1.923 νέοι διδάκτορες αναγορεύθηκαν από ελληνικά ΑΕΙ το 2022, το 23,2% των διδακτορικών διατριβών εκπονήθηκε στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με ποσοστά 23,2% και 17,4% αντίστοιχα, το 20,8% των νέων διδακτόρων ολοκλήρωσε τις σπουδές στα 5 έτη, ενώ η μεγάλη πλειονότητα (83,5%) δεν σκοπεύει να φύγει στο άμεσο μέλλον από τη χώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (2023).
Έρευνα και αγορά
Ωστόσο, μόλις ένα μικρό ποσοστό (10,2%) των νέων διδακτόρων ανέπτυξαν ερευνητική συνεργασία με επιχείρηση για την εξυπηρέτηση των ερευνητικών σκοπών της διατριβής τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η υψηλότερη συγκέντρωση αποκρίσεων αφορά τις Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία.
Γεγονός που δείχνει πως η ελληνική δεξαμενή επιστημόνων με γνώση, ταλέντο αλλά και διάθεση έρευνας και καινοτομίας παραμένει αναξιοποίητη από την αγορά, οδηγώντας έτσι τα δυναμικά ελληνικά μυαλά στην αδράνεια ή στη φυγή στο εξωτερικό παρά το γεγονός ότι το τελευταίο δεν αποτελεί προτεραιότητά τους και παρά το γεγονός ότι για την πλειονότητα (59,8%) η κύρια πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών τους ήταν τα ίδια μέσα (μισθωτή εργασία, προσωπικές αποταμιεύσεις/οικονομική στήριξη από την οικογένεια, αυτοαπασχόληση). Επίσης ένα πολύ υψηλό ποσοστό (14,9%) διδακτόρων δεν εργάζεται και αναζητά θέση εργασίας. Επίσης ποσοστό νέων διδακτόρων 7,6% απασχολείται αλλά αναζητά θέση εργασίας, προφανώς με καλύτερη αμοιβή και αντίστοιχη των προσόντων που διαθέτουν.
Και αυτό παρά το γεγονός ότι τα αποτελέσματα της διδακτορικής τους εργασίας μπορούν να αξιοποιηθούν παραγωγικά. Όπως απαντούν και οι ίδιοι οι διδάκτορες στο ερώτημα, εάν τα αποτελέσματα της έρευνας των διδακτορικών σπουδών τους μπορούν να τύχουν περαιτέρω αξιοποίησης, οι νέοι διδάκτορες απάντησαν στην πλειονότητά τους (69,9%) καταφατικά. Συγκεκριμένα, το 35,6% των νέων διδακτόρων θεωρούν ότι η έρευνά τους μπορεί να αξιοποιηθεί από το Δημόσιο για την προαγωγή του κοινού οφέλους, 23,5% κρίνουν πως οι επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τα ερευνητικά αποτελέσματα της διδακτορικής διατριβής για εμπορικούς, παραγωγικούς σκοπούς, και 39,6% για άλλους σκοπούς πλην αυτών, όπως για ερευνητικούς σκοπούς από πανεπιστήμια και ερευνητικούς φορείς.
Από όσες επιχειρήσεις συνεργάστηκαν με τους διδάκτορες από τα αποτελέσματα της μελέτης του ΕΚΤ φαίνεται, ότι στις περιπτώσεις συνεργασίας με τις επιχειρήσεις το αντικείμενο της έρευνας έχει άμεσο πεδίο εφαρμογής σε αυτές, η υψηλότερη συγκέντρωση αποκρίσεων αφορά τις Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογίας (33,7%). Ομοίως και για την περίπτωση της συνεργασίας με επιχειρήσεις στη βάση της αναγκαίας πρόσβασης σε υλικές υποδομές και άλλα μέσα για τη διδακτορική έρευνα, τα υψηλότερα ποσοστά σημειώνονται στο πεδίο των Επιστημών Μηχανικού & Τεχνολογίας, ενώ ακολουθούν όσοι εξειδικεύονται στην Ιατρική & Επιστήμες Υγείας.
Ποιοι φεύγουν στο εξωτερικό
Από όσους διδάκτορες σκοπεύουν να εγκατασταθούν στο άμεσο μέλλον μόνιμα στο εξωτερικό, οι περισσότεροι προέρχονται από τις Φυσικές Επιστήμες (26,5%), ενώ ακολουθούν με μικρή διαφορά όσοι εξειδικεύονται στις Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία (24,4%) και όσοι προέρχονται από την Ιατρική και τις Επιστήμες Υγείας (17,2%).
Η συνέχιση της ερευνητικής δραστηριότητας φαίνεται ότι αποτελεί τον βασικό λόγο για την προοπτική μόνιμης εγκατάστασης των νέων διδακτόρων εκτός χώρας (42,1%), ενώ έπεται η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία (25,6%) και η επαγγελματική απασχόληση σε οποιοδήποτε είδος θέσης εργασίας.
Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι χώρες που συγκεντρώνουν τις περισσότερες προτιμήσεις των νέων διδακτόρων για τη μετεγκατάσταση στο εξωτερικό (12,3% και 11,6% αντίστοιχα), ενώ ακολουθούν η Γερμανία (10,2%) και η Γαλλία (5,3%).
Πρέπει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των νέων διδακτόρων επιλέγουν κάποια άλλη χώρα-κράτος-μέλος της Ε.Ε. εκτός των προαναφερθέντων (30,2%), το 20,0% δεν γνωρίζει ακόμα το πού είναι πιθανό να εγκατασταθεί, ενώ και το 4,9% όσων προσανατολίζονται να εγκατασταθούν στο εξωτερικό επιλέγει μια άλλη χώρα, εκτός των προαναφερθέντων, που δεν είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε. και το 1,8% την Ασία.
Οι περισσότερες από τις διδακτορικές διατριβές του 2022 εντάσσονται στα κύρια επιστημονικά πεδία Ιατρική & Επιστήμες Υγείας (26,0%), Κοινωνικές Επιστήμες (24,1%), και Φυσικές Επιστήμες (22,0%). Σε ό,τι αφορά την κατανομή ανά φύλο των νέων διδακτόρων, οι άνδρες νέοι διδάκτορες υπερτερούν οριακά των γυναικών, με ποσοστό 52,2% έναντι 47,8%.
Ακόμα, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες του 2022 ανήκουν στις ηλικιακές ομάδες 25-34 ετών (39,4%) και 35-44 ετών (36,6%), είναι άγαμοι (55,8%) και δεν έχουν παιδιά (58,6%). Αξίζει να σημειωθεί πως συγκριτικά από το 2005 έως το 2022 οι πιο παραγωγικές χρονιές διδακτορικών στην Ελλάδα ήταν το 2009 με 2.265 διδακτορικά και το 2014 με 2.094 διδακτορικά.
Oι περισσότερες διδακτορικές διατριβές εκπονήθηκαν στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με ποσοστά 23,2% και 17,4%, αντίστοιχα. Ακολουθούν το Πανεπιστήμιο Πατρών (7,5%), το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (7,0%), το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (6,6%), το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (5,8%), το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (5,7%). Τα μερίδια των υπόλοιπων Πανεπιστημίων, από τα οποία αναγορεύθηκαν οι διδάκτορες το 2022 είναι χαμηλότερα του 5%.
