Η αποκατάσταση μεγάλων περιοχών της χώρας, έπειτα από τις καταστροφές του καλοκαιριού, σε συνδυασμό με σημαντικό αριθμό έργων σε διαγωνιστική διαδικασία χωρίς εγγεγραμμένες πιστώσεις, δρομολογούν αλλαγές στις προτεραιότητες της κυβέρνησης αναφορικά με τις προς υλοποίηση υποδομές.
Έργα οδικά, αντιπλημμυρικά, σιδηροδρομικά κ.α., προϋπολογισμού 3,4 δις. ευρώ, δεν έχουν εγγεγραμμένες πιστώσεις. Ορισμένα από αυτά έχουν προχωρήσει ως προς τις διαγωνιστικές διαδικασίες, κάτι παράδοξο που όμως συμβαίνει κατά την υλοποίηση δημοσίων έργων στη χώρα μας.
Σχεδόν το σύνολο των έργων που δεν έχει ξεκινήσει επανεξετάζεται και είναι πιθανό ορισμένες από τις υποδομές που δρομολογήθηκαν την προηγούμενη τετραετία της κυβέρνησης, όπως π.χ. η σιδηροδρομική Εγνατία, να παραπεμφτούν για το μέλλον.
Στο πρόσφατα αναθεωρημένο Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπεται χρηματοδότηση 686 εκατ. για την αποκατάσταση των ζημιών από την καταιγίδα Daniel στο οδικό δίκτυο και σε γέφυρες στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα, για την ανακατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλία και για την αντιπλημμυρική και αντιδιαβρωτική προστασία στις περιοχές του Έβρου και της Ροδόπης που επλήγησαν από τις πυρκαγιές.
Τα παραπάνω σε συνδυασμό με ανώριμες μελέτες, καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις κ.α. έθεσαν εκτός χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης τέσσερα αντιπλημμυρικά έργα: Την κατασκευή συμπληρωματικών έργων ταμιευτήρα Μπραμιανού, αντιπλημμυρικών έργων Γρα Λυγιάς και φράγματος Μύρτου Π.Ε. Λασιθίου Κρήτης, προϋπολογισμού 60,1 εκατ. ευρώ. Εγγειοβελτιωτικά παραλίμνιων περιοχών Αμβρακίας-Αμφιλοχίας και Βάλτου Ν. Αιτωλοακαρνανίας (Α’ Φάση), προϋπολογισμού 79 εκατ. (το έργο έχει προσωρινό ανάδοχο την Intrakat). Έργο αντιπλημμυρικής προστασίας του Δήμου Λουτρακίου – Περαχώρας – Αγ. Θεοδώρων (Β’ Φάση) προϋπολογισμού 25,5 εκατ. και έργα διευθέτησης ρεμάτων περιοχής Ωραιοκάστρου – κατασκευή απαραίτητων δικτύων ομβρίων προϋπολογισμού 17,8 εκατ. ευρώ.
Εκτός Ταμείου Ανάκαμψης τέθηκε το έργο της υδροδότησης Άρτας, Πρέβεζας και Λευκάδας προϋπολογισμού 140 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ) το οποίο έχει προσωρινό ανάδοχο (Τέρνα).
Από το Ταμείο Ανάκαμψης επίσης βγήκαν: Έργο για το μετασχηματισμό του ΟΣΕ (προϋπολογισμού 5 εκατ.) και δεύτερο για την ψηφιοποίηση του (24 εκατ.). Η αναβάθμιση του προαστιακού Δυτικής Αττικής (123 εκατ.) για το οποίο η διαδικασία έχει προχωρήσει μέχρι και την ανάδειξη προσωρινού αναδόχου (Μυτιληναίος). Η αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου, έργο ΣΔΙΤ αξίας 130 εκατ. ευρώ. Παροχή έξυπνων υπηρεσιών προληπτικής συντήρησης γεφυρών (και σιδηροδρομικών) σε διάφορες περιοχές της χώρας (80,68 εκατ. ευρώ).
Παρέμειναν στο Ταμείο Ανάκαμψης ο αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας E65 – Βόρειο Τμήμα με χρηματοδότηση ύψους 442 εκατ. ευρώ και τα τρία έργα του Βορείου Οδικού Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.), με 476 εκατ. ευρώ.
Υπό επανεξέταση βρίσκονται δύο σιδηροδρομικά έργα από το πακέτο των 4 δις. της ΕΡΓΟΣΕ που δεν έχουν εξασφαλίσει χρηματοδότηση. Πρόκειται για την κατασκευή νέας σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκη – Τοξότες Ξάνθης (σιδηροδρομική Εγνατία) με προϋπολογισμό 1,68 δισ., και την ολοκλήρωση της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Ρίο – νέος λιμένας Πατρών με προϋπολογισμό 476,5 εκατ. που ολοκληρώνει τη γραμμή Αθήνα – Πάτρα (για το τελευταίο υπάρχουν και διαφωνίες ως προς την αρχιτεκτονική του).
Αντίθετα, χρηματοδότηση από το τρέχον ΕΣΠΑ 2021 – 2027 με βάσει τα σημερινά δεδομένα έχουν εξασφαλίσει η σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου προβλήτα λιμένα Θεσσαλονίκης και η κατασκευή προαστιακού Δυτικής Θεσσαλονίκης με προϋπολογισμό 53,4 εκατ., η προαστιακή σιδηροδρομική γραμμή στο τμήμα από τον κόμβο Κορωπίου έως το Λαύριο και τον λιμένα Λαυρίου προϋπολογισμού 390,5 εκατ., η προαστιακή σιδηροδρομική γραμμή σύνδεσης της Ραφήνας και του λιμένα Ραφήνας με το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο προϋπολογισμού 308,6 εκατ. ευρώ και αναθεωρημένο ως προς το αντικείμενό του το έργο της αναβάθμισης της σύνδεσης της Αλεξανδρούπολης με το Ορμένιο, ύψους 1,07 δις.
Για το πακέτο των 6 προαναφερόμενων σιδηροδρομικών έργων προχώρησε από την ΕΡΓΟΣΕ διαγωνιστική διαδικασία. Έφτασε έως το στάδιο του ανταγωνιστικού διαλόγου με ενδιαφερόμενους τις κοινοπραξίες ΓΕΚ Τέρνα – Intrakat, Άβαξ – Alstom και Άκτωρ – Μυτιληναίος.
Χρηματοδότηση έχουν εξασφαλίσει τα έργα Μετρό. Για τις μελλοντικές επεκτάσεις του Μετρό Θεσσαλονίκης έχουν εγγραφεί 350 εκατ. στο ΕΣΠΑ 2021- 2027 οι οποίες θα καθοριστούν αφού ολοκληρωθεί η συγκοινωνιακή μελέτη που βρίσκεται σε εξέλιξη. Επίσης έχουν εγγραφεί στο ΕΣΠΑ 730 εκατ. ευρώ που αφορούν στην επέκταση της γραμμής δύο προς το Ίλιον (για την οποία είναι σε εξέλιξη διαγωνισμός) την προμήθεια νέων τρένων και άλλων συστημάτων για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων υφιστάμενων γραμμών.
Χρηματοδότηση αναζητείται για το έργο της επέκτασης της Λεωφόρου Κύμης, προκειμένου να αποσυμφορηθεί η Αττική Οδός, προϋπολογισμού 352,3 εκατ. ευρώ με ΦΠΑ (284,3 εκατ. χωρίς ΦΠΑ) με ανάδοχο κοινοπραξία Τέρνα – Άκτωρ – Ιntrakat και η σύνδεση του τέλους της παράκαμψης Μακρακώμης με το ανατολικό μέτωπο Σήραγγας Τυμφρηστού του οδικού Άξονα Λαμία – Καρπενήσι, προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ.
Στελέχη της αγοράς και του υπουργείου Υποδομών τοποθετούν πολύ υψηλά στην ιεράρχηση των πιθανών κινδύνων στο όλο σύστημα παραγωγής και εκτέλεσης έργων υποδομών τη δυνατότητα των τεσσάρων πλέον μεγάλων κατασκευαστικών Ομίλων να διεκπεραιώσουν, στους προβλεπόμενους από τις συμβάσεις χρόνους, τα έργα που έχουν αναλάβει.
Προφανώς δεν τίθεται θέμα τεχνικής επάρκειας, αλλά πόρων καθώς το διάστημα αυτό είναι σε εξέλιξη και πολλά ιδιωτικά έργα με κυρίαρχο το Ελληνικό. Έχει συζητηθεί αρκετά η έλλειψη εργατικού προσωπικού η οποία σε συνδυασμό με τη μεγάλη ζήτηση που έχουν οι μηχανικοί έχει ανεβάσει σημαντικά το κόστος εργασίας.
Την ίδια στιγμή ο τραπεζικός τομέας έχει ένα όριο στη χρηματοδότηση των εταιρειών. Τα τελευταία 5 χρόνια έχουν προωθηθεί και σειρά από ΣΔΙΤ. Παρότι οι διαδικασίες υπογραφής συμβάσεων ΣΔΙΤ κινούνται με ρυθμό χελώνας οι αναγκαίες χρηματοδοτήσεις αποσπούν ένα μέρος των διαθέσιμων πόρων το ίδιο και οι μεγάλες συμβάσεις παραχώρησης. Δεν είναι λίγοι στο μεταξύ όσοι επισημαίνουν τον μεγάλο τραπεζικό δανεισμό των κατασκευαστικών ομίλων.
Κομμάτι της πίτας διεκδικούν οι μικρότερες εταιρείες όπως είναι η ΕΚΤΕΡ και η Δομική Κρήτης και μένει να φανεί αν σε αυτή τη συγκυρία της «αφθονίας» σε έργα και πόρους θα τους δοθεί η ευκαιρία να μεγαλώνουν αλλά και να συμβάλουν στην υλοποίηση των υποδομών.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι ανώτατα στελέχη της κοινοπραξίας των Δομική Κρήτης, ΕΚΤΕΡ, ΕΡΕΤΒΟ και ΤΕ.ΝΑ., που διεκδίκησαν σθεναρά την συμμετοχή τους στο διαγωνισμό για το οδικό έργο Ιωάννινα – Κακαβιά, προϋπολογισμού 310 εκατ. κερδίζοντας σχετικές προσφυγές, διερευνούν μια πιθανή στενότερη συνεργασία, έως και συγκρότηση ενός νέου σχήματος με προοπτική διεκδίκησης μεγάλων έργων που θα προκηρυχθούν.
Σε μια υποθετική περίπτωση που όλα θα λειτουργούσαν τέλεια και ψηφιοποιημένα στη δημόσια διοίκηση ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, και ο υφυπουργός, Νίκος Ταχιάος, θα είχαν μπροστά τους μια μεγάλη οθόνη με τα έργα ευθύνης τους, έτσι ώστε πατώντας ένα κουμπί να βλέπουν όλα τα δεδομένα τους. Να ξέρουν αμέσως π.χ. ποια έργα έχουν χρηματοδότηση, σε ποιο στάδιο βρίσκονται, ποια είναι τα ανοιχτά θέματα που χρίζουν επέμβασης.
Επειδή αυτό αποτελεί επιστημονική φαντασία η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών ενημερώνεται για το κάθε έργο από διάφορες πηγές και βρίσκεται σε φάση καθορισμού των προτεραιοτήτων, δίνοντας παράλληλα έμφαση στα έργα που είναι σε εξέλιξη. Καθώς τα ανεκτέλεστα είναι υψηλά δεν έχει την «γκρίνια» της αγοράς για νέα έργα, όπως τη περίοδο μετά την οικονομική κρίση. Έχει, λοιπόν, την ευκαιρία για έναν καλύτερο προγραμματισμό στη διάθεση τα κονδυλίων με βάση τις ανάγκες της χώρας, ο οποίος αναμένεται με ενδιαφέρον.
