Της Λέττας Καλαμαρά
[email protected]
Η πράσινη οικονομία αλλά και η υψηλή τεχνολογία που την υποστηρίζει μαζί με την ήδη ανεπτυγμένη ψηφιακή οικονομία και τα προϊόντα που διοχετεύει στην αγορά δεν είναι αμέτοχη στην παραγωγή απορριμμάτων. Ήδη οι ηλεκτρονικές συσκευές αντιστοιχούν στο 10% των αποβλήτων. Και ενώ κάθε συσκευή αντιστοιχεί σε 60 κιλά άνθρακα, μόνο το 20% αυτών επαναχρησιμοποιείται, αν και ενεργή, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση τόνων ηλεκτρονικών απορριμμάτων. Και αυτό παρατηρείται στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, ενώ υπολογίζεται ότι 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες οικονομίες και χώρες ψάχνουν διακαώς για πρόσβαση στην τεχνολογία μέσω φθηνών συσκευών, όπως θα μπορούσαν να είναι οι επαναχρησιμοποιούμενες ηλεκτρονικές συσκευές.
Φρένο λοιπόν σε αυτή την ανησυχητική τάση που αφορά τη ραγδαία αύξηση των ηλεκτρονικών αποβλήτων και το ψηφιακό χάσμα που αποκλείει ανθρώπους από την πρόσβαση σε φθηνές ηλεκτρονικές συσκευές φιλοδοξεί να βάλει η νεοφυής ελληνική εταιρεία Pandas, ανοίγοντας το δρόμο για τις second hand έξυπνες συσκευές. Η εταιρεία ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2020 και εφαρμόζει στην πράξη ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας, προάγοντας την επιστροφή και επαναχρησιμοποίηση των smartphones. Δημιουργεί και σχεδιάζει trade-in προγράμματα για την επιστροφή smartphones με άμεση ανταμοιβή του χρήστη, βοηθάει στην επέκταση του κύκλου ζωής των έξυπνων τηλεφώνων που έχουν ακόμα περιθώριο λειτουργίας και συμβάλλει έμπρακτα στη μείωση της παγκόσμιας ρύπανσης από ηλεκτρονικά απορρίμματα (e-waste).
Αντίστοιχα στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της αυξητικής τάσης των ηλεκτρονικών απορριμμάτων και των αποβλήτων συσσωρευτών (μπαταρίες) της ηλεκτροκίνησης εντάσσεται και η ημερίδα που διοργάνωσε το Σύστημα ανακύκλωσης συσσωρευτών Re-Battery. Βασικό θέμα της ημερίδας η ασφαλής προετοιμασία και συλλογή των αποβλήτων συσσωρευτών Li-ion προς ανακύκλωση που θα το βρούμε σύντομα μπροστά μας. Οι συσσωρευτές ιόντων λιθίου χρησιμοποιούνται πλέον ευρέως στην ηλεκτροκίνηση (ηλεκτρικά οχήματα και σκούτερ, σκάφη θαλάσσης και αεροπλάνα), στη βιομηχανία (data centers, ιατρικά μηχανήματα) αλλά και ως μονάδες αποθήκευσης ενέργειας (φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες). Αναφορικά με τα απολογιστικά στοιχεία της συνολικής ποσότητας αποβλήτου συσσωρευτών που έχει διαχειριστεί η Re-Battery AE μέχρι 31/12/2021, αυτά ανέρχονται σε 96.505 τν συσσωρευτών Pb οχημάτων και βιομηχανίας. Η ποσότητα αυτή συγκεντρώθηκε από 55 συλλέκτες με 46.356 παραλαβές από 8.679 σημεία συλλογής σε όλη την επικράτεια και ανακυκλώθηκε σε 5 μονάδες ανακύκλωσης. Το 52,92% της συλλογής αποβλήτων συσσωρευτών αντιστοιχεί στην Αττική, ακολουθεί η Θεσσαλία με 11,94% και η Κεντρική Μακεδονία με 6,94%. Όπως τονίζει το Σύστημα στον απολογισμό του, το 2021 συνέλεξε 12.953.807 kg αποβλήτου και όπως στα προηγούμενα έτη λειτουργίας του δεν άσκησε εμπορική δραστηριότητα (αγορά και μεταπώληση αποβλήτου) ούτε χρηματοδότησε δραστηριότητα για τη διαχείριση της ποσότητας αποβλήτων που συνέλεξε.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα «Κυκλική Οικονομία και Χρήση Smartphones» που εκπόνησε πανελλαδικά σε δείγμα περίπου 1.400 Ελλήνων καταναλωτών, ηλικίας 18-60 ετών, το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών για λογαριασμό της Pandas στα τέλη του 2021, οι Έλληνες εμφανίζονται διστακτικοί στο να «αποχωριστούν» smartphones που δεν χρησιμοποιούν πια, με το 83% των ερωτηθέντων να δηλώνει πως όταν δεν χρησιμοποιεί πλέον ένα smartphone, το αφήνει ξεχασμένο στο σπίτι. Ειδικότερα οι καταναλωτές ανεξαρτήτως ηλικίας, φαίνεται πως αλλάζουν συχνά smartphones, με μέσο όρο περίπου 1 συσκευή ανά 1,6 έτη. Και όσο αυξάνεται η συχνότητα αντικατάστασης των smartphones με νεότερα μοντέλα, τόσο αυξάνονται τα λειτουργικά smartphone που μένουν αναξιοποίητα σε κάθε σπίτι. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, 4 στα 10 νοικοκυριά έχουν περισσότερα smartphones από τα μέλη που αποτελούνται, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι 7 στα 10 νοικοκυριά που αποτελούνται από 1 έως 2 άτομα, φαίνεται να έχουν 3 ή περισσότερα λειτουργικά smartphones στην κατοχή τους. Ωστόσο, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, υπάρχει ένα ποσοστό των Ελλήνων καταναλωτών που φαίνεται πρόθυμο να πραγματοποιήσει στο μέλλον αγορά μεταχειρισμένων smartphones. Το 88% των καταναλωτών θα αντάλλαζε το παλιό του smartphone για εκπτωτικό voucher, μέσω του οποίου θα μπορούσε να αγοράσει το καινούριο σε καλύτερη τιμή, ενώ ένα 75% δήλωσε ότι θα επιθυμούσε να λάβει το μέγιστο χρηματικό αντίτιμο. Παράλληλα, φαίνεται πως η εκπαίδευση των καταναλωτών και η διευκόλυνση της διαδικασίας που αφορά στην πώληση μεταχειρισμένων smartphones είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς 7 στους 10 αναφέρουν πως μια απλή, γρήγορη, και ασφαλής διαδικασία είναι οι βασικές προϋποθέσεις για να προχωρήσουν στην πώληση ενός smartphone. Συνολικά με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης 1 στους 2 χρήστες αγοράζει καινούργιο τηλέφωνο, λόγω ύπαρξης καινούριου μοντέλου με νέα χαρακτηριστικά, ακόμα και αν λειτουργεί κανονικά η παλιά συσκευή, το 83% αυτών δηλώνουν ότι κρατούν το παλιό τηλέφωνο στο ντουλάπι, 8 στους 10 χρήστες δίνουν το τηλέφωνο σε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας, 3% των χρηστών προχωρούν σε πώληση του τηλεφώνου και 0% των χρηστών ανακυκλώνουν την παλιά συσκευή.
Σύμφωνα με τον Φάνη Κουτουβέλη, Ιδρυτή και CEO της Pandas, μέσω των trade-in προγραμμάτων που υλοποιεί η εταιρεία σε συνεργασία με retailers της ελληνικής αγοράς, όπως iStorm, Πλαίσιο, Xiaomi Store, Wind, you.gr αλλά και με την ΑΒ Βασιλόπουλος, έχουν επιστραφεί συνολικά πάνω από 15.000 smartphones, τα οποία αντιστοιχούν σε 900.000+ κιλά λιγότερων εκπομπών CO2 για τον πλανήτη και πάνω από 1 εκατ. ευρώ έχουν διατεθεί από την Pandas ως οικονομικό όφελος σε χρήστες για την πώληση των συσκευών τους. H εταιρεία φιλοδοξεί να διευρύνει την παρουσία της στην ελληνική επικράτεια με 400 συνεργαζόμενα σημεία, ενώ παράλληλα δρομολογεί την επέκτασή της και στην Ευρώπη με το ίδιο αντικείμενο δραστηριότητας και ταυτόχρονα μέχρι το τέλος του έτους θα λανσάρει νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα υποστήριξης της δραστηριότητάς της και εξυπηρέτησης των χρηστών επαναχρησιμοποιημένων smartphones.
Αναφορικά με την ανακύκλωση μπαταριών, η Ε.Ε. έχει θέσει το φιλόδοξο στόχο να ανακυκλώνεται το 80% των μπαταριών μολύβδου-οξέος ως το 2030. Η επίτευξη του στόχου είναι σημαντική, εάν σκεφτεί κανείς πως 3.000.000. κ.μ. υπογείων πόσιμων υδάτων μπορεί να μολυνθούν από τα υγρά των μπαταριών που συγκεντρώνονται ετησίως στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της Re-Batery. Ωστόσο, υπάρχει πολύς δρόμος ακόμη για την κατανόηση, την εμπέδωση και την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας, μιας και σύμφωνα με την έρευνα του Eltrun-Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το 39% των ερωτηθέντων δεν γνωρίζουν καν τον όρο.
