«Εσύ θα πας πολύ μπροστά στη ζωή σου», είπε στον Νίκο Μανουσέλη ένας καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, ύστερα από μία προφορική εξέταση, στην οποία τον είχε… κόψει. «Δεν τα είπα καλά, αλλά διέκρινε σε εμένα ένα στοιχείο: το χαμόγελο. Ήμουν να σκάσω, αλλά χαμογελούσα» αφηγείται στη «Ν», που σε συνεργασία με τον ΣΕΒ παρουσιάζει τις startups του ελληνικού οικοσυστήματος.
Το χαμόγελο του ιδρυτή της Agroknow μαρτυρά αισιοδοξία και πείσμα. Με τα δύο αυτά «όπλα» πορεύτηκε από τα Χανιά έως τη συνεργασία του με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, πανεπιστήμια των ΗΠΑ και πολυεθνικούς κολοσσούς του επιχειρείν.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. «Από το γυμνάσιο ήδη μου άρεσε να ασχολούμαι με υπολογιστές. Ήρθαν στα χέρια μου κάποιες παιχνιδομηχανές, όπως το Atari. Παιδί της επαρχίας, μεγάλωνα στα Χανιά, δεν είχα πολύ σχέση με το πώς αναπτυσσόταν η τεχνολογία γύρω από τη Στουρνάρη. Έπαιζα παιχνίδια με γραμμούλες, με τετραγωνάκια, πολύ βασικά πράγματα και έλεγα “θέλω να φτιάξω κάτι τέτοιο”».
Τα φοιτητικά χρόνια στα Χανιά
Αποφάσισε λοιπόν ότι θέλει να σπουδάσει υπολογιστές και είχε την ελπίδα ότι θα περάσει τα φοιτητικά χρόνια μακριά από το σπίτι του, μακριά από το νησί. Η τύχη δεν του έκανε τη χάρη. Πέρασε στο τμήμα υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης, που ήταν 5 λεπτά από το πατρικό του. «Είχε μόλις ανοίξει το τμήμα, ήταν φανταστικό, αμερικανοστημένο. Αλλά εγώ ήθελα να φύγω, οπότε αυτό με δυσκόλεψε» εξομολογείται. «Ενώ ήμουν πολύ καλός μαθητής, ήμουν πολύ κακός φοιτητής».
Κάποια στιγμή όμως βλέποντας άλλους συμφοιτητές του – που δεν μοιράζονταν το ίδιο πάθος με το αντικείμενο- να προχωρούν πολύ περισσότερο, πείσμωσε. Τελείωσε τη σχολή του και έκανε αίτηση για μεταπτυχιακό στο τμήμα Management του Πολυτεχνείου. Αντικείμενο; Το πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε αποφάσεις ανθρώπων. Συνέχισε για διδακτορικό, αρχικά στη Θεσσαλονίκη αλλά δεν προχώρησε, στη συνέχεια στην Αθήνα, και πάλι χωρίς επιτυχία.
Ο άνθρωπος που του έδωσε το κίνητρο
Έως ότου βρέθηκε μπροστά του ο κατάλληλος άνθρωπος, εκείνος που το έδωσε το κίνητρο. Ήταν ο καθηγητής αμπελουργίας στο Γεωπονικό, Μανώλης Σταυρακάκης. «Σε αυτό το πανεπιστήμιο είναι όλοι του περασμένου αιώνα. Εδώ όμως έχουμε πραγματική ανάγκη να έρθει κάποιος να καταγράψει και να οργανώσει όλη την πληροφορία. Καταγράφω ελληνικές ποικιλίες σε όλη μου τη ζωή, τραβάω φωτογραφίες, κάνουμε γενετικές και μοριακές αναλύσεις – έχουμε γεμίσει δίσκους και cd. Δεν υπάρχει κάτι να το οργανώσουμε όλο αυτό»; του είπε.
Από το πρώτο project στο Γεωπονικό σε συνεργασία με τον FAO
Έτσι πήγε στο εργαστήριο πληροφορικής του Γεωπονικού σε ένα κλίμα πολύ υποστηρικτικό. Κατά το διδακτορικό του είχε την τύχη να γνωρίσει και συνεργαστεί με μία ομάδα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γεωργίας και Τροφίμων (FAO) που προσπαθούσε να οργανώσει την τεράστια βιβλιοθήκη του και να την κάνει ψηφιακή, ώστε να δώσει πρόσβαση σε όλη την πληροφορία online. Ολοκληρώνοντας ένα διδακτορικό σε τόσο δυνατό project, σκέφτηκε ότι θα ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα.
Και από τα «όχι» στον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο στις ψηφιακές υποδομές του δημοσίου
«Ήμουν ένας νέος με διδακτορικό και χρηματοδότηση και έψαχνα να βρω σε ποιο ακαδημαϊκό περιβάλλον μπορώ να συνεχίσω. Εκεί έφαγα τα μούτρα μου για δεύτερη φορά. Δεν βρήκα, γιατί όλες οι θέσεις ήταν “τακτοποιημένες”» αφηγείται. Θυμάται μάλιστα το ακόλουθο περιστατικό. Είχε κάνει αίτηση σε μία θέση και δέχθηκε ένα τηλεφώνημα από κινητό με απόκρυψη. «Είμαι στην επιτροπή που κρίνω τις αιτήσεις, έχω εντυπωσιαστεί από το βιογραφικό σου, αλλά πρέπει να ξέρεις ότι δεν θα σε πάρουν» άκουσε μία άγνωστη φωνή να του λέει.
Αλλά το πείσμα και το χαμόγελο ήταν πάντα εκεί. Αν και υπήρξε η σκέψη κάποια στιγμή να φύγει στο εξωτερικό, η οικογένεια που είχε μόλις δημιουργήσει, αλλά και ο πυρήνας που είχε χτίσει στη δουλειά του, τον κράτησαν στα πάτρια εδάφη. «Υπήρχαν άνθρωποι που δουλεύαμε μαζί, παίρναμε χρηματοδοτήσεις. Υπήρχε κάτι το οποίο χτιζόταν εδώ».
Βγαίνοντας από το πανεπιστήμιο, έλαβε θέση σε μία εταιρεία του δημοσίου, που φτιάχνει ψηφιακές υποδομές και δίκτυα. Εκεί ανέλαβε σημαντικά project, αλλά όχι στο αντικείμενο που ήταν το πάθος του. Αποφάσισε έτσι να κάνει κάτι δικό του, χωρίς να έχει ιδέα για το τι είναι το επιχειρείν.
Η γέννηση της startup εν μέσω κρίσης
To ημερολόγιο έγραφε 2010 και η κρίση χρέους είχε μόλις ξεσπάσει με το αίτημα της Ελλάδας για βοήθεια από το ΔΝΤ. «Εκείνη την εποχή άνθρωποι που είχαμε γερό στομάχι και τη διάθεση να κάνουν κάτι, είπαμε, πάμε να κάνουμε κάτι δικό μας. Επειδή όλο αυτό το επιχειρείν έλαβε χώρα σε πολύ δύσκολες στιγμές, αισθάνομαι ότι όσοι ξεκινήσαμε τότε μπορούμε να αντέξουμε τα πάντα».
Η μηχανή αναζήτησης για τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας
Η εταιρεία έζησε τρεις πολύ διαφορετικές ζωές. Στην πρώτη φάση η ομάδα έκανε αυτό που της αρέσει, κάτι στο οποίο ήταν πολύ καλή (οργάνωνε την πληροφορία online και έφτιαχνε δυνατές μηχανές αναζήτησης) με αποτέλεσμα να γίνει γνωστή στην αγορά. Οι πρώτες συνεργασίες ήταν με φορείς από την έρευνα και τον ακαδημαϊκό χώρο που χρειάζονταν μεγάλες μηχανές αναζήτησης. Ωστόσο υπήρχε κάτι που τους δυσκόλευε. Δεν είχαν καμία παράσταση του τι είναι επιχείρηση, ποιοι οι ρόλοι, τι πρέπει να κάνει ο ένας, τι ο άλλος.
«Όταν το 2013 με κάλεσαν στις ΗΠΑ να δείξω τι κάνουμε, με ρώτησαν τι τίτλο να βάλουμε; Έβαλαν CEO της Agroknow και έψαχνα στη Google να βρω τι είναι. Τόσο άσχετος ήμουν» θυμάται.
Το πρώτο προτζεκτ ήταν μία τεράστια μηχανή αναζήτησης για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γεωργίας – μέχρι τότε δούλευαν με καρτέλες βιβλιογραφικές και το κάναμε online. «Ήταν πολύ ωραίο και δύσκολο αυτό που τρέξαμε τότε».
Το Bill and Melinda Gates Foundation χρηματοδοτούσε ένα αντίστοιχο project για να μπορέσει να βοηθήσει όσους αντιμετώπιζαν προβλήματα με το νερό. Υπάρχουν περιοχές όπου οι άνθρωποι αρρωσταίνουν ή πεθαίνουν από το νερό που πίνουν ή με το οποίο ποτίζουν. Το πρόγραμμα «έτρεχε» μία ακαδημαϊκός από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και επέλεξε την Agroknow για να οργανώσει την πληροφορία. Αυτή ήταν η δεύτερη ζωή της εταιρείας, που είχε πραγματικά μία θέση στην αγορά και κάλυπτε μία μεγάλη ανάγκη.
Κόντρα στα αρνητικά στερεότυπα της εποχής
Εκείνη την εποχή η Ελλάδα ήταν πρώτο θέμα στη διεθνή επικαιρότητα για όλους τους λάθος λόγους. Και ειδικά ο ευρωπαϊκός Τύπος ήταν γεμάτος με αναφορές σε αρνητικά στερεότυπα για «τεμπέληδες Έλληνες», «άσωτους υιούς» που έριχναν τα χρήματα των Ευρωπαίων σε «βαρέλι δίχως πάτο». Πόσο λοιπόν επηρέασαν όλα αυτά τον τρόπο με τον οποίο τους αντιμετώπιζαν οι πελάτες και συνεργάτες τους στο εξωτερικό;
«Ήμασταν πολύ τυχεροί γιατί δουλεύαμε εκτός Ευρώπης, με την Αμερική. Από εκείνους εισπράτταμε απεριόριστο σεβασμό για όλα όσα έχουν συνδέσει με την Ελλάδα, την ομορφιά, και τον πολιτισμό. Στην Ευρώπη είχαμε εισπράξει κάποιες περίεργες συμπεριφορές. Αλλά δεν ήταν ο βασικός μας χώρος» εξηγεί ο κ. Μανουσέλης.
Μάλιστα εν μέσω κρίσης κάλεσαν στην Κρήτη τους πιο σημαντικούς παίχτες του χώρου για για 3 συνεχόμενες χρονιές για να ανοίξει μία συζήτηση για το πού πάνε τα πράγματα στην ψηφιακή γεωργία. «Τους έφερα στα Χανιά, στο σπίτι μου, όλο αυτό τους άλλαξε τελείως την ματιά τους για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα – ήταν πολύ συγκινητικό. Τους πήγαμε σε ένα πανέμορφο μέρος και το χρησιμοποιήσαμε» αναφέρει.
Τα open data και η foodakai
Και κάπως έτσι φτάνουμε στην τρίτη ζωή της εταιρείας. Την περίοδο 2015 – 2017 έγινε μία τεράστια αλλαγή. Μπήκε πολύ ψηλά στην ατζέντα χωρών όπως η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ το αίτημα να ανοίξουν τα δημόσια δεδομένα. Η κυβέρνηση Ομπάμα έδωσε μεγάλη ώθηση, όπως επίσης και η τότε βρετανική κυβέρνηση. Όταν βέβαια άλλαξαν τα πράγματα πολιτικά και στις ΗΠΑ, υπήρξαν πισωγυρίσματα. Αντιθέτως στην ηπειρωτική Ευρώπη που ήταν από δίπλα και έβαζε πράγματα στη νομοθεσία της με πολύ πιο αργό ρυθμό, όλα αυτά έχουν μείνει.
Γέμισε ξαφνικά ο τόπος με εταιρείες που έπαιρναν online την πληροφορία που άνοιγε για να την οργανώσουν. Η Agroknow λοιπόν ήταν αντιμέτωπη με τεράστιο ανταγωνισμό.
«Τότε δουλεύαμε για ένα project της Παγκόσμιας Τράπεζας, που συγκέντρωνε πληροφορίες για την ασφάλεια των τροφίμων. Είχαμε πληροφορίες για το ποια είναι τα μικρόβια, πού έχουμε περιστατικά δηλητηριάσεων και άλλα προβλήματα και τις μεγάλες εταιρείες που ήθελαν να έχουν πρόσβαση σε αυτές. Εκεί ξεκινήσαμε να δουλεύουμε την πλατφόρμα που λέγεται foodakai» αφηγείται.
Οι μεγάλοι πελάτες
Η πρώτη σκέψη ήταν να λειτουργεί ως καταναλωτική εφαρμογή: κάποιος που θα πάει στο σούπερ μάρκετ να γνωρίζει εάν είναι ασφαλές ή όχι αυτό που αγοράζει). Στην πορεία ωστόσο αντιλήφθηκε πως το foodakai το έχουν πρωτίστως ανάγκη αυτοί που δουλεύουν στην παραγωγή τροφίμων. Έτσι οι μεγάλοι πελάτες είναι πολυεθνικές της βιομηχανίας τροφίμων.
«Οι επιστήμονες που δεν κοιμούνται τα βράδια γιατί έχουν την ευθύνη της ασφάλειας τροφίμων σε μεγάλες εταιρείες ήταν αυτοί για τους οποίους ήταν χρήσιμο. Χρήσιμο βεβαίως και για πιο μικρές εταιρείες, που θέλουν να ξέρουν ότι εμφανίστηκε ένα νέο μικρόβιο, ένα νέο φυτοφάρμακο» εξηγεί ο κ. Μανουσέλης.
Το ανθρώπινο δυναμικό
Και τι πηγαίνει μία τέτοια εταιρεία μπροστά; «Το βασικό είναι οι άνθρωποί μας. Ήμασταν 10 άνθρωποι για 3 χρόνια. Τώρα είμαστε 25 και θα είμαστε 30 μέχρι το τέλος της χρονιάς. Η πιο μεγάλη δυσκολία ήταν να έρθουν άνθρωποι που θα τους εμπνέει αυτό που κάνουμε» εξηγεί και υπογραμμίζει:
«Δεν είμαστε γιατροί, αλλά κάνουμε κάτι που σώζει ζωές. Αυτό πρέπει να εμπνέει τους πάντες στην ομάδα» .
Υπό σκέψη είναι επίσης και το να στηθεί μία ομάδα για μόνιμη παρουσία στην Αμερική, με τη βάση της εταιρείας να παραμένει πάντα στην Ελλάδα.
Η Agroknow έχει υιοθετήσει το υβριδικό μοντέλο εργασίας. «Δεν μπορείς να χτίσεις μία ομάδα δεμένη, που θα αντέχει σε δύσκολες στιγμές, εάν δεν χτιστεί και η σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων. Ενώ λοιπόν εργαζόμαστε σε μεγάλο βαθμό εξ αποστάσεως, έχουμε συμφωνήσει ότι κάποιες μέρες θα βρεθεί η ομάδα για να περάσει χρόνο μαζί».
Επιπλέον στις καθημερινές ρουτίνες περιλαμβάνεται και η συχνή επικοινωνία. Το πρωί στις 10:10, το μεσημέρι στις 14:14 και το απόγευμα στις 17:17. Έτσι όλοι γνωρίζουν τι κάνει ο καθένας και εάν χρειάζεται βοήθεια σε κάτι.
Επόμενος στόχος: Η πρόβλεψη των κινδύνων
Ο επόμενος στόχος; Η Agroknow εργάζεται ήδη πάνω σε μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης που θα δίνουν τη δυνατότητα να προβλέψουμε κινδύνους πριν αυτοί συμβούν. «Ονειρεύομαι μέσα στην επόμενη 3ετία όλοι όσοι είναι στη βιομηχανία τροφίμων να έχουν μία τέτοια εφαρμογή ως καθημερινό εργαλείο στις αποφάσεις τους».
Καταλήγοντας, τι θα έλεγε σε κάποιον που θέλει να τολμήσει τώρα τα πρώτα του βήματα; «Το ταξίδι της επιχειρηματικότητας έχει σκαμπανεβάσματα. Πολλές στιγμές ικανοποίησης και άλλες τόσες αγωνίας. Αν όμως διατηρείς αισιοδοξία και πίστη σε αυτό που κάνεις, τίποτα δεν σε σταματά».
Εγώ θα πρόσθετα και το σύνθημα της εταιρείας: «We become what we think about», δηλαδή γινόμαστε αυτό που σκεφτόμαστε.
