθώς και εισαγωγή φορολογικών κινήτρων για τη διευκόλυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού των ΜμΕ. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαν να ενταχθούν και οι επιχειρήσεις της αλυσίδας αξίας του κατασκευαστικού κλάδου με στόχο την ψηφιακή αναβάθμιση των υποδομών τους για το BIM».
Επισημαίνεται ότι το ΒΙΜ δεν είναι ένα πρόγραμμα (software) τρισδιάστατου σχεδιασμού τεχνικών έργων. Πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία τα στοιχεία της μελέτης, της κατασκευής και της λειτουργίας ενός έργου (κτίριο ή οποιαδήποτε υποδομή) οργανώνονται και καταγράφονται ψηφιακά, για να συγκροτήσουν μια βάση δεδομένων με απώτερο στόχο τον βέλτιστο σχεδιασμό, υλοποίηση και λειτουργία του έργου.
Είναι προφανές ότι το ΒΙΜ χρειάζεται να το υιοθετήσουν τόσο η αγορά, όλες οι τεχνικές εταιρείες, όσο και το δημόσιο, οι φορείς δηλαδή που αναθέτουν και έχουν στην ευθύνη τους έργα υποδομών.
Οι στρατηγικοί στόχοι του υπουργείου Υποδομών για το ΒΙΜ
Το υπουργείο Υποδομών περιγράφει στην Εθνική Στρατηγική και τον Οδικό Χάρτη για την εφαρμογή του Building Information Modelling (BIM) 4 στρατηγικούς στόχους:
Ως πρωταρχικός στόχος τέθηκε η ανάγκη το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών να ηγηθεί του ψηφιακού μετασχηματισμού του κατασκευαστικού κλάδου με την εισαγωγή του BIM.
Στη συνέχεια, στόχο αποτελεί η προετοιμασία της αγοράς καθώς και η υποστήριξη και η αποδοχή του σχεδίου για μετασχηματισμό του κλάδου, που θα επιτευχθεί με την κατάλληλη επικοινωνία του σχεδίου σε όλο τον κλάδο, την παρακίνηση και την προώθηση των πλεονεκτημάτων του μετασχηματισμού. Παράλληλα, σχετικά με την προετοιμασία της αγοράς και συγκεκριμένα των επιχειρήσεων για την εφαρμογή του BIM τίθεται ως στόχος η μετάδοση γνώσεων για την υλοποίηση έργων με τη μεθοδολογία BIM και η αναβάθμιση του ψηφιακού εξοπλισμού τους ώστε να είναι συμβατή με τη μεθοδολογία BIM.
Επιπλέον, το Σχέδιο του υπουργείου Υποδομών στοχεύει στη διασφάλιση της ετοιμότητας του δημόσιου τομέα για την εφαρμογή του BIM, ως προς το τεχνικό, ψηφιακό και γνωστικό επίπεδο των στελεχών του υπουργείου και των αναθετουσών αρχών δημοσίων έργων που απαιτείται για την εισαγωγή του BIM στα δημόσια κατασκευαστικά έργα.
Για να επιτευχθεί η αποτελεσματική εφαρμογή του BIM, τίθεται ως τέταρτος στόχος η διαμόρφωση κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου με την εισαγωγή προτύπων, τροποποιήσεων και προσθηκών στο κανονιστικό πλαίσιο της χώρας. Παράλληλα, κρίνεται απαραίτητη η προώθηση της ευνοϊκής συνεργασίας με τη χρήση μεθοδολογίας BIM εξασφαλίζοντας τη συνεργατικότητα και την αποδοτικότητα καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης ενός δημόσιου έργου. Τέλος, ο συγκεκριμένος στόχος αφορά και στη διασφάλιση επαρκούς καθοδήγησης και οικονομικής στήριξης των ΜμΕ του κλάδου για το μετασχηματισμό του τρόπου εργασίας τους χρησιμοποιώντας ΒΙΜ.
Σημειώνεται ότι βάσει της ομάδας εργασίας EU BIM Task Group, προϊόν πανευρωπαϊκής συνεργασίας φορέων του δημόσιου τομέα από 21 χώρες, (δεν περιλαμβάνεται η Ελλάδα) «αν η ευρύτερη υιοθέτηση της BIM στην Ευρώπη είχε ως αποτέλεσμα εξοικονόμηση της τάξης του 10% για τον κλάδο των κατασκευών, τότε θα αποδεσμεύονταν επιπλέον 130 δισ. ευρώ για αυτή την αγορά του 1,3 τρισ. ευρώ. Ακόμη και αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μικρό σε σύγκριση με τα δυνητικά κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη που θα μπορούσαν να επέλθουν στο θεματολόγιο της κλιματικής αλλαγής και της απόδοσης των πόρων. Η οικονομική παραγωγή του ευρωπαϊκού κλάδου των κατασκευών ύψους 1,3 τρισ. ευρώ αντιπροσωπεύει περίπου 9% του ΑΕΠ της Ευρώπης. Ο κλάδος απασχολεί πάνω από 18 εκατ. ανθρώπους εκ των οποίων το 95% απασχολούνται σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Παρόλα αυτά, πρόκειται για έναν από τους λιγότερο ψηφιοποιημένους τομείς με στάσιμα ή φθίνοντα ποσοστά παραγωγικότητας».
