Οι διαταραχές στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες – ειδικότερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία – και η μετά-COVID τάση για “nearshoring”, αρχικά, και – λόγω γεωστρατηγικών ισορροπιών – “friendshoring”, μεταγενέστερα, των βασικών παραγωγικών δραστηριοτήτων, οδήγησαν αθροιστικά σε μείωση του όγκου των διακινούμενων αγαθών, σε αυξημένο κόστος για εμπορικές δραστηριότητες, αλλά και σε ανισορροπίες προσφοράς και ζήτησης, οι οποίες παραδοσιακά δημιουργούν ευκαιρίες κερδοφορίας σε επιμέρους κλάδους της ναυτιλιακής αγοράς.
Συγχρόνως, η περίοδος αυξημένων ναύλων που ακολούθησε την πανδημία, επέτρεψε στις μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις παγκοσμίως να προχωρήσουν στη ναυπήγηση ή την αγορά νέων πλοίων, με τους Έλληνες πλοιοκτήτες να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο, όπως πάντα.
Ωστόσο, η τάση υποχώρησης της παγκοσμιοποίησης – τουλάχιστον όπως τη γνωρίζαμε – εφόσον συνεχιστεί, σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, είναι πολύ πιθανό να επηρεάσει αρνητικά, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, την κερδοφορία του κλάδου.
Την ίδια ώρα, οι μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με τις σημαντικές προκλήσεις της πράσινης μετάβασης. Το 2023 αποτελεί χρονιά-ορόσημο για το ρυθμιστικό περιβάλλον, με περαιτέρω αυστηροποίηση των στόχων και απαιτήσεων για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Πολλές επιχειρήσεις ανακοίνωσαν τους δικούς τους φιλόδοξους στόχους στην κατεύθυνση της επίτευξης μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα, με παράλληλες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των στόλων. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ετήσια έκθεση της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), οι θαλάσσιες μεταφορές, ενώ αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου, ευθύνονται μόλις για το 3% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, ο κλάδος οφείλει να συμβάλει στην παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και είναι αποφασισμένος να το κάνει.
Σε αυτό το πλαίσιο, η εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών, δε θα συμβάλει μόνο στην επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής, αλλά, μακροπρόθεσμα, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε εξοικονόμηση κόστους, άρα και σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Όσες επιχειρήσεις δεν κινηθούν σε αυτήν την κατεύθυνση, θα αντιμετωπίσουν, μεταξύ άλλων, κινδύνους για τη φήμη τους, καθώς τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά μήκος της αλυσίδας αξίας τους, θα επιλέγουν ολοένα και περισσότερο να συναλλάσσονται με περιβαλλοντικά υπεύθυνες επιχειρήσεις. Αυτό περιλαμβάνει τους πελάτες, τους ιδιοκτήτες φορτίων, αλλά και τις τράπεζες και τα επενδυτικά κεφάλαια, που αξιολογούν, επίσης, τις επιχειρήσεις με βάση τις επιδόσεις τους στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και στα κριτήρια ESG. Παράλληλα, όμως, με τη μείωση των εκπομπών στη θάλασσα, πρέπει να εστιάσουμε και στις υποδομές logistics, και ειδικότερα στα λιμάνια και τον «πράσινο» μετασχηματισμό τους, στον δρόμο προς την ενεργειακή μετάβαση.
Πέρα από τις γεωπολιτικές προκλήσεις, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κλιματική αλλαγή, οι ψηφιακές τεχνολογίες αλλάζουν εξίσου δραστικά τον κλάδο, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η ασφάλιση, τα logistics και οι back-end υπηρεσίες. Η τεχνητή νοημοσύνη, το Ιnternet of Τhings, το blockchain και τα data analytics, συμβάλλουν ήδη στον εξορθολογισμό και τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης φορτίου και των λειτουργιών των πλοίων, ενώ η ψηφιοποίηση έχει συμβάλει και στην ανταλλαγή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, τη συνεργασία, τη δυνατότητα προβλέψεων και τη λήψη καλύτερα ενημερωμένων αποφάσεων. Η ψηφιακή τεχνολογία, όμως, υπόσχεται να αλλάξει δραστικά και τη λειτουργία των λιμανιών, ως κεντρικά σημεία των ναυτιλιακών οικοσυστημάτων – η αξιοποίηση του τεράστιου όγκου δεδομένων που σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας, μπορεί να εξασφαλίσει στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις και τους οργανισμούς, χρόνο, πόρους και έσοδα.
Πέρα από τα οφέλη που φέρνει για τον κλάδο, ο ψηφιακός μετασχηματισμός ενέχει και κινδύνους, όπως αυτός της προστασίας ευαίσθητων δεδομένων στον κυβερνοχώρο. Για να προστατεύσουν τα δεδομένα αυτά από κυβερνοεπιθέσεις και, γενικότερα, τη μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση από κακόβουλους τρίτους, οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να ενισχύσουν την ασφάλεια των δικτύων τους και να εφαρμόσουν ολοκληρωμένα πρωτόκολλα κυβερνοασφάλειας. Μόνο έτσι θα μπορέσει η ναυτιλία να αξιοποιήσει πλήρως τα οφέλη της ψηφιοποίησης, διατηρώντας παράλληλα την εμπιστοσύνη, την ακεραιότητα και τη συμμόρφωση με τα νομικά πρότυπα.
Είναι σαφές ότι στο περιβάλλον αυτό, οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις, για να παραμείνουν ανταγωνιστικές, οφείλουν να δρομολογήσουν τον ολικό τους μετασχηματισμό, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση, τη βελτιστοποίηση του κόστους, την ενσωμάτωση πρακτικών ESG, ακόμη και την προσέλκυση, εκπαίδευση / μετεκπαίδευση και διαχείριση των ανθρώπων τους. Η EY Ελλάδος, ως κορυφαίος πάροχος υπηρεσιών στον χώρο της ναυτιλίας, υποστηρίζει τους πελάτες της, ώστε να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν τον μετασχηματισμό τους, θέτοντας στο επίκεντρο την τεχνολογία, την καινοτομία και, βέβαια, το ανθρώπινο κεφάλαιο.
Είμαστε υπερήφανοι που στεκόμαστε στο πλευρό των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων και τους Έλληνες πλοιοκτήτες που αποτελούν πρότυπα με ακτινοβολία και αναγνώριση σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε αυτή την ιδιαιτέρως κρίσιμη και απαιτητική συγκυρία, η οικονομία μας και η κοινωνία μας έχουν ανάγκη τέτοια πρότυπα, που μπορούν να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας και να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη.
